Dünyanı içməli su qıtlığı gözləyir

Elm və texnologiya 00:14 24.01.2019

Qlobal istiləşmənin qrunt sularına göstərdiyi təsir “saatlı bomba” effekti yaradır, yüz və ya min illər sonra misli görülməmiş fəsadlara yol aça bilər. Yaxın yüz il ərzində yeraltı suların yarısı, iqlim dəyişikliyinə görə yağıntının fərqli miqdar və intensivlikdə düşməsinə görə yeni rejimdə sirkulyasiya edəcək.

Eurasia Diary xəbər verir ki, beynəlxalq tədqiqat qrupunun bu barədə məqaləsi “Nature” jurnalında dərc olunub.

Yeraltı sular iki milyarda yaxın insanın içməli su mənbəyidir.  Bu sular səth suları və iqlimlə sıx qarşılıqlı əlaqədə olur, atmosfer yağıntıları hesabına sirkulyasiya edir və bilavasitə iqlimə təsir edir.

Halbuki son illərin qlobal istiləşmə proqnozları ilə bağlı nəzəri modellərində bu qarşılıqlı əlaqə nəzərə alınmırdı. 

Yeni elmi işdə beynəlxalq alim qrupu yeraltı suların hidroloji göstəricilərini təhlil edib və qrunt sularının 100 və daha çox il ərzində iqlim dəyişikliyinə hansı şəkildə təsir edəcəyini müəyyən etmək üçün xüsusi kompüter modeli yaradıb.

Məlum olub ki, yeraltı sular uzunmüddətli hidravlik yaddaşa malikdir. Yəni səth suları və yağıntılarla əlaqəli rejimə uyğun olduqca ləng nizamlanırlar. 

Orta hesabla reaksiya (great response time) müddəti altı min ilə çatır. Quraq bölgələr nəzərə alınmasa, hidravlik yaddaş 1200 il davam edib. Bütün yeraltı suların yalnız 44 faizi 100 ildən az müddətə yeni tarazlıq vəziyyətinə çatır.

Bu, o deməkdir ki, aşağı GRT reaksiya göstəricisi olan yeraltı sular quraqlıq zamanı daha tez tükənir, bol yağıntı düşən vaxtlarda isə əksinə, səviyyəsi artır.

Quraq zonalarda isə GRT reaksiya göstəricisi olduqca yüksəkdir, qrunt suları qısamüddətli iqlim dəyişikliklərinə az həssasdır. Habelə uzunmüddətli quraqlıqdan sonra onların bərpasına min illər lazım gəlir. Məsələn, Böyük Səhra ətrafında olan içməli su mənbələri hazırda 10 min il əvvəl baş verən proseslərin nəticəsi ilə üzləşməkdədir.

Alimlərin proqnozlarına görə, yaxın gələcəkdə qlobal istiləşməyə görə bəzi regionlar daha quraq olacaq.

 

Köln şəhərindən qürurverici görüntülər: Azərbaycan və Türkiyə bayraqları.... - VİDEO

Xəbər xətti

Cənubi Koreyada Netflix-lə bağlı istintaq başladılıb
Cənubi Koreyada Netflix-lə bağlı istintaq başladılıb
15:00 19.03.2024
Umud Mirzəyev: "Avropa strukturları 30 ildə qaçqınlarımıza bir dəfə də olsun bu diqqəti göstərmədilər"
14:50 19.03.2024
Bayram günlərində hava NECƏ OLACAQ?
Bayram günlərində hava NECƏ OLACAQ?
14:48 19.03.2024
Sumqayıtda 7 yaşlı uşağı öldürən məşqçiyə 19 il həbs cəzası verildi
Sumqayıtda 7 yaşlı uşağı öldürən məşqçiyə 19 il həbs cəzası verildi
14:43 19.03.2024
Molddovada vəziyyət qarışır: Prezident ittiham olundu
14:41 19.03.2024
Milli Məclisin növbəti iclasının gündəliyi AÇIQLANDI
14:38 19.03.2024
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Çinlə əlaqələrin inkişafına böyük önəm verir"
14:36 19.03.2024
"İranın buradakı məqsədi Azərbaycana qarşı bir cəbhə açmaqdır" - Güneyli EKSPERT
14:30 19.03.2024
Almaniya və Fransanın Kiyev rəqabəti
Almaniya və Fransanın Kiyev rəqabəti
13:45 19.03.2024
Bakının mərkəzində məşhur kafenin fəaliyyəti dayandırıldı
13:39 19.03.2024
AYNA taksi sürücülərinə xəbərdarlıq edib
13:32 19.03.2024
Allahşükür Paşazadədən  Novruz bayramı münasibətilə TƏBRİK
Allahşükür Paşazadədən Novruz bayramı münasibətilə TƏBRİK
13:20 19.03.2024
Bu ölkələrdən Azərbaycana gələn turistlərin sayı artıb
13:18 19.03.2024
Yazın ilk gününün hava proqnozu açıqlanıb
Yazın ilk gününün hava proqnozu açıqlanıb
13:08 19.03.2024
Aİ Rusiya taxılına qadağa qoyacaq
Aİ Rusiya taxılına qadağa qoyacaq
13:00 19.03.2024
Ölkə əhalisinin 10 faizdən çoxu pensiyaçıdır
Ölkə əhalisinin 10 faizdən çoxu pensiyaçıdır
12:55 19.03.2024
Bankda sistem uğursuzluğu baş verdi: Milyonlarla dollar çıxarıldı
Bankda sistem uğursuzluğu baş verdi: Milyonlarla dollar çıxarıldı
12:45 19.03.2024
"Cənub Şərqi Avropa ölkələrinin Azərbaycanın qazına ehtiyacı var" – Natiq Cəfərli
12:30 19.03.2024
BDYPİ bayram günlərində səfərə hazırlaşan sürücülərə müraciət edib
12:26 19.03.2024
Qaradağda 10 min manatlıq oğurluq olub
12:20 19.03.2024
Yeni Zelandiyada maraqlı kəşf
Yeni Zelandiyada maraqlı kəşf
12:15 19.03.2024
FHN bayram günlərində gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq
12:05 19.03.2024
Böyük Britaniyada etnik müxtəliflik nə qədər artıb?
Böyük Britaniyada etnik müxtəliflik nə qədər artıb?
12:00 19.03.2024
Mingəçevir sakini sahibkarlara qarşı 200 min manatlıq dələduzluğa görə tutulub
11:55 19.03.2024
Aİ COP29-un uğurlu olması üçün Azərbaycanla əməkdaşlığa ümid edir
11:50 19.03.2024
İngiltərədə bir ilk: Uçan taksilər fəaliyyətə başlayır
İngiltərədə bir ilk: Uçan taksilər fəaliyyətə başlayır
11:45 19.03.2024
Zaxarovadan Paşinyana cavab: “Müharibə açıqlaması Qərblə danışıqların nəticəsidir”
Zaxarovadan Paşinyana cavab: “Müharibə açıqlaması Qərblə danışıqların nəticəsidir”
11:39 19.03.2024
“Yeni dünya nizamında ölkələr öz yerini müəyyən etməli olacaqlar” – Gürcü Politoloq Gia Xuxaşvili - ÖZƏL
“Yeni dünya nizamında ölkələr öz yerini müəyyən etməli olacaqlar” – Gürcü Politoloq Gia Xuxaşvili - ÖZƏL
11:30 19.03.2024
Azərbaycanda partiyanın məsul şəxsi saxlanılıb
11:25 19.03.2024
Fevralda 3,8 mindən çox şəxsə pensiya təyinatı aparılıb
11:15 19.03.2024
Türkiyənin nüfuzlu klubu Super Liqadan ÇIXMAQ İSTƏYİR
Türkiyənin nüfuzlu klubu Super Liqadan ÇIXMAQ İSTƏYİR
11:10 19.03.2024
Nazirlik internet xidmət provayderlərinə təlimat göndərib
11:05 19.03.2024
MAQATE dəstək verəcək: İraqda nüvə proqramı üçün yol xəritəsi formalaşıb
MAQATE dəstək verəcək: İraqda nüvə proqramı üçün yol xəritəsi formalaşıb
11:00 19.03.2024
Mikayıl Cabbarovdan İlaxır çərşənbə ilə bağlı maraqlı paylaşım
10:58 19.03.2024
Bakıda yağışlı hava qəzaya səbəb oldu - VİDEO
10:50 19.03.2024
İsrail və Həmasdan gözlənilməz atəşkəs addımı!
İsrail və Həmasdan gözlənilməz atəşkəs addımı!
10:45 19.03.2024
Köln şəhərindən qürurverici görüntülər: Azərbaycan və Türkiyə bayraqları.... - VİDEO
Köln şəhərindən qürurverici görüntülər: Azərbaycan və Türkiyə bayraqları.... - VİDEO
10:38 19.03.2024
Xankəndidə xeyli silah-sursat tapılıb
10:35 19.03.2024
Rusiyada ən yüksək maaş harada və hansı sektordadır?
Rusiyada ən yüksək maaş harada və hansı sektordadır?
10:30 19.03.2024
FHN əhaliyə müraciət edib
10:22 19.03.2024
Hamısı