Son günlərdə yenidən Azərbaycanda dəmiryolu nəqliyyatı təhlükəsizliyi problemi aktuallaşıb. Belə ki, 13 fevral tarixində Bakı-Sumqayıt elektrik qatarı Xırdalan şəhərindən keçən ərazidə 42 yaşlı bir qadını vurub. Hadisə nəticəsində qadın həyatını itirib.
Bu hadisə təəssüf ki, qatarla törədilən ilk qəza deyil. 23 dekabr 2017-ci ildə də Sumqayıt-Bakı sürət qatarı ilə Kürdəmir rayon sakini Səbuhi Azayev vurulub və piyada hadisə yerində ölüb. Bu hadisə isə Keşlə qəsəbəsi yaxınlığında baş vermişdi.
Analoji hadisə 2017-ci ilin aprel ayında baş verib və yenə də bir qadın vurulduqdan sonra yerindəcə keçinib. Artıq bu qəzaların baş verməsi sübut edir ki, Sumqayıt-Bakı sürət qatarının hərəkət istiqamətində lazımı mühafizə tədbirləri görülməyib.
Məsələ ilə bağlı Dəmiryolları QSC ilə əlaqə saxladıq. Dəmiryolları QSC-dən verilən məlumatı təqdim edirik:
"Bakı-Sumqayıt-Bakı sürətli elektrik qatarının layihəsi hazırlanarkən yolların kənarında hasarlama işləri nəzərdə tutulmuşdur, lakin maliyyə çətinlikləri ilə əlaqədar olaraq həmin hasarlama işləri ləngiyir. Dünya təcrübəsində olduğu kimi Azərbaycan Dəmir Yollarında da sürətli qatarların təhlükəsiz hərəkəti və insanların təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün yolların mühafizə zolağının hasarlanması və dəmir yolunun üzərindən və altından keçidlərin quraşdırılması nəzərdə tutulur. Xüsusi təhlükəli zonalarda dəmir yolunun üzərindən və altından keçidlər quraşdırılır, mal-qaranın dəmir yoluna çıxdığı sahələrdə isə hasarlama işləri aparılır".
Daha yuxarı instansiyalara ünvanladığımız suallar isə cavabsız qaldı. Araşdırmalarımıza davam edib Sumqayıt-Bakı qatarının hərəkət istiqamətindəki “mühafizə tədbirlərini” görmək üçün hadisə yerinə yollandıq. Gördük ki, Altaylı və Çiçək qəsəbələrindən keçən dəmiryolları üzərində insan hərəkətini məhdudlaşdıracaq heç bir addım atılmayıb. Sözügedən “mühafizə tədbirləri”nə də rast gəlmədik. Əksinə, günaşırı insanların burada intensiv hərəkətdə olduğunu müşahidə etdik. Hətta bəzi yerlərdə ən sadə plakat və məlumatlandırıcı lövhələr belə quraşdırılmayıb.
Qatarın hərəkət istiqamətində yerləşən “Xırdalan” pivə zavodunun arxa tərəfində isə nəinki mühafizə tədbiri görülməyib, hətta şlaqbaun belə mövcud deyil. Ərazidəki yeganə şlaqbaun zavoda məxsusdur, onun da fəaliyyəti zavodun iradəsindən asılıdır.
Bir həftəlik araşdırmamız nəticəsində müəyyən etdik ki, dəmiryolları üzərində baş verən qəzaların bu qədər intensiv şəkil alması məhz gərəkli muhafizə tədbirlərinin görülməməsindən irəli gəlir. Sözügedən mühafizə tədbirləri hərəkət fəaliyyətini məhdudlaşdıracaq şlaqbaunlar, insanların əraziyə daxil olmasını əngəllyəcək dəmir hasarlar və ya digər müxtəlif üsullar ola bilər.
Beynəlxalq praktikaya nəzər salaq
Avropa və Türkiyədə dəmir yolları xüsusi qaydada hasarlanır. Həmçinin, Almaniyada dəmir yollarında təhlükəsizliyi təmin etmək məqsədi ilə kamera-nəzarət sistemi quraşdırılıb.
Türkiyədə son dövrlər qəzaların sayı artdığından dəmir yollarında təhlükəsizliyi təmin etmək üçün yeni layihələr hazırlanır. Burada dəmir yolları trayektoriyasına daxil olan avtomobil yollarına alternativ yollar çəkilib və bu yollardan istifadə məhdudlaşdırılıb. Son günlər isə Türkiyədə “Ağıllı reys”lərdən istifadə üçün layihələr hazırlanmaqdadır.
Fransa, Çin və digər ölkələrdə dəmir yollarında siqnalizasiya sistemi quraşdırılıb. Bu sistemin ən üstün tərəfi odur ki, dəmir yollarında qəza şəraiti və ya istənilən təhlükəli hal baş verdikdə dərhal maşinistə siqnal ötürülür.
Təəssüf ki, bu cür texnikalardan, hətta ən sadə tədbir sayılan hasarlama kimi tədbirlərdən ölkəmizdə istifadə edilmir. Dəmiryolu nəqliyyatında isə baş verən qəzalar yalnız Sumqayıt-Bakı qatarının hərəkət istiqamətində baş vermir. Ötən ilin statistik rəqəmlərinə baxdığımız zaman belə qəzaların sayının get-gedə atdığını müşahidə edirik. Ötən ilin may ayında Bərdədə qatarla bir traktorun toqquşması, 15 sentyabrda Keşlə qəsəbəsində bir vətəndaşın qatar vurması nəticəsində həlak olması, oktyabr ayında Binə qəsəbəsində avtobusla qatarın toqquşması, noyabr ayında Tovuz rayonunda dəmiryolu üzərində hərəkətdə olan bir vətəndaşı qatar vurması faciəvi sonluqla bitən dəmiryolu qəzalarıdır.
Bu qəzalar nəticəsində 10-a yaxın vətəndaş dünyasını dəyişib. Və bu ölümlər insanların taleyi deyil. Onlar aidiyyatı qurumların məsuliyyətsizliyinin qurbanı olublar. Bu qurbanların sayının artmaması üçün dərhal konkret addımlar atılmalıdır.
Nicat İsmayılov
