Son günlərdə mətbuatın gündəmini zəbt edən əsas məsələ KTMT-nin ötən həftə Astanada baş tutan zirvə görüşündə baş verənlərdir. Beləki, Astana görüşündə çox mühüm və Ermənistanın birbaşa əlehinə olan qərarlar qəbul edilib.
KTMT-nin ilk qərarı Ermənistanın baş katiblik yerinin vaxtından əvvəl əlindən alınması ilə bağlıdır. Belə ki, rotasiyaya görə, 2020-ci ilə qədər baş katib vəzifəsi Ermənistanın nümayəndəsi olmalı idi. Ancaq Yuri Xaçaturovla bağlı qaldırılan cinayət işi və onun geri çağırılması nəticəsində İrəvan bu hüquqdan vaxtından əvvəl məhrum edildi.
Buna səbəb rəsmi İrəvanın yeni nümayəndəsinin fəaliyyəti üçün sadəcə bir il qalması və bir il ərzində yeni nümayəndənin öz işini ideal şəkildə görməsinin ,həmçinin, üzv dövlətlərdə ardıcıl görüşlər keçirməsinin qeyri-mümkün olması idi. Beləliklə, Paşinyanın bütün israrlarına rəğmən KTMT-yə üzv dövlətlərin rəhbərləri Ermənistanın baş katiblik müddətinin vaxtından əvvəl bitməsinə qərar verdilər. Ermənistandan sonra isə sıra Belarusiyanın idi. Belarusiyanın KTMT baş katibliyi üçün irəli sürdüyü namizəd isə Bakıda hərbi təhsil alan general Stanislav Zasıdır. Zasının baş katibliyi üçün son qərar 6 dekabrda Sankt-Peterburq görüşündə veriləcək.
Görüşdə digər vacib qərar isə Nazarbayevin təklifi ilə gündəmə gətirilən “müşahidəçi və tərəfdaş dövlət statusunun müəyyən edilməsi idi. Yəni, bu qərarla KTMT üzvü olmayan, ancaq üzv dövlətlərlə əməkdaşlıq edən dövlətlər müşahidəçi və ya tərəfdaş statusu ilə KTMT toplantılarında iştirak edə biləcəklər. Qeyd edək ki, həm yerli, həm də rus mətbuatında bu qərar Azərbaycanın KTMT-yə qoşulması qarşısındakı maniələrin aradan qaldırılması üçün atılmış bir addım olaraq izah edilib.
Bunlar ötən həftə KTMT zirvə görüşündə baş verənlərin qısa icmalı idi. İndi isə biz son zamanlar tez-tez gündəmə gələn Azərbaycanın KTMT arasındakı münasibətləri və bunun gələcək perspektivlərindən bir balaca bəhs edək. Əvvəla onu demək lazımdır ki, doğurdan da ötən həftə Astanada baş verənlər bir daha göstərdi ki, KTMT daxilində Ermənistanın heç bir nüfuzu yoxdur. Ermənistan baş naziri Paşinyan yenə KTMT toplantısı ərəfəsində qeyd etmişdi ki, Azərbaycanın KTMT-yə daxil olması qeyri-mümkündür, çünki Ermənistan buna veto qoyacaq. Ancaq Astana zirvəsində qəbul edilən qərar onu göstərdi ki, Azərbaycanın KTMT ilə əməkdaşlığı üçün hər hansısa erməni icazəsinə ehtiyacı yoxdur.
Bundan savayı Astana görüşündə müşahidə edilən digər bir məqam KTMT üzvlərinin başda Rusiya olmaqla Azərbaycanın KTMT üzvü olması üçün böyük səy göstərməsi və həvəsli olmasıdır.
Yerli mətbuatda bu barədə yer alan xəbər və şərhlərə baxsaq görərik ki, sən demə Azərbaycanda bunu dəstəkləyənlər heç də az deyil. Ancaq bu məqamda bir sualı qeyd etməyimiz yerinə düşər. Bizə KTMT lazımdırmı?
Nəyə və kimə lazım olduğunu bilmirəm, ancaq bir şey məlumdur ki, böyük güclərin savaşının yenidən qızışdığı bir məqamda kimlərsə “bloklara qoşulmama hərəkatını” dəstəkləyən Azərbaycanı “Avrasiya blokuna” çəkməyə çalışır. O, blok ki, biz hələ təzə-təzə onun fəsadlarından qurtuluruq. Hətta bəzi fəsadları olduğu kimi qalmaqdadır.
KTMT əlbətdəki yeni Sovet imperiyası demək deyil. Heç Rusiyada əvvəlki imperialist Rusiya deyil. Amma bu o demək deyil ki, biz yenidən KTMT-yə üzv olmaqla ölkəmizin daxilində rus qoşunlarının və hərbi bazalarının yerləşdirilməsinə icazə verməliyik. Axı, tarix bizə xatırladır ki, o qoşunlar bizim dinc əhalimizə qarşı nə qədər amansız olublar.
Bəs Azərbaycan bu bloka qoşulacaqmı? Əlbətdəki, xeyr. Azərbaycan müstəqil dövlətdir və heç bir bloka qoşulmur. Azərbaycan Bloklara Qoluşmamaq Hərəkatını dəstəkləyir. Ən əsası isə Azərbaycan öz daxilində heç bir blokun, strukturun və ya dövlətin hərbi bazalarının formalaşmasına icazə vermir. Bütün bunlar Azərbaycanın Milli Təhlükəsizlik Konsepsiyasının əsas prinsipləridir.
KTMT Azərbaycan üçün heç bir perspektiv vəd etmir. Əvvəla orada Azərbaycanın münaqişədə olduğu Ermənistan üzv dövlətdir. KTMT nizamnaməsinə əsasən isə KTMT üzvü olan dövlətlər arsında heç bir münaqişə mənbəyi olmamalıdır. Yəni, münaqişəli dövlətlər buraya üzv ola bilməz. Həmçinin KTMT öz daxilində vahidliyi, birliyi olmayan, qəbul etdiyi qərarların böyük bir qismi icra olunmayan, rus maraqlarının hegemonluq etdiyi bir təşkilatdır. Azərbaycan isə KTMT ilə sadəcə bərabərhüquqlu bir şəkildə əməkdaşlıq edir. Təbii ki, dövlətimiz Astana görüşündən sonra təklif gələrsə müşahidəçi və ya tərəfdaş statusu ilə KTMT zirvə görüşlərində iştirak edə bilər. Ancaq Azərbaycan NATO ilə də genişmiqyaslı əməkdaşlığa sahibdir. Və əgər seçim etmək zəruri olarsa NATO Azərbaycan üçün daha böyük və daha sərfəli əməkdaş olar.
