ABŞ Prezidenti Donald Tramp bir müddət əvvəl gözlənilmədən Amerika qoşunlarının Suriyanı qısa bir zamanda tərk edəcəyini bildirmişdi. Lakin ABŞ Konqresinin, Baş Qərargahın və MKİ-nin təzyiqlərindən sonra Tramp ötən günlərdə bu açıqlamasını bir qədər dəqiqləşdirməyə vadar oldu: “Suriyadan çıxacağıq, amma bir ay müddətində deyil. Bizim burada görməli olduğumuz bəzi işlər var. Ona görə də Suriyadan təxminən 4 ay sonra çıxa biləcəyimizi deyə bilərəm”.
Trampın ziddiyətli bəyanatları dünya mətbuatının gündəmini zəbt etdi. Bəzi eskpertlər Trampın geri addım atdığını, bəziləri isə sadəcə onun səriştəsiz siyasətçi olduğunu qeyd etsələr də əslində Tramp elə əvvəldən belə ziddiyətli bəyanatlarla dünya ictimaiyyətinin diqqətini özünə çəkməkdədir. Reallıqda isə müşahidələr onu göstərir ki, ABŞ Suriya ilə bağlı gizli bir plan üzərində çalışır.
Planın birinci mərhələsi Türkiyə ilə bağlıdır. Belə ki, Tramp Suriyadan çəkilmə haqqında bəyanat verdikdən sonra Türkiyə ilə təmaslar artdı. Və prezidentin təhlükəsizlik məsələləri üzrə müşaviri Con Bolton İsrailə səfər etdi. Bu gün isə Türkiyəyə səfər edəcək. Boltonun Türkiyə səfərindəki əsas gündəm Patriot raket kompleksi və Menbiç məsələsidir. Bu səfərin çox gərgin və yorucu keçəcəyi indidən bəllidir. Çünki Bolton Ankaraya “Türkiyəni inandırmaq üçün” gedir…
Bolton hələ İsraildə olarkən Türkiyəylə bağlı gözlənilməz açıqlamalar verdi. O, qeyd etdi ki, “ABŞ-ın Suriyadan çıxması Türkiyənin “kürd döyüşçüləri”nin təhlükəsizliyinə təminat verməsi ilə birbaşa bağlıdır”. Eyni zamanda Bolton açıq şəkildə Ankaraya xəbərdarlıq etdi ki, Türkiyə ABŞ-la razılaşmadan heç bir hərbi əməliyyat həyata keçirməməlidir.
Yəni, Bolton hələ Türkiyəyə gəlmədən ABŞ-ın mövqeyini ortaya qoydu. ABŞ ondan xəbərsiz heç bir əməliyyata imkan verməyəcək və YPG-nin burada təhlükəsizliyi tam təmin edilməlidir.
Beləliklə, planın ilkin mərhələsində ABŞ Türkiyəni dayandırmağa çalışır. Eyni zamanda, Türkiyəni təhdid edir və bildirir ki, mənim icazəm olmadan döyüşə başlasan Amerika qoşunları ilə qarşı-qarşıya gəlməli olacaqsan. Türkiyə isə bu riskə getməz, gedə bilməz. Ona görə də, Trampın ziddiyətli bəyanatları əslində Türkiyəni dayandırmaq üçün bir avantüra idi.
Planın ikinci mərhələsində nələrin olacağını isə ABŞ Xarici İşlər naziri Mayk Pompeonun ərəb ölkələrinə ardıcıl rəsmi səfərlər qrafikindən öyrənmək olar. Yayılan rəsmi məlumatlara görə, Pompeo 8-15 yanvar tarixlərində ardıcıl olaraq İordaniya, Misir, Bəhreyn, BƏƏ, Qətər, Səudiyyə Ərəbistanı, Kuveyt və Omanda səfərdə olacaq.
Bu ölkələr Ərəb Liqasının və ABŞ-ın uzun müddətdir qurmağa çalışdığı, “Böyük Orta Şərq planı”nın bir hissəsi olan “Ərəb NATO-su”nun potensial üzvləridir. Bildiyimiz kimi, “Ərəb NATO-su” “Ərəb baharı”ndan sonra Yaxın və Orta Şərq regionunda xarici qüvvələr olmadan regional təhlükəsizliyi təmin etmək və ərəb dövlətləri arasında hərbi-siyasi əməkdaşlığı inkişaf etdirmək məqsədi ilə irəli sürülən Amerika layihəsidir.
ABŞ bir müddət əvvəl ərəb dövlətlərini belə bir qurumun zəruriliyinə inandıra bilmişdi, lakin Körfəz problemi və İrana embarqo məsələsindən sonra bu layihə təxirə salınmışdı. Pompeonun bu səfərlərindən və siyasi situasiyanın gedişatından asılı olaraq qeyd edə bilərik ki, bu gün “Ərəb NATO-su” ABŞ-a hava və su qədər vacibdir.
Beləliklə, ABŞ-ın gizlin planının ikinci mərhələsində sözügedən qeyri-rəsmi “Ərəb NATO-su”nun tez bir zamanda formalaşdırılması və onun bazasında yaradılacaq “sülhməramlı qoşunların” ABŞ-ın yerinə Suriyaya daxil olması nəzərdə tutulur.
ABŞ prezidentinin Suriyadan çıxmağı təxirə salması da bu planla birbaşa bağlıdır. ABŞ ərəb dövlətləri tərəfindən formalaşdırılacaq sülhməramlıların Suriyaya daxil olmasından sonra buradan çıxacaq. Beləliklə, indi YPG və digər muxaliflərin əlində olan ərazilər “Ərəb NATO-su”nun nəzarətinə veriləcək…
Nicat İsmayılov
