Geridə qalan həftə olduqca geosiyasi cəhətdən bir çox maraqlı hadisələri ilə yadda qaldı. İranın ilk dəfə İsrailə birbaşa hücumu, Azərbaycan və Ermənistan arasında delimitasiya razılaşmasının yekun qərarı və Rusiya sülhməramlılarının vaxtından əvvəl Qarabağı tərk etməsi bunlara aiddir.
Rus əsilli siyasi analitik Endryu Koribko proseslərlə bağlı Ednews - a özəl müsahibə verib:
- Son günlər Cənubi Qafqazda ciddi proseslər gedir. Qarabağda müvəqqəti yerləşdirilən Rusiya sülhməramlı hərbi kontingenti bölgəni tərk etməyə başlayıb. Rusiya qoşunlarının çıxarılması regionda mövcud siyasi vəziyyətdə nəyi dəyişəcək?
- Rusiya qoşunlarının çıxarılması regionda heç nəyi dəyişməyəcək. Onların missiyası yerinə yetirildi. Qərbi Azərbaycandakı yerli ermənilərə qalmaq imkanı verdilər, lakin təəssüf ki, onların əksəriyyəti ultra-millətçi diasporalarının (əsasən Fransada və ABŞ-da yaşayan) yaydığı saxta xəbərlərə aldanıb yaşadıqları torpaqları tərk etdilər. Vəziyyəti nəzərə alaraq, onların Azərbaycanda qalmaları üçün heç bir səbəb yoxdur, ona görə də getdilər.
- İrəvanla Bakı arasında Qazaxın işğal olunmuş 4 qeyri-anklav kəndinin Azərbaycana qaytarılması haqqında razılıq əldə olundu. Siz hadisəni necə qiymətləndirirsiniz?
- Ermənistanın işğal etdiyi həmin kəndləri Azərbaycana qaytarması xoş bir sürpriz oldu. Bu, onu deməyə əsas verir ki, əvvəllər Qərbin siyasi dəstəyi və müharibə riski altında işğalını davam etdirmək üçün hərbi yardım vədləri ilə cəsarətlənmiş kimi görünsə də, nəhayət ki, Qərb bu kəndlər üzərində Azərbaycanla düşmənçilikləri yenidən alovlandırsa, onu xilas etməyəcək. Ümid edirik ki, bu müvəqqəti deyil və Ermənistan siyasətinin hərtərəfli yenidən baxılmasıdır, hansı ki, nəticədə sülh razılaşması ilə başa çatacaq.
- Ermənistanla Azərbaycan arasında gözlənilən sülh sazişi bu il imzalanacaqmı?
- Davam edən danışıqların nə vaxt sülh sazişi ilə nəticələnəcəyini söyləmək hələ tezdir, lakin Ermənistanın işğal etdiyi həmin dörd Azərbaycan kəndini geri qaytarması ehtiyatlı nikbinlik yaradır. Paşinyan hər hansı sövdələşməyə zorakılıqla etiraz edə biləcək şəxslərə qarşı güc tətbiq etmək üçün siyasi iradəyə malik olmalı, hökumətinin bu hadisədə diaspora və Qərb kəşfiyyatının dəstəklədiyi rejim dəyişikliyinə uğurla dəf edə biləcəyinə kifayət qədər əmin olmalıdır. Bu ilkin şərtlərin yerinə yetirilib-yetirilmədiyi isə bəlli deyil.
- Yaxın Şərqdə vəziyyət gərgin olaraq qalır. İran ilk dəfə olaraq öz ərazisindən İsrailə raket və pilotsuz təyyarələrlə hücum edib. İsrail cavab verəcəyini bəyan etsə də, hələlik ciddi addım atılmayıb. Eyni zamanda, bütün bu böhran dövrünün fonunda İsrail Qəzza zolağında hərbi əməliyyatlarını davam etdirir. Yaxın Şərqdə baş verənləri necə qiymətləndirə bilərik? Bunun regional müharibəyə keçməsi nə qədər real görünür?
- Bu qarşılıqlı raket “atışma”ları İsrailin yenilməzlik aurasını dağıtdı. İran mərmilərinin əksəriyyətinin vurulduğu bildirilsə də, uğurlu olanlar (Qərbin yardım etdiyi halda belə), Dəmir Günbəzi yarmağın mümkün olduğu mesajı göndərildi. İsrailin mülayim cavabı hələlik gərginliyin azaldılması üçün sırf razılaşma kimi şərh edilə bilər.
Söhbətləşdi: Əkbər Novruz
