21 aprel tarixində Ukraynada prezident seçkilərinin ikinci turu keçiriləcək. Hazırki dövlət başçısı Pyotr Poroşenko və onun rəqibi aktyor Vladimir Zelenskinin seçki kampaniyasının üzvləri namizədlərin reytinqini qaldırmaq üçün bütün vasitələrdən istifadə edərək fəal şəkildə çalışırlar. Rusiyanın dövlət televiziya kanalları Zelenskini açıq şəkildə dəstəkləyir, Poroşenkonu ittiham edirlər və əslində bu şəkildə ukraynalıları prezidentin rəqibinə səs verməyə çağırırlar. Azərbaycanda insanlar rus televiziya kanallarını izləyərkən onlarda Ukrayna hadisələrinə münasibət formalaşır.
Eurasia Diary ukraynalı politoloq, ictimai xadim, alim və diplomat, Azərbaycanda rus tok-şoularında iştirakıyla tanınan Vadim Tryuxana suallar ünvanlayıb.
- Zelenski haqda Ukraynanın növbəti prezidenti kimi danışmaq оlar yoxsa Poroşenkonun 21 apreldə onu məğlub etmək imkanı var?
- Yalnız inanılmaz bir fövqəladə vəziyyətin yaranması Zelenskinin prezident seçkilərində qazanması və vəzifəyə gəlməsinə mane ola bilər. Son sosial sorğular namizədlər arasında, Ukrayna üçün görünməmiş - indiki prezidentin xeyrinə olmayan 2 dəfədən çox olan fərqi ortaya qoyur. Ancaq rəsmi nəticələri gözləmək lazımdır. Ukraynada həmişə hər şeyə seçicilər qərar verir. Və xalqın beşinci hissəsi haradasa bir yerdə hələ də öz seçimlərini qətiləşdirməyib.
- Zelenskinin sirri nədir? Axı o, siyasətçi deyil, politoloq deyil, partiya fəalı deyil, komediyaçıdır. Amerikada gözlənilmədiyi halda prezident seçilmiş Donald Tramp ən azından iqtisadiyyat üzrə iki bestseller yazıb. Bəs Zelenski nə ilə Ukraynalıların xoşuna gəlib?
- Bir çox amillər üst-üstə düşüb. Birincisi, ənənəvi siyasətçilər ukraynalıları məyus edib. İkincisi, Zelenskinin seçki kampaniyası gözlənilmədən uğurlu oldu. O, ən son texnologiyalardan, minimum qara piyardan istifadə edərək, cəmiyyətə daha yaxşı gələcək üçün ümid verdi. "Keçmiş və gələcək arasında seçim edirik" şüarını demək kifayətdir. Üçüncüsü, Pyotr Poroşenko onu dəstəkləməyən seçiciləri "Putinin tərəfdarları"ndan "mal-qara sürüsü"nə kimi ağılasığan və sığmayan bütün mənfi epitetlərlə adlandırmaqla yanlış bir kampaniya strategiyasını seçdi. Bu yanaşma insanları yalnız qəzəbləndirdi, onları hazırki prezidentdən uzaqlaşdırdı. Bundan əlavə, Zelenskiyə qarşı istifadə edilən bütün qara piyar kampaniyası yalnız onun xeyrinə işlədi. İnsanlar Zelenskinin tərcümeyi-halında elə bir ciddi problemlər görməmişdi.
- Bir çoxları üçün Zelenski sirr olaraq qalır. Həqiqətən də, xarici və daxili siyasətin bir çox məsələlərində o, konkretlikdən qaçmağa çalışır. Buna baxmayaraq, televiziyada əsas istiqamətlər üzrə verdiyi son müsahibələri və bəyanatlarına baxsaq, bu siyasətçinin mövqeyi artıq formalaşıb.
Onun üçün prioritet məsələ Ukraynanın şərqində atəşkəsin əldə olunmasıdır. Eyni zamanda, müstəqillik və suverenlik kimi məsələlərdə o güzəştə getməyəcək. Ola bilsin ki, Rusiya ilə ünsiyyətin doğru formasını tapmaq ona asan olmayacaq. Bununla belə, öz işinin öhdəsindən gələ biləcəyi hissi yaradır. Kremlin son altı ay və ya bir il ərzində Pyotr Poroşenkoya qarşı göstərdiyi sərt münasibət ona qarşı yoxdur.
Aİ və NATO xarici siyasətin əsas istiqamətləridir. Vladimir Zelenski Ukraynanın bu təşkilatlar istiqamətində hərəkət edəcəyini açıq şəkildə ifadə edib.
Eyni zamanda, o, NATO-ya daxil olmaq məsələsi gündəmdə olduğu zaman bütün cəmiyyətin dəstəyini almaq üçün referendum keçiriləcəyini vəd etdi.
AB və NATO ilə yanaşı, digər ölkələrlə qarşılıqlı əlaqələr barədə fikirlər demək olar ki, səsləndirilməyib. Lakin, komanda üzvlərinin şərhlərinə əsasən, işin ciddi şəkildə aparılacağı qənaətinə gəlmək olar. Hesab edirəm ki, Ukrayna ilə Azərbaycan arasında münasibətlərdə, Rusiya hökumətinin Ukraynaya neft məhsullarının tədarükünün dayandırılmasına dair qərarına görə, xüsusilə enerji sektorunda fəallıq olacaq.
O, nə korrupsiyada, nə də dövlət əmlakının mənimsənilməsi və s. bu kimi əməllərdə iştirak etməyib. Nümunəvi ailə başçısı, uğurlu iş adamı, bir çoxları tərəfindən sevilən aktyor. Bütün bu amillər onu, gözlənilmədiyi halda, ukraynalıların əksəriyyətinin sevimlisinə çevirdi.
- O zaman "prezident Zelenski" necə biri olacaq? Əgər onun vədlərinə və reallığa inansaq, Ukraynanın Rusiya Federasiyası, Avropa Birliyi və Azərbaycan ilə münasibətlərində nə dəyişəcək?
Ukrayna üçün AB və NATO-ya qoşulma məsələsi həyati əhəmiyyət kəsb edir. Buna görə də, kim növbəti prezident olsa, bu vəzifənin icrasını təmin etmək üçün institusional mexanizmə ciddi düzəlişlər edilməli, eləcə də kadr siyasəti təkmilləşdirməlidir. Bununla yanaşı, unutmamalıyıq ki, irəli getmək üçün daxili siyasətdə - korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirləri, iqtisadi inkişaf və s. sahələrdə uğur qazanılmalıdır. Problem ondadır ki, Ukraynada dövlətin idarə forması parlamentli respublikadır. Prezident təkbaşına ölkəni nə NATO-ya, nə də ki, AB-yə qoşulmağa hazırlaya bilməz. Bu ən azından 90% hökumətin və parlamentin vəzifəsidir.
