1923-cü ilin 28 okyabrında Mustafa Kamal Paşa öz silah yoldaşlarına belə dedi: “Hazırlanın bəylər, sabah cumhuriyyəti elan edəcəyik”. Doğurdan da Atatürk millətinə verdiyi hər sözü yerinə yetirdiyi kimi, bu tarixi missiyanı da reallaşdırdı. Qazinin göstərişi ilə 29 oktyabr 1923-cü ildə TBMM Türkiyə Cumhuriyyətinin yaradılması haqda yekun qərar qəbul etdi.
Bəs nə üçün cumhuriyyət? Cumhuriyyət və ya respublika demokratik dövlət idarəçiliyinə əsaslanan bir sistemdir. Atatürk yeni qurulacaq dövlətin siyasi rejiminin məhz cumhuriyyət olması gərəkdiyini bildirmişdi. Bu məsələ TBMM-də müzakirəyə çıxarıldı və fikir uyuşmazlıqları müşahidə edildi. Monarxiyanın saxlanılması, hərbi diktaturanın yaradılması, şəriət əsasında konstutsiyanın hazırlanması və s. kimi fikirlər səsləndirildi. Amma nəticədə 265 millət vəkilindən 158-i uzun müzakirələrdən sonra yeni rejimin respublika olmasına səs verdi, digərləri bitərəf qaldılar. Tarix elmləri üzrə professor İlber Ortaylı qeyd edir ki, “Atatürk və silah yoldaşları hələ gənclik dövrlərində fransız inqilabından təsirlənmişdilər. Respublika haqda müsbət fikirlər də ordan qaynaqlanır. Həmçinin Atatürk çox ağıllı bir siyasətçi idi. Başa düşmüşdü ki, artıq dünyada monarxiyalar dövrü bitib”.
Atatürk ona görə də yalnız Türkiyə Cumhuriyyətinin deyil, türk demokratiyasının da yaradıcısı hesab edilməlidir. Atatürkün ən böyük xidməti isə qurulan cumhuriyyətin adının məhz Türkiyə olması idi. Bu ad həm 2 min ildən çox dövlətçilik tarixi olan bir millətin adının əbədiləşdirilməsi, həm də bu dövətin bütün dünya türkləri ilə möhkəm bağlarının qurulması üçün çox önəmli bir qərar idi.
Türkiyə cumhuriyyəti dünyada nadir dövlətlərdən biridir ki, həm islam dəyərlərlərini həm də müasir qərb dəyərlərini öz cəmiyyətində və siyasi sistemində müşahidə etdirir. Türkiyə müsəlman ölkəsi olaraq islam dünyası ilə qərb dünyası arasında bir körpü rolunu oynayır. Bu gün 2 milyondan çox suriyalı vətəndaşı ölkəsində qonaq edən Türkiyə Cumhuriyyəti xüsusən ərəb baharından sonra müsəlmanların sığınacağına və pənah yerinə çevrilmişdir. Atatürk inqilabları nəticəsində Türkiyədə formalaşan çağdaşlıq, milli şüur və demokratik sistem bu gün keçid dövrü ziddiyətləri ilə qarşılaşan müsəlman dövlətləri üçün bir nümunədir. Türkiyə qərblə şərqin arasında yerləşən bir ölkə olaraq yalnız strateji, siyasi və iqtisadi deyil, həmçinin humanitar və mədəni əlaqələrin inkişafı üçün çox əhəmiyyətli rola sahib bir dövlətdir.
Türkiyə bu gün eyni zamanda İslam dünyası və Türk dünyasında lider dövlətlərdən biri olaraq, yalnız türk coğrafiyasının deyil, Yaxın və Orta Şərq regionu, Balkan regionu və Şimali Afrika regionunun sosial-iqtisadi inkişafı və təhlükəsizliyində önəmli rolu olan dövlətlərdən biridir. Bu gün beynəlxalq səviyyədə müzakirə olunan bir çox siyasi münaqişələrin həlli üçün Türkiyə ciddi səy göstərir. Türkiyə Suriya problemi, Fələstin-İsrail münaqişəsi, Dağlıq Qarabağ problemi, Kosova problem və digər siyasi konfliktlərin həllində “açar dövlət” hesab edilir.
Türk ordusu Afrində, Əl-Babda və digər zülmün və terrorizmin mənbəyi olan ərazilərdə həyata keçirdiyi uğurlu əməliyyatlarla bir daha bütün dünyaya türkün vəfasını və gücünü nümayiş etdirmişdir. Afrində yerli xalq tərəfindən türk bayraqları və əsgər salamıyla qarşılanan türk ordusu hal-hazırda yalnız ölkənin daxilində deyil, həmçinin bütün regionda sülhün və əminamanlığın əsas təminatçısıdır.
Türkiyənin müstəqilliyi və inkişafı bütün türk dünyası, xüsusəndə Azərbaycan üçün çox önəmli bir məsələdir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bu barədə qeyd edir: “Türkiyənin daim müstəqil və güclü olmasını istəyirik. Çünki Türkiyənin gücü bizim gücümüzdür”. Bu fikir Türkiyənin türk xalqları üçün nə qədər əhəmiyyətli olmasından xəbər verir.
Türkiyə türk xalqları üçün ikinci bir vətəndir. Türkiyə türklüyün məbədidir. Əhməd Cavadın məşhur “Çırpınırdı Qaradəniz” şeirində dediyi kimi:
Türküstandan əsən yellər,
İndi sənə salam söylər,
Vəfalı türk gəldi yenə,
Salam Türkün bayrağına!
Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun (İEPF) Prezidenti, Azərbaycan Mətbuat Şurasının Sədr Muavini Umud Mirzəyev Türkiyənin 95-ci ildönümü ilə bağlı fikirlərini Eurasa Diary ilə bölüşüb: “Türkiyə Azərbaycan üçün çox əhəmiyyətli müttəfiq və qardaş ölkədir. O qardaş ki, Azərbaycanın dərdini özünə dərd, kədərini özünə kədər bilir. Azərbaycan ən ağır zamanlarında Türkiyəni yanında görüb. Şükürlər olsun ki, bu gün türk dünyasının böyük liderlərindən biri, Mustafa Kamal Atatürkün qurduğu bu şanlı cumhuriyyət böyük bir əzmlə, Atatürkün siyasi irsi əsasında inkişaf edir. Atatürk həm bir siyasi lider kimi, həm də bir türk aydını kimi bizim və digər türkdilli xalqların dünya görüşündə çox böyük yer tutur. Onun əsasını qoyduğu cumhuriyyət bütün dünyada ədalət və cəsarətin simvoluna çevrilmişdir. Hazırda Türkiyə regionda lider dövlət olmaqla, əsas söz sahiblərindən biridir. Türkiyənin getdikcə güclənməsi və inkişafı bizdə böyük sevinc və iftixar hissi doğurur. Bu gün yalnız Türkiyə Cumhuriyyəti üçün deyil, bütün dünya türkləri üçün böyük bir bayramdır. Ona görə də mən türk adını daşıyan hər bir şəxsi bu bayram münasibəti ilə təbrik edirəm”.
