Son günlər beynəlxalq tribunalarda ən çox müzakirə olunan mövzulardan biri Şimali Koreya problemidir. Mövzu ilə bağlı siyasi ekspert Samir Həmidov Eurasia Diary-nin suallarını cavablandırıb.

-  Koreya probleminin meydana gəlmə səbəbləri nələrdir?

- Koreya problemi Soyuq müharibənin bir təzahürü idi. Lakin hələ soyuq müharibədən əvvəl də bu ərazi bir çox böyük dövlətlərin təsir dairəsinə çevrilmişdi. Parçalanma meylləri o dövrdən meydana gəlib. Lakin real parçalanma soyuq müharibədən sonra ideoloji ziddiyətlərin kəskinləşməsi nəticəsində baş verdi.

-  Koreya bu gün dünyanı öz nüvə gücü ilə təhdid edir. Bəs ABŞ bu təhdidi illər öncə necə görmədi?

- Əslində Koreya dünyanı təhdid etmir. O sadəcə özünü və öz sistemini qorumağa çalışır. ABŞ-a qaldıqda isə Soyuq müharibə dövründə əsas diqqət SSRİ-ə yönəlmişdi. Amerikalılar elə zənn edirdilər ki, Sovet imperiyası dağılsa digər təhdidlər də ortadan qalxacaq. Bu düşüncə məhz İran və Şimali Koreya kimi dövlətlərin diqqətdən yayınmasına səbəb oldu. Digər bir səbəb isə ABŞ-ın başının beynəlxalq miqyasda terrorizm probleminə qarışması idi.

-  Şimali və Cənubi Koreya arasında kəskin münaqişə birdən-birə yerini mülayimləşmə xəttinə ötürdü. Kim Çen İn-in bu strateji dəyişiminin hansı səbəbləri var?

-  Bu dəyişim bir neçə faktordan asılı olaraq baş verdi. Birinci factor odur ki, Kim Çen İn anladı ki, qarşıdurma siyasəti ilə heç nəyi əldə etmək mümkün deyil. O və ölkəsi getdikcə daha da yalnızlaşır, təcrid olunur. Və Şimali Koreya iqtisadiyyatı daha çox bu vəziyyətə dözə bilməyəcək. İkinci faktor odur ki, Ərəb baharı Şimali Koreya rəhbərliyinə ciddi dərs oldu. Kim Çen İn anladı ki, xalq istənilən halda böyük gücdür və xalqın tələbatları cavabsız qalanda o mövcud rejim üçün ciddi təhdidə çevrilə bilər. Üçüncü faktor isə, gec də olsa Kim Çen gördü ki, ondan və ölkəsindən böyük güclər bir-birlərinə qarşı istifadə edirlər. Bütün bu faktorlar Şimali Koreyanın həm Cənubi koreya həm də digər dövlətlərlə mülayim və diplomatik rəftara vadar etdi.

-  Bəs Cənubi və Şimali Koreya arasında mülayimləşmə iki dövlətin bir bayraq altında birləşməsinə şərait yarada bilərmi?

- Əlbəttə ki, əgər Rusiya, Çin və ya ABŞ buna əngəl törətməsələr bu dövlətlərin birləşməsi mümkündür.

-  Bəs ideoloji və siyasi sistemdəki ziddiyətlər bu birləşməyə mane olmayacaq?

-  Çin modeli və ya başqa bir buna bənzər modeldə iki fərqli sistemin bərabər mövcudluğu mümkündür. Əsas məsələ iki xalqın birləşmə istəyi və dövlətlərin qarşılıqlı razılığının əldə edilməsidir.

-  Rusiya və Şimali Koreya münasibətlərində rusların əsas hədəfləri nədən ibarətdir?

- Rusiyanın əsas hədəfi Şimali Koreya ilə eynən SSRİ dövründə olan münasibətlərin davam və inkişaf etdirilməsidir. Rusiyanın Sakit Okean hövzəsindəki təsir və nüfuz dairəsinin genişlənməsində Şimali Koreya mühüm amildir.

-  Şimali Koreyanın diplomatik dəyişimini Trampın uğurlu xarici siyasəti kimi qeyd edə bilərikmi?

- Əlbəttə, Tramp bu məsələdə qismən də olsa hədəflərinə çatdı. O, ən əsas Sakit Okean hövzəsində təhdidi ortadan qaldırmaq və əlavə iqtisadi imkanlar yaratmaq üçün zəmin yaratmışdır.

-  Şimali Koreya Sakit Okean hövzəsi ölkələri üçün bir təhdiddir yoxsa ABŞ təzyiqlərindən yayınmaq üçün bir avantaj?

-  Şimali Koreya ABŞ qarşıdurması Sakit Okean ölkələri üçün daha çox bir fürsətdir.

Müsahibəni götürdü: Nicat İsmayılov