Ekspert: “Atılan addımlar ölkədə mobil telefonun bahalaşmasına səbəb olacaq”

Son zamanlar Azərbaycanda internet saytlarında, sosial şəbəkələrdə mağazalardan daha ucuz qiymətə mobil telefonlar satılır. Bu mobil telefonlar mağazada satılandan təxminən 100 manat ucuz olur.

Lakin həmin telefonlarda hər hansı bir problem yarandığı zaman alıcı çətin vəziyyətdə qalır. Çünki bu mobil telefonlara əksər hallarda zəmanət verilmir. Alıcı internetdə elanı görüb telefon satıcısı ilə əlaqə saxladıqdan sonra tərəflər şəhərdə müəyyən etdikləri yerdə görüşürlər və alıcı nağd formada pulunu verib, telefonu alır. Alıcı telefonu aldıqdan sonra hər hansı bir poçta gedib, 5 manat məbləğində rüsum ödəməklə “İMEA” kodunu qeydiyyata aldırır. Bundan sonra həmin mobil cihazı ölkə ərazisində işlədə bilir. 

Bu günlərdə Dövlət Gömrük Komitəsi məsələ ilə bağlı məlumat yayaraq bildirdi ki, komitə tərəfindən xarici ölkələrdən sifariş edilən mobil telefonlarla bağlı aparılan araşdırma nəticəsində mövcud gömrük və vergi qanunvericiliyinin ciddi şəkildə pozulması halları müəyyən edilib.

 Qeyd edilib ki, asan yolla qazanc əldə etmək istəyən bəzi şəxslər xarici ölkələrdə təsis etdikləri onlayn ticarət portalları vasitəsilə Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının adına mobil telefonlar göndərir. Ölkə ərazisinə gətirilən həmin telefonların daha sonra topdan və ya pərakəndə satışını təşkil edirlər:

“Aparılan araşdırma zamanı o da müəyyən edilib ki, bir çox hallarda sənədlərdə adıçəkilən şəxslər faktiki olaraq sifarişlərdən xəbərsizdir.

Üstəlik, gömrük orqanlarına təqdim olunan bəyannamələrdəki rəqəmlərin sifarişçinin bank hesabındakı rəqəmlərdən dəfələrlə aşağı olduğu aşkar edilib ki, bunun da məqsədi gömrük vergi və rüsumlarından yayınmaqdır.

Digər tərəfdən, gömrük orqanına təqdim olunan bəyannamələrdə malların tərkibi də düzgün göstərilmir.

Qeyd edək ki, son bir ayda poçt göndərişləri vasitəsilə ölkə ərazisinə 30 minə qədər mobil telefon gətirilib ki, bunun da 25 mini Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Dubay şəhərindən göndərilib.

Komitənin məlumatında qeyd edilib ki, hazırda gömrük orqanları tərəfindən aparılan araşdırmalar davam etdirilir və araşdırmaların sonunda gömrük qanunvericiliyinin tələblərini kobud surətdə pozan hüquqi və fiziki şəxslərin məsuliyyətə cəlb edilməsi ilə bağlı aidiyyəti dövlət qurumlarına müraciət olunacaq.

İqtisadçı Natiq Cəfərli “Yeni Müsavat”a açıqlamasında bildirib ki, bu kimi hallar ölkədə mobil telefonların qiymətinin bahalaşmasına yol aça bilər:

“Azərbaycanda telefon  istehsalı yoxdur ki, bazara bu qədər həssas yanaşıb daxili bazarı qorumağa çalışırlar. Hər hansı bir insan öz adına və ya başqasının adına bir-iki telefon gətirirsə, bu, Azərbaycan iqtisadiyyatına nə qədər ziyan vura bilər ki? Əgər ölkədə telefon istehsalı olsaydı, yerli istehsalçını dəstəkləmək, kömək olmaq üçün belə addımı atmaq olardı. Dünyada nə qədər bəyənilməsə də Trampın gömrük rüsumlarının qaldırılması ilə bağlı atdığı addım daxili istehsalçının qorunmasına hesablanıb. Bu, onun bəyanatında da qeyd edilib. Yəni qloballaşma dövründə belə bir addımın qeyri-rasional olduğunu qəbul etsəm də, hər halda, məntiqi var. Azərbaycanda hansı telefon istehsalçısı var ki, Gömrük Komitəsi onu qorumaq üçün belə bir əziyyət çəkir.  Necə müəyyənləşdirəcək ki, kimlər bunu satış, kimlər isə şəxsi istifadə üçün sifariş verib. Burada bir çox suallar çıxır. Ancaq məlum olan budur ki, Gömrük Komitəsi gömrüyün fəlsəfəsini bu günə qədər də çözə bilməyib. Ölkəyə gətirilən telefonların hamısını bu cür qaydada gömrük rüsumuna cəlb etsələr, ölkədə telefonun qiyməti bahalaşacaq. Gömrük və vergi rüsumu artımının son ödəyicisi vətəndaşdır. Çünki heç bir iş adamı öz ziyanına satış həyata keçirmir. Nə qədər çox xərci çıxırsa, o qədər də malın üzərinə pul qoyur. Nəticədə vətəndaş xərcə düşür. Bu baxımdan atılan addımların məntiqi aydın deyil”.