Bakıda Beynəlxalq Mətbuat mərkəzində görkəmli rus tarixçisi, siyasi təhlilçi, tarix elmləri doktoru, hərbi ekspert Oleq Kuznetsovun iştirakı ilə mətbuat konfransı keçirildi. O, Azərbaycanda KQB-nin arxivlərində müharibədən sonrakı illərdə erməni lobbisini gözdən salan materialları tapıb. Konfransdan əvvəl tarixçi Eurasia Diary-nin müxbirinin verdiyi sualları cavablandırıb.
- Sizin bir tarixçi kimi, Rusiya televiziyasının müxtəlif proqramlarında iştirak edən keçmiş rus diplomatı Platoşkinə və tarixçi Spitsinə münasibətiniz necədir?
Cavab: - Bu insanların əsas işləri ilə tanış deyiləm və buna görə də onların elmi fəaliyyəti barədə fikir bildirmək mənə çətindir. Onlar daim mərkəzi televiziyada çıxış etdiyi üçün mənə elə gəlir ki, bu sadəcə onların növbəti televiziya şousunda iştirakıdır.
- Həmkarınız tarixçi Stanislav Tarasov haqqında nə düşünürsünüz? Axı sizin "Qarabağ münaqişəsinin" "miflər"i haqqında həqiqət"" adlı kitabınız, Stanislav Tarasovun hərbi münaqişəyə və ya dəqiq desək, nəticəsində Azərbaycan ərazisinin 20% -nin Ermənistan tərəfindən işğal olunduğu Qarabağda baş verən müharibə ilə bağlı məqalələrdə təhriflərin olduğunu göstərən əsərdir.
Cavab: - Bəli, Tarasovu yaxşı tanıyıram. Qarabağla bağlı məqalələrini 2013-cü ildə yazıb. Bu şəxsin yanaşmasını bilirəm. Məqalələr yazarkən, təkrar materialları istifadə edib, arxivə baş vurmayıb. Başqa sözlə, ermənipərəst politoloqlar tərəfindən hazırlanmış materiallardan istifadə edib. Onun səhvi bunda olub. Lakin Tarasov elmi tədqiqat sahəsində bacarıqlara malikdir. Amma əlində akademik materiallar olmadığı üçün yazdığı şey elm deyil, arxasında duran insanların fikirlərinin təbliğatıdır.
Bakı necədir? Daha əvvəl burda olmusunuz?
Cavab: - Son dörd ya da beş il ərzində arxivlərdə işləmək üçün daim sizin paytaxtınıza səfər edirəm. Və hər dəfə şəhərin dəyişdiyini görürəm. Lakin otuz il əvvəlki şəhərlə müqayisə edə bilmərəm. O vaxt burada olmamışam. Və buna çox təəssüf edirəm.
Konfransda Rusiya tarixçisi Oleq Kuznetsov ermənilərin çeçenləri deportasiya etdikdən sonra Çeçenistanda məskunlaşdırmaq və RSFSR daxilində Şimali Qafqazda muxtariyyət yaratmaq planlarından danışıb. O, KQB-nin materialları ilə tanış olduqdan sonra 1948-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin arxivindən götürülmüş məxfi işə əsaslanmış məqalə yazıb. Mətbuat konfransında toplanan jurnalistlərə KQB arxivindən sənədlərin bir nüsxəsi verilib.
Bu hadisə 1945-ci il noyabrın 21-də SSRİ Xalq Komissarları Şurası "Xarici ermənilərin Sovet Ermənistanına qaytarılması üçün tədbirlər haqqında" qətnamə qəbul etdikdən sonra baş verib. Üç aydan sonra, 1946-cı il fevralın 22-də, Ümumittifaq Kommunist (bolşeviklər) Partiyası- MK(b) Siyasi Bürosu SSRİ Xarici İşlər Komissarlığı ilə birgə hazırlanmış "Xaricdən ermənilərin Sovet Ermənistanına köçürülməsi üçün praktiki tədbirlər haqqında" fərmanı təsdiq etdi. 1947-ci ilin 29 yanvar, 24 mart və 10 dekabr tarixlərində SSRİ Xalq Komissarları Şurası ermənilərin "repatriasiyası" haqqında qətnamələr qəbul etdi.
"Erməni məsələsi" ni həll etmək üçün SSRİ XİXK-in Yaxın Şərq ölkələri şöbəsinin müdiri İ.V.Samılovskinin başçılıq etdiyi xüsusi komissiya yaradıldı. Onun fəaliyyətinin əsas məqsədi ermənilərin Yunanıstan, Rumıniya və Bolqarıstanın Sovet Zaqafqasiyasına köçürülməsi idi; "repatriasiya" nın İran, Livan, Rumıniya, Suriyadan həyata keçirilməsi planlaşdırılırdı və gələcəkdə bu ABŞ, Fransa, Misir, Türkiyə və İraqa da toxuna bilərdi.
Ümumiyyətlə, o dövrdə 360.000 erməninin köçürülməsi və yalnız Ermənistan SSR ərazisinə yerləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdu. Ancaq 1948-ci ilin iyun ayı məlumatlarına görə, SSRİ-da 86 346 əcnəbi erməni köçürülmüşdü ki, statistikaya əsasən, bunun 37 mindən çoxu Ermənistana yerləşdirildi. Məskunlaşmış ermənilərin üçdə ikisi Livan, Suriya, İran, Yunanıstan və Kiprdən idi. Fransa, Misir, Bolqarıstan, Rumıniyadan olan reemiqrasiya etmiş ermənilər də olduqca çox idi. 1948-ci il sentyabrın 14-də SSRİ Xalq Komissarları Şurasının qərarı ilə ermənilərin köçürülməsi məhdudlaşdırıldı. Amma ermənilərin Çeçenistana köçürülməsinə qərar verilməsi barədə O.Kuznetsovun KQB arxivlərində axtarışından əvvəl heç bir dəlil yox idi.
Konfransda bu ilin fevral ayında Moskvada baş verən hadisələrə toxunulub. Həmin zaman çeçenlər və azərbaycanlılar arasında kütləvi dava olmuşdu. Kuznetsov, Rusiya vətəndaşı kimi, Moskvada fevral ayında baş vermiş kütləvi davanın məhz Rusiyanın təşviq etdiyi iddiası ilə bağlı bütün fərziyyələri rədd etdi.
Qafqaz Tarixi Mərkəzinin direktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Hüquq və İnsan Haqları İnstitutunun baş elmi işçisi Rizvan Hüseynov mətbuat konfransında bildirib ki, erməni sosial şəbəkə istifadəçiləri fevral hadisəsindən iki xalq arasında nifrət və qarşıdurma yaratmaq üçün fəal şəkildə istifadə etdilər. Onlar Rusiyanın paytaxtında baş verən hadisədən faydalanaraq saxta profillərdən azərbaycanlılar və çeçenlər arasında gərginliyin artmasına çalışırdılar.
Mətbuat konfransının sonunda Rizvan Hüseynov apreldə Azərbaycan ordusunun müvəqqəti olaraq erməni işğalçıları tərəfindən ələ keçirilən Azərbaycan ərazisinə hücumu zamanı ermənilər arasında baş verən iğtişaşları yumorla xatırladıb.
Müsahibəni götürdü: Semyon Kastrulin
