Bölünən Koreya yarımadası yenidən birləşir? ÖZƏL

Analitika 16:40 18.09.2018

Məlumdur ki, Koreya rəsmi bir şəkildə 1949-cu ildən iki yerə, Şimali və Cənubi Koreyaya ayrılmışdır. Koreyanın parçalanması Soyuq müharibənin əsas təzahürü idi. Beləki, Koreya parçalandıqdan sonra Şimal SSRİ-nin, cənub isə ABŞ və müttəfiqlərinin təsir dairəsinə çevrildi. Şimali və Cənubi Koreya arasında 1950-1953-cü illərdə baş verən müharibədən 2000-ci illərə qədər demək olar ki, heç bir diplomatik əlaqə qurulmamışdı. İlk dəfə 2008-ci ildə iki ölkənin liderləri arasında görüş keçirilmişdi. Lakin bu gün iki dövlətin lideri Pxenyanda görüşdüyü zaman əsas diqqətçəkici məqam onların böyük bir səmimiyyətlə qucaqlaşması oldu. Artıq dünya mediası bu sualın müzakirəsini aparır: “Görəsən Koreya birləşə bilərmi?”

Şimali və Cənubi Koreya arasında “hədələmə siyasəti”nin yerini “uzlaşma siyasəti”nə ötürməsi məhz Şimali Koreya lideri Kim Çen İnin adı ilə bağlıdır. Kim Çen İn illərlə durmadan hədələdiyi və təhdid etdiyi Cənubi Koreyaya bu gün qucaq açır. Bəs niyə İn birdən-birə siyasi xəttini dəyişdi?

Əslində Kim Çen İn bu prosesə 5 ildən çoxdur ki, hazırlaşırdı. Beynəlxalq güclərin və Sakit Okean Hövzəsindəki böyük dövlətlərin diqqətini çəkmədən o, Koreya ilə danışıqlara getməyə hazır olduğu mesajını 2013-cü ildə bildirmişdi. Lakin o dövrdəki beynəlxalq şərait buna əl vermədiyindən o arzuolunan siyasi dəyişikliyi həyata keçirə bilmədi. Lakin indi Kim Çen İnə görə fürsət yetişib və iki dövlət birgə problemləri həll edə bilər.

İnin siyasi xəttini dəyişmə səbəbinə gəldikdə isə belə bir fikri ifadə etsək yəqin ki, yanılmarıq. “Kim Çen İn yuxudan ayıldı”. Gec də olsa İn başa düşdü ki, onun dövlətindən beynəlxalq güclər illərlə bir-birinə təzyiq kimi istifadə ediblər. Kim Çen İnin strateji dəyişikliyinin digər bir səbəbi isə “Ərəb baharı” idi. Ərəb baharı ona göstərdi ki, dünyada heç bir lider öz xalqına rəğmən əbədi iqtidarda qala bilməz və xalqına meydan oxuyan liderlərin aqibəti çox acınacaqlı olur. İn bunu bilsə də dövləti demokratikləşdirə bilməzdi, lakin o “Koreyanı birləşdirmək” kimi pozitiv bir məsələni gündəmə gətirərək xalqın dəstəyini qazana bilərdi. Həmçinin, bir faktı da qeyd etmək lazımdır ki, Şimali Koreya çox ciddi iqtisadi böhranla qarşı-qarşıyadır. Hər gün vətəndaşların sosial vəziyyəti daha da pisləşir. Bu problemləri aradan qaldırmaq üçün isə təcrid siyasətindən imtina etmək və ən azından regional inteqrasiya proseslərinə qoşulmaq zəruridir. İn bu problemi həll etmək üçün də Cənubi Koreya faktorundan istifadə edir və Cənubi Koreya və Çin başda olmaqla digər Sakit Okean Hövzəsi ölkələrlə yeni tipdə iqtisadi əməkdaşlıq qurmağı planlaşdırır. Yəni, bütün bunlar onu yeritdiyi siyasi-strateji xətti dəyişdirməyə vadar elədi.

Bəs Koreyanın birləşməsi mümkündürmü? Belə bir fikri qeyd etsək, yəqin ki, yanılmarıq. “Koreyanı ayıran Koreya xalqı olmadığı kimi bu gün koreyanı birləşdirən də koreyalılar olmayacaq. Şimali və Cənubi Koreyanın birləşməsi böyük güclərin maraqlarından asılıdır. Koreyanın birləşməsini istəyən əsas güc ABŞ-dır. Prezident Tramp iki Koreya liderinin görüşməsi və aralarındakı problemlərini həll etməsini dəstəkləyir. Hətta deyə bilərik ki, İnin Cənubi Koreyaya qarşı dəyişən siyasətinin memarlarından biri məhz Trampın özüdür. Tramp 2018-ci ilin fevralında Şimali Koreyaya qarşı yönəltdiyi təhdidlərin nə qədər real olduğunu sübut etdi. Kim Çen İn yuxardakı faktorlarla birlikdə Trampın təzyiqləri ilə üzləşdikdə isə nəinki Cənubi Koreya ilə, hətta ABŞ-la belə danışıqlara getməyə razı oldu. Burada maraqlı məsələ ondan ibarətdir ki, Tramp niyə Koreyanın birləşməsində bu qədər maraqlıdır?

Tramp hakimiyyətə gəldikdə xələfinin siyasətinin əleyhinə Rusiyanı deyil, Çini zəiflətməyi əsas hədəf olaraq seçdi. Çünki Çin iqtisadiyyatı günü-gündən irəliləyir və ABŞ-ı ötməyə başlayırdı. ABŞ Sakit Okean Hövzəsində bütöv və güclü bir Koreya yaratmaqla Çinə regionda yeni rəqib və baş ağrısı formalaşdırmağı planlaşdırır. Tramp birləşən Koreyanın əsas müttəfiqi və memarı olaraq Yaponiyanı da işə cəlb etməklə Çini regionda sıxışdırmağı və onun təsir gücünü zəiflətməyi düşünür. Təbii ki, Şimali Koreya ilə isti münasibətləri olan Çin bu siyasəti görüb və buna mane olmağa çalışır. Əgər diqqət yetirsək görə bilərik ki, Şimali və Cənubi Koreya yaxınlaşmasından sonra Çinin Şimali Koreya siyasəti dəyişib. Beləki, Çin keçən il BMT-də Şimali Koreyaya qarşı sansksiyaların daha da gücləndirilməsinə razılıq vermişdi.

Rusiya da bu prosesdə çox əhəmiyyətli ölkədir. Şimali Koreyanın rezerv enerji mənbəyi məhz Rusiyadır. Lakin biz Koreyanın birləşməsi məsələsində Rusiyanın bitərəf qalacağını proqnozlaşdıra bilərik. Çünki Sakit Okeanda Sovet təsirinin əyani hiss edildiyi keçmiş müttəfiq bir respublikanın varlığı Rusiya üçün çox böyük önəm daşıyır və Rusiya belə bir potensial müttəfiqi itirmək istəmir.

Beynəlxalq şərait əl versə belə iki ölkənin bir bayraq altında birləşməsi üçün ciddi maneələr var. Bu maneələrin başında ideoloji ziddiyətlər, sistem fərqlilikləri, mədəni və texnoloji səviyyələr arasında kəskin fərqlər və s. qeyd oluna bilər. Lakin bununla belə birləşmək üçün böyük stimul var və bu stimulla birlikdə Koreyanın birləşdirilməsi üçün yollar axtarıla bilər. Məsələn, Çində “ikili sistem formulası” onun fərqli sistemlərdə bütövlüyünü və unitarlığını qorumasını təmin edib. Burada həm kapitalist, həm də kommunist sistemin xüsusiyyətləri mövcuddur. Buna bənzər bir şəkildə Koreya üçün də ikili sistemlər formalaşdırıla bilər. İstənilən halda Mun və İn arasındakı yaxınlaşma həm şimallı, həm də cənublu koreyalılarda böyük həvəs və inam yaradıb. İnanıram ki, Koreya xalqı bu əzm və inamla yarım əsrdən sonra birləşə bilər. Təbii ki, yuxarıda qeyd etdiklərim bu birləşməyə əngəldir, ancaq bu səviyyədə ruh yüksəkliyi vətəndaş həmrəyliyi ilə birləşərsə “Vahid Koreya” üçün formulalar axtarıb tapmaq mümkündür.

Nicat İsmayılov

Rasim Musabəyovdan SƏRT SÖZLƏR: "Fransa qələt edir" - MÜZAKİRƏ-VİDEO

Xəbər xətti

Naxçıvanda mənşəyi bilinməyən saxta zeytun yağları satışdan çıxarılıb
19:36 28.03.2024
Aİ Şurasının komitə üzvləri Cənubi Qafqaz regionuna səfər edəcəklər
19:30 28.03.2024
Sabah Qubanın qaz təchizatında fasilə yaranacaq
19:20 28.03.2024
Əfqanıstanda güclü zəlzələ oldu
19:00 28.03.2024
Türkiyənin Rusiya-Ukrayna arasında strategiyası necə olacaq? – İsmayıl Cingözün RƏYİNDƏ – ÖZƏL
19:00 28.03.2024
Əməkdar artist Rahib Əliyev vəfat etdi
18:40 28.03.2024
Taksilərdə videokameralar quraşdırılacaq - BU TARİXDƏN
18:20 28.03.2024
AMADA-nın əməkdaşı WADA-nın vebinarında iştirak edib
18:08 28.03.2024
İki ali məktəbə prorektor təyin edilib
17:55 28.03.2024
Azərbaycanda icbari sığorta üzrə daxilolmalar azalıb
17:50 28.03.2024
Əməkdar artist Rahib Əliyev vəfat edib
Əməkdar artist Rahib Əliyev vəfat edib
17:39 28.03.2024
Azərbaycanda taksilər üçün POS-terminal tələbi qoyulub
17:35 28.03.2024
BAMF-ın daxilində Müstəqil Həmkarlar İttifaqı yaradıldı - QHT sektorunda İLK - FOTOLAR
17:33 28.03.2024
Bayram günlərində baş vermiş qəzalarda ölənlərin sayı AÇIQLANDI
17:23 28.03.2024
Azərbaycanda əlillərə məxsus avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edilir
17:10 28.03.2024
Şadlıq saraylarında menyular bahalaşdı - QİYMƏTLƏR
16:59 28.03.2024
CAR lideri Prezident İlham Əliyevi təbrik edib
16:49 28.03.2024
Taksilərə qoyulan rəng tələbinə aydınlıq gətirilib
Taksilərə qoyulan rəng tələbinə aydınlıq gətirilib
16:41 28.03.2024
Qurban Qurbanov Elvin Cəfərquliyevi CƏRİMƏLƏDİ - SƏBƏB
Qurban Qurbanov Elvin Cəfərquliyevi CƏRİMƏLƏDİ - SƏBƏB
16:22 28.03.2024
Bakıda ucuz avtomobillər satışa çıxarılacaq
16:16 28.03.2024
Taksi minik avtomobilləri ağ və ya qırmızı rənglərdə olacaq
16:11 28.03.2024
Peşə ixtisasını təsdiq edən sənədin verilməsi qaydası dəyişdirilib
16:07 28.03.2024
Azərbaycanda bank AMB-nin tələblərini pozub
16:00 28.03.2024
Tunisdə təqsirli bilinən 4 nəfər ölüm cəzasına məhkum edilib
Tunisdə təqsirli bilinən 4 nəfər ölüm cəzasına məhkum edilib
15:53 28.03.2024
Kuleba sülh planını müzakirə etmək üçün Hindistana gəlib
Kuleba sülh planını müzakirə etmək üçün Hindistana gəlib
15:42 28.03.2024
Rasim Musabəyovdan SƏRT SÖZLƏR: "Fransa qələt edir" - MÜZAKİRƏ-VİDEO
15:35 28.03.2024
Azərbaycanda “Avtomobil yolları haqqında” qanun DƏYİŞDİ
15:20 28.03.2024
Rusiya kəşfiyyatı niyə Crocus terror aktı ilə bağlı məlumat ala bilməyib?
Rusiya kəşfiyyatı niyə Crocus terror aktı ilə bağlı məlumat ala bilməyib?
15:14 28.03.2024
"Sazz” İnternet provayderindən ŞİKAYƏTLƏR ÇOXALIR - Qaynar xəttdən CAVAB
15:09 28.03.2024
Azərbaycanda baş məşqçi hakimi döydü
15:08 28.03.2024
Zaxarova: Ermənistan Qərbin alətinə çevrilib
Zaxarova: Ermənistan Qərbin alətinə çevrilib
15:00 28.03.2024
Bakı Kənar Dairəvi yolunda qəza sıxlığa səbəb oldu
Bakı Kənar Dairəvi yolunda qəza sıxlığa səbəb oldu
14:55 28.03.2024
Fransanın nüfuzlu nəşrindən ETİRAF: Artıq Bakıya təzyiq etmək mənasızdır
14:43 28.03.2024
Putinin terror aktından sonra "Crocus"a niyə getməməsinə aydınlıq gətirilib
14:25 28.03.2024
Yaşayış binalarında da parklanma yerləri BAHALAŞDI - Yeni qiymət
14:09 28.03.2024
Simonyan və Paşinyanın haçalanan fikirlərinə erməni ekspertdən ŞƏRH
14:00 28.03.2024
Peskov: “Crocus"un gələcək taleyi Kremlin gündəmində deyil
13:55 28.03.2024
“Lifttəmir”in direktoruna şiddətli töhmət verilib, 2 nəfər vəzifəsindən kənarlaşdırılıb
13:45 28.03.2024
ABŞ-də hərbi helikopter qəzaya uğrayıb
13:40 28.03.2024
Azərbaycan İstanbulda keçiriləcək beynəlxalq qida məhsulları və texnologiyaları sərgisinə qatılacaq
Azərbaycan İstanbulda keçiriləcək beynəlxalq qida məhsulları və texnologiyaları sərgisinə qatılacaq
13:30 28.03.2024
Hamısı