Eurasia Diary dünən Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun (BAMF) qərargahında Fondun prezidenti Umud Mirzəyevlə görüşən Mərakeş Krallığının Azərbaycan Respublikasındakı səfiri cənab Adil Embarşdan müsahibə alıb. Müsahibənin mətnini oxuculara təqdim edirik:

- Cənab  Səfir, hər şeydən əvvəl, Mərakeşdə bu yaxınlarda baş vermiş qatar qəzasına görə başsağlığı verib öz dərin kədərimizi ifadə edirik. Müsahibəyə razılıq verdiyiniz üçün təşəkkür edirik. İlk sualımız Azərbaycan  Respublikası ilə Mərakeş Krallığı arasında əlaqələrin indiki vəziyyəti və gələcək perspektivləri barəsindədir. Hansı sahələrdə daha sıx əməkdaşlıq edə bilərik?

- İlk olaraq qeyd etməliyəm ki, Azərbaycan Respublikası ilə Mərakeş Krallığı arasındakı əlaqələr öz xüsusi xarakteri ilə seçilir. Bu əlaqələr qarşılıqlı hörmət və əməkdaşlığa əsaslanır. Hər iki ölkənin siyasi rəhbərliyi arasında çox sıx əlaqələr mövcuddur. Xüsusilə, əlahəzrət kral VI Məhəmmədlə zati-aliləri prezident İlham Əliyev arasında sıx əlaqələri qeyd etmək istərdim. Ölkələrimiz arasındakı bu əlaqələrin tarixi Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev ilə Kral II Həsən arasında İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) üzvü olan ölkələrin dövlət və hökumət başçılarının 1994-cü ilin dekabrında Kasablanka şəhərində keçirilmiş zirvə toplantısı çərçivəsində  baş  tutmuş tarixi görüşdən başlayır. Mərhum prezident Heydər Əliyevlə mərhum kral II Həsən arasında çox səmimi və səmərəli bir görüş keçirildi. Bu gün də Azərbaycandakı dostlarımız bu görüşü böyük hörmət və ehtiram hissilə xatırlayır, eyni hissləri biz Mərakeşdə də yaşayırıq. Bu həm də İƏT-in ilk toplantısı idi ki, onda Azərbaycanın ərazi bütövlüyü məsələsi qoyulmuş və onun müdafiəsi barədə müvafiq qərar da qəbul edilmişdi. İndiki dövrdə də bu əlaqələr daha da möhkəmlənir və inkişaf edir. Qeyd edim ki, 2012-2013-cü illərdə Mərakeş və Azərbaycan eyni zamanda BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvləri seçilmişlər. Bu çərçivədə sıx işbirliyi və əməkdaşlıq qurulmuşdur. Hər iki tərəf sırf siyasi sahə ilə kifayətlənməyərək daha geniş və çoxşaxəli əlaqələr qurmaq əzmindədir. Bu ilin mart ayında Mərakeş Krallığının xarici işlər və beynəlxalq əməkdaşlıq naziri Nasser Bourita Azərbaycana səfər etmişdir. Mərakeşli nazir öz həmkarı Elmar Məmmədyarovla görüşmüş və cənab prezident İlham Əliyev tərəfindən də qəbul edilmişdir. Biz bu görüşü əlaqələrimiz üçün çox önəmli və tarixi bir hadisə sayırıq. Ölkələrimizin iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqələrini genişləndirmək məqsədilə hökumətlərarası komissiya yaradılmışdır. Bu komissiya çərçivəsində müxtəlif sahələri əhatə edən bir neçə saziş imzalanmış, daha bir neçə sazişin imzalanması üçün səmərəli  iş gedir.

- Azərbaycan və Mərakeş xalqlarının mədəni dəyərləri arasında hansı oxşarlıqlar var?

- Dəfələrlə qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı zəngin mədəniyyətə malikdir. Bu xalq öz mədəniyyət və incəsənətinə bağlı olduğu qədər digər xalqların da mədəni irsinə böyük hörmət və maraq göstərir. Mərakeş və Azərbaycan xalqlarının mədəni irsində bir çox müştərək cəhətlər var və bu da bizə əsas verir ki, hər iki ölkə arasındakı əlaqələri təkcə dövlətlər səviyyəsində deyil, həm də xalqlar arasında da yaxın münasibətlər şəklinə salaq. Bizim mədəniyyətlər, adət-ənənələr arasında ümumi və oxşar cəhətlər çoxdur. Azərbaycan İslam şərqinin, Mərakeş isə qərbinin müxtəlif nöqtələrində yerləşir. Hər iki ölkədə tolerantlıq, plüralizm, mədəniyyətlər və dinlərarası dialoq, başqa millət və dinlərə mənsub olanlara münasibətdə dözümlülük və hörmət, həm də ekstremizm və radikal cərəyanlara qarşı kəskin mövqe və mübarizə əzmi hakimdir. Eyni zamanda pak İslam dinimizə dərin bağlılıq  vardır.

- Münaqişələrin şiddətləndiyi dövrlərdə Mərakeş də mühacirlərin axınına məruz qalır. Ölkəniz bu sahədə hansı çətinliklərlə üzləşir?

- Dünya xəritəsinə baxsaq, görərik ki, Mərakeş strateji bir mövqedə yerləşir. Demək olmaz ki, dünyanın lap mərkəzində yerləşir. Amma Mərakeş Afrika, İslam dünyası və Avropanın kəsişdiyi bir nöqtədədir və həm də müsəlman ölkələri arasında Qərbi Avropaya ən yaxın ölkələrdən biridir. Həqiqətdə biz həm qaçqın və köçkün axınının coxluğu, həm də bu hadisədən öz məqsədləri üçün istifadə edən qüvvələrin cinayətkar əməllərindən doğan problemlərlə üzləşirik. Bu qaçqın düşən insanlardan bir çoxu Avropaya köçmək üçün böyük məbləğlər ödəyirlər. Əvəllər Mərakeşin özündən də insanlar mühacirət edirdilər. İndi isə Mərakeşin iqtisadi inkişafı nəticəsində həyat səviyyəsinin yüksəlməsilə bağlı qaçqınlar artıq burada da yerləşmək istəyirlər. Biz bunu çətin bir problem hesab edirik və fikrimizcə, onu heç bir dövlət ayrılıqda dərhal həll edə bilməz. Bu problemin hündür hasarlar tikməklə və ya qaçqınları qəbul etməmək siyasəti yeritməklə həll olunması çətindir. Problemi həll etmək üçün bütün dövlətlər birlikdə çalışmalı, mühacirlərin mənsub olduğu ölkələrdə yeni iş yerləri açılmalıdır. Heç kəs könüllü şəkildə qaçqın olmaq istəməz. Bu hadisəni doğuran sosial-siyasi səbəblər var ki, siyasi stabilliyin və xüsusilə, iş imkanlarının olmaması səbəbindən insanlar ruzi və stabil həyat tapmaq ümidi ilə mühacirət etməyə məcbur olurlar. Bu sahədə Mərakeş dövlətinin özünəməxsus siyasi xətti vardır. Misal olaraq qeyd etmək istəyirəm ki, biz, biri Afrikanın şərqində, o biri isə qərbində yerləşən Efiopiya və Nigeriya kimi dövlətlərin hər birində iri bir gübrə zavodu tikmişik. Bununla da kənd əhalisinin kənd təsərrüfatı istehsalı ilə məşğul olmasını təmin edib, beləliklə ərzaq məhsullarının istehsalını artırıb bölgədə qida təhlükəsizliyi probleminin həllinə töhvə veririk. Bu gübrə məhsulu Afrikanın şərqindən qərbinə qədər geniş ərazidə yaşayan və əsasən də kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan əhali üçün iş imkanları yaradır, onlar da mühacirət etmək əvəzinə öz doğma yurdlarında qalırlar.

Ümumiyyətlə, bu bizim üçün çox aktual və mürəkkəb bir mövzudur. Bu ilin dekabrında Mərakeşdə mühacirət problemilə bağlı dövlət başçılarının zirvə görüşü keçiriləcək. Belə bir mötəbər tədbirin ölkəmizdə keçirilməsi həm də Mərakeşin bu sahədə yeritdiyi siyasətə verilən yüksək qiymətin ifadəsidir. Çünki bu siyasət, bizim üzləşdiyimiz və əziyyət çəkdiyimiz mühacirət probleminin həllinə yönəlmişdir.

- Müsahibə üçün çox sağ olun, Cənab Səfir!

Müsahibəni hazırladılar: Zakir Qasımov və Haşım Məmmədov.

Ərəb dilindən tərcümə: Zakir Qasımov