Eurasia Diary həmin müraciəti oxucularına  təqdim edir.

“Əziz Endryu Anderson,

Ümid edirəm işləriniz yaxşıdır.

Bir daha qeyd etmək istəyirəm ki, 2017-ci ilin 24-25 iyul tarixində Qətərin Doha şəhərində keçirilən “Söz Azadlığı: Təhlükəyə qarşı durmaq” Beynəlxalq konfransı zamanı sizinlə görüşmək mənim üçün çox xoş idi.

Konfrans vaxtı şam yeməyində, daha sonra avtobusda sizinlə çox maraqlı söhbətimiz oldu. Biz insan hüquqlarının müdafiəsinin vacibliyini müzakirə etdik, həmçinin mənim ölkəm Azərbaycanda qaçqın və məcburi köçkünlərin hüquqları mövzusuna toxunduq. Sizə dediyim kimi, Azərbaycan 25 ildir ki, torpaqlarının 20%-nin işğal olunması, eləcə də 1,2 milyona yaxın qaçqın və məcburi köçkünün didərgin düşməsi ilə nəticələnən Ermənistanın hərbi təcavüzünə məruz qalıb.

Bəlkə də söhbətimiz bir az emosional alındı, lakin düşünürəm ki, biz bir-birimizi başa düşdük. Azərbaycanın hər bir vətəndaşı ilə bağlı bir çox vavib məsələlərə kifayət qədər diqqət ayrılmır. Mən hər bir hüquq müdafiəçisinin əməyini yüksək qiymətləndirirəm, ancaq anladığım qədər 8 vətəndaşından biri qaçqın və ya məcburi köçkün olan bir ölkədə qaçqınların və məcburi köçkünlərin hüquqları gərək xarici müşahidəçilər tərəfindən geniş şəkildə dəstəklənsin və ictimailəşdirilsin. 1988-ci ildən başlayaraq, Ermənistanda yaşayan 270,000 azərbaycanlı deportasiya edilib. Ermənilər işğal etdikləri ərazilərimizdə bizim mədəniyyət abidələrimizi  təhqir edirdilər. Onlar abidələri, qəbrləri, onların baş daşlarını dağıdıb, heykəlləri güllələyiblər. Hətta uşaqları böyük boruya salıb, onu qaynaq edib dağdan atıblar. Bütün bu cinayətlər Sovet rəhbərliyinin dəstəyilə törədilib. O zaman bütün bu faktların hamısı təhrif olunur, gizlədilirdi. Bu 20-ci əsrin böyük faciəsidir. Bu soyqırım idi və belə görünür ki, dünya real faktları eşitmək və ya görmək, eləcə də bu cinayət barədə danışmaq istəmir.

Buna baxmayaraq, özünü ”hüquq müdafiəçisi” adlandıranlar var ki, Azərbaycanda insan hüquqlarının pozulmasından danışarkən qaçqın və məcburi köçkünlərin hüquqları barədə bir söz belə demirlər. 25 ildən çoxdur ki, bu insanlar erməni işğalı altında olan evlərinə qayıda bilmir. Ermənistan silahlı qüvvələri demək olar ki, hər gün cəbhə xəttinə yaxın kəndləri atəşə tutur. Bu yaxınlarda, iyulun 4-də 18 aylıq qız uşağı və nənəsi erməni əsgərlərin növbəti təxribatı nəticəsində  öldürülüb.

Biz bu barədə beynəlxalq strukturların bəyannamələrini görmürük. Buna görə də artıq Azərbaycanda insanların çoxu hüquq müdafiəçilərinə inanmır. Onları siyasiləşmiş hesab edirlər. Onların üzv olduğu təşkilatlara, qruplara Azərbaycanı zəiflətmək istəyənlər kimi baxırlar. Biz demirik ki, Azərbaycanda problem yoxdur, lakin unutmaq olmaz ki, Azərbaycan müstəqilliyi bir neçə il bundan öncə, Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra əldə edib. İndi böyük dövlətlər Azərbaycanla ikitərəfli münasibətlərində yalnız öz xeyirlərini güdürlər. Maraqların siyasəti prinsipi işləyir. Onlar Azərbaycanı bölmək və stabilliyi pozmağa çalışırlar. Eyni zamanda bütün bunlar, həmçinin qaçqın və məcburi köçkünlərin hüquqları barədə susan həmin hüquq müdafiəçiləri bununla böyük dövlətlərin öz maraqlarını təmin etməsinə kömək edirlər.

Mən Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi təcavüzündən şəxsən zərər çəkmişəm. Ana tərəfdən bütün qohumlarım 1980-ci illərin sonunda Ermənistandan deportasiya edilib. Ata tərəfdən qohumlarım isə işğal nəticəsində Qarabağı tərk etməyə məcbur olublar. Buna görə də müharibənin həqiqətlərini və dəhşətlərini lap əvvəlindən şəxsən yaşamışam.

1992-ci ildən başlayaraq bizim Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondu yaradılan vaxtdan mən regional eləcə də, qlobal səviyyədə bu insanların hüquqlarını müdafiə edirəm. Bu insanlara kömək edə biləcək hər kəslə əməkdaşlıq etməyə çalışıram. Biz bu qaçqın və məcburi köçkünlərin uzun illər boyu hansı çətinliklərlə üzləşdiyini daha çox insana çatdırılması üçün müxtəlif layihələr  həyata keçiririk. BMT-nin əsas ofislərində baş tutanlar da daxil olmaqla müxtəlif konfranslarda iştirak edirik. Çətinliklər isə həqiqətən də ciddidir. Təsəvvür edin, təmas xəttinə yaxın yaşayan bu insanlar necə yaşayır, nəzərə alsaq ki, Ermənistan tərəfi su anbarınının qarşısını kəsib.

Azərbaycandakı qaçqın və məcburi köçkünlərin problemlərini dünya ictimaiyyətinə daha geniş şəkildə çatdırmaq üçün bizim təşkilat xarici və yerli adamların Azərbaycanın cəbhəyanı ərazilərinə səfərlərini təşkil edir. Orada onlar bu münaqişənin həqiqətlərini özləri şəxsən görə bilər. Belə səfərlərin iştirakçıları tərəfindən yazılan bir neçə yazını diqqətinizə çatdırıram.

Sizə dediyim kimi, sizi Azərbaycana dəvət edərək bizim təşkilata baş çəkməyinizi və vəziyyətlə yaxından tanış olmağınızı istərdim. Azərbaycana belə bir səfəri həyata keçirmək üçün vaxtınız olarsa mən şad olaram.

Bir daha qeyd eləmək istəyirəm ki, sizi tanıdığıma çox şad oldum və ümid edirəm ki, biz gələcəkdə məhsuldar əməkdaşlıq quracağıq”.

BAMF-ın mətbuat xidməti