Amerikalı politoloq, beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert, Azərbaycan hökuməti yanında amerikalı məsləhətçi Ceyson Katz Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun (BAMF) prezidenti Umud Mirzəyevlə görüşü zamanı "Eurasia Diary"-nin müasir dünyada medianın rolu ilə bağlı suallarını cavablandırıb.
- Medianın vətəndaş cəmiyyəti qarşısında məsuliyyətini necə qiymətləndirirsiniz?
- Mən amerikalıyam, belə ki, bizdə KİV-in hökumət və vətəndaş cəmiyyətinə münasibətdə rolu ideyası konstitusiya ilə müəyyən edilib.
Medianın ən önəmli rolu məlumat almaq və özlərininn bir nəticəyə gəlməsi üçün obyektiv və qərəzsiz məlumatların verilməsidir.
ABŞ-da mətbuat strukturunun xəbərlər, redaksiya və biznes hissələri arasında müəyyən bir sədd var. Biznes hissəsi öz üzərinə KİV-in obyektiv işinə təsir göstərə biləcək investisiya və reklamı götürür. Çox vaxt media kiminsə tərəfini tutur və mövqeyini dəstəkləyir.
Hal-hazırda bu, ABŞ-da demokratiyamıza təhdid sayılacaq ciddi bir problemdir.
- Amerikalıların ABŞ-ın İraq siyasəti ilə bağlı obyektiv məlumat əldə etmək imkanı var idimi?
- Həqiqətən də, Buş administrasiyasının onu İraqın işğalını dəstəkləməyə məcbur etmək üçün Amerika xalqına yalanlar söyləməsi ilə bağlı ittihamlar var. Bu ittihamların nə dərəcədə əsaslı olduğunu bilmirəm. Mən bunu heç bir şəkildə təkzib və yaxud sübut edə bilmərəm.
Mən Ağ Ev, Dövlət Departamenti və Müdafiə Nazirliyinin gizli razılaşmanı ört-basdır etmək üçün sözləşmədiklərinə və Amerika xalqını aldatmadıqlarına inanmaq istərdim.
Mən yenə də hesab edirəm ki, hökumət həmin an həqiqətən nə bilirdisə onu deyib: bəzi məlumatlar doğru çıxdı, bəziləri isə yox.
- Necə düşünürsünüz, yeni internet mediası və sosial şəbəkələrin yaranması ilə həqiqəti gizlətmək məmurlar üçün daha çətin oldu?
ABŞ-da mətbuat demokratiyanın təminatçısı kimi nəzərdə tutulub. KİV-in rolu seçilmiş və təyin edilmiş vəzifəli şəxslərin öz vəzifələrini yerinə yetirdiklərinə əmin olmaq və ictimaiyyəti məlumatlandırmaqdır.
Mən Azərbaycan mətbuatını yaxından izləyirəm. Onlar xalqı məlumatlandırmaq üçün yaxşı işlər görürlər. Azərbaycanda mətbuat bir çox hallarda ABŞ-dakından daha yaxşıdır.
Bunu söyləmək mənə xoş deyil, çünki mənim ölkəm həmişə KİV-lərin necə olmalıdır məsələsində standart olub. Amerika Birləşmiş Ştatlarında media və demokratiyanın səviyyəsi daha yaxşısına ümid etmək istəyi yaradır.
Yeni İnternet mediasına müxtəlif cür yanaşmaq olar: yalan məlumatların yayılması vasitəsi və dərhal məlumat bölüşməyə imkan verən daha böyük auditoriyanı əhatə edən KİV-in yeni növü kimi. Sosial şəbəkələr bizə danışmaq və eşidilmək imkanı verir. Bu böyük üstünlükdür.
Nəticə isə belədir: özünüzü "yalan xəbərlər"dən qorumağı öyrənmək, daha diqqətli olmaq, mənbəni yenidən yoxlamaq lazımdır.
- Amerikalılar ümumilikdə Azərbaycan və xüsusilə Dağlıq Qarabağ barədə nə qədər məlumatlıdırlar?
- Az şey bilirlər. Təəssüf ki, orta statistik amerikalı beynəlxalq münasibətlər və siyasətlə maraqlanmır. Rəhbər vəzifələrdə olan şəxslər, biznes sahibləri, vəzifəli şəxslər, siyasətçilər xüsusilə, son illərdə adi vətəndaşlara nisbətən xarici siyasətlə daha çox maraqlanırlar. Bu, prezident seçkiləri və onlara Rusiyanın müdaxilələr etməsii iddiası zamanı yaranan qalmaqallarla bağlıdır.
Bununla belə, əhali arasında Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və regiondan xəbərdar olan müəyyən təbəqə var. Son on ildə Dağlıq Qarabağ haqqında çox şey yazılıb, çünki bu, ABŞ-ın beynəlxalq əlaqələri üçün önəm kəsb edib. Amerikalılar hazırda Rusiya ilə bağlı hər şeyə maraq göstərirlər. Onların əksəriyyəti, Moskvanın prezident Trampın seçilməsində müəyyən bir rol oynadığına və ya faktiki olaraq seçdiyinə inanır.
Amerika ictimaiyyətinin diqqəti keçmiş Sovet məkanına, Avrasiya və Yaxın Şərqə yönəlib: Azərbaycan bunun bir hissəsidir.
Mən hesab edirəm ki, amerikalılar arasında Ermənistanın Ştatlar tərəfindən pis qəbul edilən Moskvanın dostu olması fikri getdikcə artır.
Əminəm ki, amerikalılara Cənubi Qafqaz regionu haqqında daha çox məlumat vermək lazımdır. O enerji və ticarət baxımından dünyada mühüm strateji əhəmiyyətə malikdir. Mən Bakı-Tiflis -Qars dəmir yolu, Cənub Qaz Dəhlizi, "Şimal-Cənub" nəqliyyat dəhlizi kimi layihələri nəzərdə tuturam. Beləliklə, biz Azərbaycanın ehtiyatları və siyasətinin bütün dünya üçün getdikcə daha əhəmiyyətli olduğunu müşahidə edirik.
