Bir neçə həftə öncə ABŞ Dövlət Departamenti Ermənistana, Rusiya hərbi sənaye kompleksləri ilə əhəmiyyətli müqavilələr imzalayarsa, sanksiyalarla üzləşə biləcəyi baradə xəbədarlıq edib.
Qarabağ münaqişəsi baxımından bu xəbərdarlıq bölgədəki status-kvonun dəyişdirilməsinə və yeni vəziyyət yaranmasına səbəb ola bilər. Mövcud status-kvo ABŞ-ın və Avropanın öz şirkətlərini münaqişə tərəflərinə silah satmağı qadağan etməsi üzərində qurulub.
1992-ci ildə ABŞ Konqresinin qəbul etdiyi və Azərbaycanı ABŞ-ın maliyə dəstəyindən məhrum edən “Azadlığa dəstək Aktı”na edilən “907 saylı düzəliş” nəticəsində Azərbaycana hərbi yardım göstərilməsi qadağan edildi. Qeyd edim ki, 907-ci düzəliş tətbiq olunan ölkələr arasında Azərbaycanla yanaşı Ermənistan, Gürcüstan, Ukrayna və Qırğızıstan da var idi. Azərbaycandan başqa adı çəkilən dövlətlərin hamısına qarşı 907-ci düzəliş Konqres tərəfindən aradan qaldırılıb.
ABŞ 2001-ci ildən, yəni Azərbaycanda hərbi aviasiya bazasına ehtiyacı olan vaxtdan bəri, hər il prezidentə Konqres tərəfindən verilən səlahiyyətə dayanaraq düzəlişin tətbiqini hər dəfə bir il müddətinə təxirə salınmasından yararlana bilir. Əslində ABŞ-ın 2001-ci ildən Qafqazda ən yaxın tərəfdaşına qarşı münasibəti tam anlaşılan deyil.
Bu baxımdan, ABŞ və Avropanın silah təchizatına qadağa qoyması Rusiya üçün "kart-blanş" halına gəldi. Moskva isə yalnız hər iki ölkəyə silah tədarük etmir, həm də bu və ya digər tərəfə növbəli şəkildə hücum və müdafiə silahları sataraq silahlanma yarışını davam etdirir.
1994-cü ildən etibarən Qarabağdakı status-kvo Moskvanın siyasi imtiyazlarına çevrilmiş bu "kart-blanş"ı üzərində qurulüb. "Kart-blanş"ın kökü ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrliyi əsasında qoyulub ki, razılaşma Rusiya tərəfindən Ermənistanı və Azərbaycanı silahla təchiz etməklə status-kvo üçün "cavabdehdir". ABŞ-ın Rusiyanı sanksiyalarla təhdid etməsinə əsas səbəb Rusiyanın "kart-blanşını" geri çəkmək və onu tək idarə etmək hüququndan məhrum etmək ola bilər. Baş verən proseslərin nə olduğunu yalnız ehtimal etmək mümkündür. Rusiyadan silah almamaq barədə Ermənistanı xəbərdar edən ABŞ regionda vəziyyətin dəyişdirilməsinə çalışır.
Maraqlıdır, görəsən ABŞ bölgəyə silah tədarük edəcək və ya əksinə, bölgəni silahsızlaşdırmağa çalışacaq? Aydındır ki, ABŞ sanksiyalarının təhdidi artıq regionda yeni bir vəziyyət yaradıb və bu yeni tənzimləmə tələb edir.
ABŞ-ın Ermənistana sanksiya tətbiq edərək İrəvan hökümətini yeni geosiyasi seçim qarşısında qoyması və bu fonda 25 illik status-kvonun dəyişdirilməsi üçün hesablanan bu proses belə regional sabitliyi və təhlükəsizliyi nəinki bərpa etməyəcək, hətta ağırlaşdıracaq.
Əgər, ABŞ sanksiyalarının təhlükəsi olduqca yüksək olsa, o zaman Rusiya-Ermənistan əməkdaşlığının yeni yollara ehtiyacı olacaq. Ən təhlükəlisi, Ermənistan əldə edilən silahları birbaşa işğal altında olan qanunsuz bölgəyə tədarük edə bilər ki, bunun da qarşısını almaq həyati dərəcədə önəmli olacaq. (ordu.az)
ABŞ 2001-ci ildən, yəni Azərbaycanda hərbi aviasiya bazasına ehtiyacı olan vaxtdan bəri, hər il prezidentə Konqres tərəfindən verilən səlahiyyətə dayanaraq düzəlişin tətbiqini hər dəfə bir il müddətinə təxirə salınmasından yararlana bilir. Əslində ABŞ-ın 2001-ci ildən Qafqazda ən yaxın tərəfdaşına qarşı münasibəti tam anlaşılan deyil.
Bu baxımdan, ABŞ və Avropanın silah təchizatına qadağa qoyması Rusiya üçün "kart-blanş" halına gəldi. Moskva isə yalnız hər iki ölkəyə silah tədarük etmir, həm də bu və ya digər tərəfə növbəli şəkildə hücum və müdafiə silahları sataraq silahlanma yarışını davam etdirir.
1994-cü ildən etibarən Qarabağdakı status-kvo Moskvanın siyasi imtiyazlarına çevrilmiş bu "kart-blanş"ı üzərində qurulüb. "Kart-blanş"ın kökü ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrliyi əsasında qoyulub ki, razılaşma Rusiya tərəfindən Ermənistanı və Azərbaycanı silahla təchiz etməklə status-kvo üçün "cavabdehdir". ABŞ-ın Rusiyanı sanksiyalarla təhdid etməsinə əsas səbəb Rusiyanın "kart-blanşını" geri çəkmək və onu tək idarə etmək hüququndan məhrum etmək ola bilər. Baş verən proseslərin nə olduğunu yalnız ehtimal etmək mümkündür. Rusiyadan silah almamaq barədə Ermənistanı xəbərdar edən ABŞ regionda vəziyyətin dəyişdirilməsinə çalışır.
Maraqlıdır, görəsən ABŞ bölgəyə silah tədarük edəcək və ya əksinə, bölgəni silahsızlaşdırmağa çalışacaq? Aydındır ki, ABŞ sanksiyalarının təhdidi artıq regionda yeni bir vəziyyət yaradıb və bu yeni tənzimləmə tələb edir.
ABŞ-ın Ermənistana sanksiya tətbiq edərək İrəvan hökümətini yeni geosiyasi seçim qarşısında qoyması və bu fonda 25 illik status-kvonun dəyişdirilməsi üçün hesablanan bu proses belə regional sabitliyi və təhlükəsizliyi nəinki bərpa etməyəcək, hətta ağırlaşdıracaq.
Əgər, ABŞ sanksiyalarının təhlükəsi olduqca yüksək olsa, o zaman Rusiya-Ermənistan əməkdaşlığının yeni yollara ehtiyacı olacaq. Ən təhlükəlisi, Ermənistan əldə edilən silahları birbaşa işğal altında olan qanunsuz bölgəyə tədarük edə bilər ki, bunun da qarşısını almaq həyati dərəcədə önəmli olacaq. (ordu.az)
