"Əksinqilabi fəaliyyətə" görə Sibirə göndərilən milli ədəbiyyatımızın nümayəndəsi

Mədəniyyət 21:48 10.11.2018

"Əksinqilabi fəaliyyət" ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib
 

Eurasia Diary xəbər verir ki, bu il ictimai-siyasi xadim, şair, naşir, yazar, jurnalist, tənqidçi, publisist, tərcüməçi, redaktor, korrektor, dilşünas, pedaqoq, metodist və rəssam olmuş Zülfüqar Əhmədzadənin 120 yaşı qeyd edilib.

Dörd il Sibirdə sürgün həyatı yaşamış Zülfüqar Əhmədzadənin 44 illik ömür yolunu və yaradıcılığını tədqiq edən Hilal Məmmədov Sputnik Azərbaycan-a onun haqqında ətraflı məlumat verib.

O bildirib ki, şair 1898-cil ildə Astaranın Bütəsər(İndiki Pensər) kəndində doğulub: "Zülfüqar Əhməd oğlu Əhmədzadənin ata-babaları torpaq sahibləri və din xadimləri olublar. 14 yaşında olanda Zülfüqar bir çox tanınmış müəllimlərin yanında dərslər alaraq, fars, ərəb, türk və rus dillərində mükəmməl yazıb-oxumaqla yanaşı, danışmağı da bacarıb. Şer yazır, rəsmlər də çəkirmiş, hətta çəkdiyi rəsmlərin çoxu Lənkəran şəhərində baha qiymətə satılıb".

H.Məmmədov qeyd edib ki, elə həmin illərdə Zülfüqar Lənkərana təyinatla göndərilmiş bir müəllimin yanında 19 ay fərdi məşğələlər keçərək riyaziyyat, təbiətşünaslıq, ədəbiyyat, coğrafiya və fizika fənlərini də mükəmməl öyrənib.

Z.Əhmədzadə gənc yaşlarından başlayaraq haqq-ədalət naminə mübarizələrə də qoşulub: "Çar Rusiyasının yerli bölgə nümayəndəsi Mir Əhməd xan Talışinskinin torpaq mülkiyyətçilərinin mülklərini əllərindən alması, kənlilərə qarşı zülm və istismarın gündən-günə artması və yerli ruhanilərin xana dəstək verməsi 1912-ci ildə Lənkəran qəzasının Bütəsər kəndini ən qaynar siyasi üsyan ocağına çevirir. Mir Əhməd xana qarşı olan bu üsyan tezliklə qonşu kəndlərə də yayılır və 14 yaşında olan Zülfüqar üsyanın gənc fəallarından biri olur".

Zülfüqar Əhmədzadə
© HİLAL MƏMMƏDOV TƏRƏFİNDƏN TƏQDİM OLUNUB
Zülfüqar Əhmədzadə

"Təbii ki, üsyan yatırılır, özü də vəhşicəsinə. Lakin gənc Zülfüqarın inqilabi mübarizliyi sönmür. Sonralar "Ədalət", "Hümmət", "Bolşevik" partiyalarının ən fəal üzvlərindən olan Z.Əhmədzadə Azərbaycan SSR-in Zaqafqaziya Federasiyasının bir çox bölgələrinin dövlət, sovet və partiya orqanlarında müxtəlif rəhbər vəzifələrində çalışıb" – deyə müsahibimiz qeyd edib.

Z.Əhmədzadənin Bakıda Respublika Fəallar Yığıncağında etdiyi cəsarətli çıxışı isə onun respublikadan kənar yerə təyin edilməsiylə nəticələnib: "1931-ci ildə Astara RİK-nin sədri vəzifəsindən Bakıda Azərbaycan MİK-in şöbə müdiri vəzifəsinə təyin edildiyi vaxtlarda Zülfüqarın, "Azərbaycan Mərkəzi Komitəsinə uzun müddətdir ki, Mirzoyanlar, Rubenlər, Polonskilər rəhbərlik edir. Azərbaycan MK-də cəmi 9% azərbaycanlı qalıb. Qalanlar ruslar, ermənilər, gürcülər, yəhudilər və başqa millətdən olanlardır. Məgər Azərbaycanın elə bir oğlu, kadrosu yoxmu ki, ona rəhbərlik etsin?" çıxışı ona baha başa gəlir. Dərhal respublikadan uzaqlaşdırılaraq, Ermənistanın Vedi Rayon İcra Komitəsinə sədr göndərilir".

Şair dərhal buna uyğun beyt də yazıb: Atdığım daş idi, düşdü bostana, İndi çək cəzanı, get Hayıstana".

Bakıya qayıtdıqdan sonra isə Zülfüqar Əhmədzadə bir sıra yüksək rütbəli vəzifələrdə çalışsa da, 1938-cü ildə "Əksinqilabi fəaliyyətdə ittiham olunaraq, mart ayının 15-dən 16-na keçən gecə həbs edilib. O, 1938-ci ilin mart ayında həbs edilsə də, ailəsinə ilk məktubu 1938-ci ilin 15 oktyabrında Daşkənddən göndərə bilir.

Zülfüqar Əhmədzadənin həyat yoldaşı Hüriyə xanım
© HİLAL MƏMMƏDOV TƏRƏFİNDƏN TƏQDİM OLUNUB
Zülfüqar Əhmədzadənin həyat yoldaşı Hüriyə xanım

Şair oğluna yazdığı məktubunda isə bunları deyir: "Əzizim Əyyub! Çox təəssüf, Bakıdan çıxarkən sənlə görüşə bilmədim. Mənim kefim yaxşıdır, fəqət paltar və pulum yoxdur. Oktyabrın 14-də Daşkəndə varid oldum. Buradan isə Vladivastoka gedəcəyəm. Oradan sənə ünvan yazaram. Oğlum darıxma. Hüriyə (həyat yoldaşı) və uşaqlara yaxşı bax, onlara ürək ver. Özün də ağıllı dolan. Mənim iki il işim qalıb. Sağlıq olsun, lap yaxın zamanda görüşərik. Hər vaxt axırıncı ünvanımı alsaz, mənə ətraflı kağız yazarsan. Öz işindən, uşaqlardan və kənddən yaz. Əhədə (dayısı oğlu) de ki, uşaqlara yardım etsin. Əyyub Bakıda pis keçirsə, uşaqları ya kəndə ya da Balaqana (Balakən) apar, fəqət harada olsalar da, onlara köməklik et. Əyyub can Hüriyə yazdığım paltarları və pulu ünvanımı alan kimi göndərərsən. Məlahətin (qızı) və Rüfətin (oğlu) üzünü mənim əvəzimdən öp. Heç darıxma, Əhədə, nənəyə və Lalazara (bacısı) salam göndər. Mən heç gözləmədən Bakıdan çıxdım, yoxsa vaxtında xəbər verərdim. Öpürəm səni. Sənin: Z.Əhmədzadə 15/10/38 il."

Şair oğlu Əyyub Əhmədzadəyə ünvanladığı 28 yanvar 1940-cı il tarixli məktubunda həbsinin əsas səbəbini belə izah edib ki, guya o, Talış mahalını Azərbaycandan ayırmaq istəyib. Lakin sübut edilmədiyindən 64-cü maddə (vətənə xəyanət) üzərindən götürülüb və heç bir maddə yazılmadan "Əksinqilabi fəaliyyət" ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib.

Zülfüqar Əhmədzadənin oğlu Əyyub Əhmədzadə
© HİLAL MƏMMƏDOV TƏRƏFİNDƏN TƏQDİM OLUNUB
Zülfüqar Əhmədzadənin oğlu Əyyub Əhmədzadə

Hilal müəllim qeyd etdi ki, Z.Əhmədzadə gənc dostu və sevimli şairimiz Səməd Vurğunla Sibirdə olarkən də məktublaşırmış: "15 yanvar 1940-cı ildə o, dostu Səməd Vurğuna məktub-poema da ünvanlayıb. Həmin illərdə özü də az təqib və təzyiqlərə məruz qalmayan S.Vurğun həyatını riskə qoyaraq Mircəfər Bağırovun qəbuluna gedərək Zülfüqar Əhmədzadənin vətənə qaytarılmasını xahiş edib".

Azadlığına bircə il qalmış — 1942-ci ilin 9 iyun tarixində şair Zülfüqar Əhmədzadə Kemerovo vilayətinin Mariinsk Şəhər Xəstəxanasında ağır dərəcəli "kataral pnevmoniya" xəstəliyindən dünyasını dəyişib.

Əlavə edək ki, Z.Əhmədzadənin ötən əsrin 30-cu illərində talış dili ədəbiyyatının formalaşmasında əvəzsiz xidmətləri olub. O, ilk dəfə olaraq latın qrafikası ilə talış əlifbası yaradıb.

Talışca "Lenin çəmə rəhbəre, bə dınyo bərbəre" — "Lenin bizim rəhbərimizdir, o bir dünyaya bərabərdir" deyimi var. Və günümüzdə də bu deyimin Əhmədzadə tərəfindən tərcümə edildiyi və bilərəkdən səhv formada "Donos" edildiyi barədə fikirlər mövcuddur. Deyilənə görə, Z.Əhmədzadə məhz bu deyimin səhv tərcüməsinə görə həbs edilib.

Bu hadisə Azərbaycan tarixində bir ilk oldu - Sahib Məmmədov və Əbülfəz Mehdiyev ilə MÜZAKİRƏ - VİDEO

Xəbər xətti

Azərbaycanda kişilərin 5 il erkən pensiya hüququ tanınacaq
14:00 29.03.2024
Füzulidə daha 35 ailəyə mənzillərinin açarları təqdim olundu
13:55 29.03.2024
Nazim Bəydəmirlinin həbs müddəti uzadılıb
13:50 29.03.2024
Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
13:45 29.03.2024
Umud Mirzəyev: “Aİ-nin Cənubi Qafqaza səfəri regionu öz təsir dairəsində saxlamaqdır”
13:36 29.03.2024
Narkotik istehlak etməsi müəyyənləşdirilən şəxslər vergi orqanlarında xidmətə qəbul olunmayacaq
13:25 29.03.2024
Xüsusi rütbə vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinə ömürlük veriləcək
13:20 29.03.2024
Fransada inflyasiya kəskin artıb
Fransada inflyasiya kəskin artıb
13:15 29.03.2024
Bakıda yeni elektrik avtobusu istifadəyə verildi
13:05 29.03.2024
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
13:00 29.03.2024
Ötən il Azərbaycana xaricdən 1,7 mlrd. dollar pul baratı daxil olub
12:49 29.03.2024
Bu hadisə Azərbaycan tarixində bir ilk oldu - Sahib Məmmədov və Əbülfəz Mehdiyev ilə MÜZAKİRƏ - VİDEO
12:45 29.03.2024
Oğurluqda ittiham olundu, özünü güllə ilə vurdu - Maraqlı faktlar
12:30 29.03.2024
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
12:20 29.03.2024
“Crocus”da xəsarət alanların sayı 382 nəfərə ÇATDI
12:18 29.03.2024
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
12:15 29.03.2024
İndi dünya daha yavaş dönür
12:10 29.03.2024
“Pulu olmayan bələdiyyə necə fəaliyyət göstərsin?!” – Fazil Mustafa
12:05 29.03.2024
Aİ-nın Cənubi Qafqazda səfəri sülh prosesinə necə təsir edəcək? – Amerikalı Ekspert Açıqlayır – ÖZƏL
12:00 29.03.2024
Netanyahu Mossad rəhbərinin sülh təklifini RƏDD EDİB
11:55 29.03.2024
Şuşa şəhərində yeni məscidin təməli qoyulub
11:52 29.03.2024
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
11:50 29.03.2024
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
11:45 29.03.2024
Sosial xarakterli fövqəladə mühit rejimində qaydalarına riayət edilməməsinə görə cərimələr müəyyənləşir
11:42 29.03.2024
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
11:40 29.03.2024
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
11:38 29.03.2024
ABŞ yeni ittifaq yaradır... - ANALİTİKA
11:33 29.03.2024
Azərbaycanda bu maşınlar kəskin UCUZLAŞDI - Satmaq istəyənlər isə 3 dəfə artdı
11:28 29.03.2024
ABŞ və Aİ Ermənistanı niyə silahlandırır? – SƏBƏB VƏ MƏQSƏD
11:22 29.03.2024
Bakı-Sumqayıt şosesində yaranan sıxlığın SƏBƏBİ bilindi
11:17 29.03.2024
Rusiyalı səfir: ABŞ-la münasibətlər düzəlməyəcək
Rusiyalı səfir: ABŞ-la münasibətlər düzəlməyəcək
11:15 29.03.2024
Milli Məclisin iclası başlayıb
11:05 29.03.2024
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Mərkəzi Asiya ilə Avropanı birləşdirən təbii əlaqədir" - VİDEO
11:00 29.03.2024
Amerikalı cütlüklər İsrail əleyhinə kampaniya BAŞLATDILAR
10:56 29.03.2024
Ermənistan hökuməti "RTR-Planeta" telekanalında yayımlanan Solovyovun verilişinə qadağa tətbiq edib
Ermənistan hökuməti "RTR-Planeta" telekanalında yayımlanan Solovyovun verilişinə qadağa tətbiq edib
10:52 29.03.2024
Ankarada ZƏLZƏLƏ oldu
10:45 29.03.2024
Ermənistan İctimai Televiziyası: Bu kəndlər Azərbaycana qaytarılacaq
Ermənistan İctimai Televiziyası: Bu kəndlər Azərbaycana qaytarılacaq
10:40 29.03.2024
Buraxılış imtahanlarının cavabları nə zaman açıqlanacaq? – RƏSMİ AÇIQLAMA
10:36 29.03.2024
Ombudsman 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə əlaqədar bəyanat yayıb
10:32 29.03.2024
Əhalinin ən çox xərci nəyə çıxır? - ARAŞDIRMA - VİDEO
10:24 29.03.2024
Hamısı