2018-ci il Prezidentin fərmanı ilə Azərbaycan Demokratik Respublikasının İli elan olunub.
Bu ili Azərbaycan üçün yubileylər ili sayılmalıdır. Ölkə artıq Azərbaycan Demokratik Respublikasının və Silahlı Qüvvələrin formalaşmasının 100-cü il dönümünü qeyd etdi.
Bu gün, sentyabrın 21-də Müsəlman Şərqində ilk parlamentli respublikanın - Azərbaycan Demokratik Respublikasının Parlamentinin yaranmasından tam olaraq 100 il keçir.
Eurasia Diary Milli Məclisin yaranması tarixini xatırladır.
Ötən əsrin əvvəli
Məlum olduğu kimi, 1917-ci ildə Rusiya imperiyası Rusiyada baş verən inqilab nəticəsində dağıldı.
1918-ci il Azərbaycan üçün çox əhəmiyyətli il oldu. 28 may 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılması (ADR) elan edildi. Bu, təkcə Azərbaycanda deyil, bütün Şərqdə ilk demokratik respublika oldu. Bu parlamentli respublika idi. ADR dövlət atributlarını - üçrəngli milli bayrağı və himni qəbul etdi. Azərbaycan dili rəsmi dövlət dili elan edildi.
Şərqdə ilk demokratik parlament
Hökumət məsuliyyət və səlahiyyətlərin bölünməsi əsasında formalaşdırılmışdı, Azərbaycan parlamenti çoxpartiyalılığın təmin olunduğu demokratik yolla seçilmiş qanunverici orqan idi.
İki illik fəaliyyəti dövründə ADR beş kabinetlə idarə olunurdu. Parlamentdə 155 iclas keçirilib, 240-dan çox qanun layihəsi müzakirə edilib. Dövlət quruculuğu prosesinin zəruri əsası hesab olunan müasir məhkəmə sisteminin yanında Apellyasiya palatasının təsis olunması idi.
ADR Parlamentinin binası
Fəaliyyət prinsipi
Azərbaycan Demokratik Respublikası demokratiya və bərabərlik prinsiplərinə əsaslanan, ölkənin bütün vətəndaşlarına eyni hüququ verən irqi, milli, dini və sinfi bərabərsizliyi aradan qaldırdı.
Bir il yarım ərzində Respublika Parlamentinin qəbul etdiyi qanunlar milli dövlətin müstəqilliyini gücləndirmək, siyasi və iqtisadi inkişafı, mədəniyyət və təhsil sahəsində sürətli irəliləyiş yaratmaq üçün imkan yaratdı. Daim sülhsevər siyasət yürüdən Azərbaycan Demokratik Respublikası bütün dövlətlərlə qarşılıqlı əməkdaşlıq qurmağa və bir-birinin hüquqlarına hörmət prinsipi əsasında münasibətlər yaratmağa çalışırdı.
Azərbaycan Demokratik Respublikasının Parlamentinin ilk iclası
Tarixi missiya
Dünya içtimaiyyəti tərəfindən tanınan fəaliyyətlər sayəsində Azərbaycan Demokratik Respublikası 1920-ci ilin aprelində bolşevik işğalından sonra dünyanın siyasi xəritəsindən bir dövlət kimi silinməsi beynəlxalq hüququn predmeti olmuşdur.
1991-ci ildə müstəqillik bərpa olunduqdan sonra, müasir Azərbaycan Respublikası siyasi və mənəvi varisi olan Demokratik Respublikanın qədim dövlətçilik ənənələrinə sadiq qaldığını nümayiş etdirərək, üçrəngli bayraq, gerb və himni qəbul etdi.
Bayram tədbirləri
Xarici əlaqələr və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin üzvü Asim Mollazadə Azərbaycan Parlamentinin yubileyini necə qeyd etməyin planlaşdırıldığını Eurasia Diary ilə bölüşüb.
Azərbaycan parlamentinin 100 illiyinə həsr olunmuş təntənəli iclasda bir sıra ölkələr parlament sədrləri və onların müavinləri səviyyəsində təmsil olunacaq.
Xüsusilə, Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanı, Gürcüstan, Əfqanıstan, Küveyt, Bəhreyn, Bosniya və Herseqovina, Bolqarıstan, Cibuti, İndoneziya və Pakistan kimi ölkələr parlament sədrləri səviyyəsində təmsil olunacaq. Rusiya, İran, Macarıstan, Polşa, Serbiya, Çernoqoriya, Çexiya, Qazaxıstan, Özbəkistan, Tacikistan və Vyetnam isə parlament sədrlərinin müavinləri səviyyəsində təmsil olunacaq.
Qeyd edək ki, təntənəli yığıncaqda ATƏT Parlament Assambleyasının, Türkdilli Ölkələrin Parlament Assambleyasının (TürkPA), Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının Parlament Assambleyası, (QDİƏT), Müstəqil Dövlətlər Birliyinin Parlament Assambleyası (MDB PA), Avropa Parlamenti, GUAM Parlament Assambleyası (Gürcüstan-Ukrayna-Azərbaycan-Moldova) nümayəndələri iştirak edəcək.
Ümumiyyətlə, yubileyə həsr olunmuş tədbirdə 150 ölkədən parlament nümayəndə heyətləri və təxminən 40 ölkənin nümayəndələri iştirak edəcəklər.
"İclasın gündəliyində ən mühüm sual - Azərbaycan parlamentinin Şərqin ilk demokratik parlamenti olması müzakirə olunacaq və mən hesab edirəm ki, bu gün Azərbaycan hökuməti 20-ci əsrin əvvəlində Azərbaycan demokratik dövlətinin əsasını təşkil edən ənənələri davam etdirir.
Azərbaycan xalqı yalnız çoxpartiyalı demokratik parlament yaratmadı, o qadınlara səsvermə hüququ verdi və Şərqdə qadınlar ilk dəfə parlamentinin üzvləri seçildirlər.
Bu ABŞ, Avropada başlayan proseslərdən öncə baş vermişdi. Mən bu parlamentin və onun ənənələrinin şərqdə bir çox ölkələr üçün nümunə olduğunu düşünürəm.
Lanita Qənbərova
