50 il əvvəl, elə bu saatda Dünya bundan şoka düşdü

Dünya 17:56 22.01.2019

Bütün kamera və mikrofonlar Qızıl Meydana quraşdırılmışdı. Bütün SSRİ televizor qarşısında oturub ölkənin bir nömrəli meydanından birbaşa canlı yayıma baxırdı. SSRİ kosmosun fəthində nələrə qadir olduğunu dünyaya nümayiş etdirirdi həm də.

Sovet İttifaqı öz qəhrəmanlarını qarşılayırdı. “Soyuz-4” və “Soyuz-5” kosmik gəmisinin ekipajı bir azdan onları qarşılayan sovet insanlarını salamlayaraq eskortla Qızıl Meydandan keçəcəkdilər.

Və birdən bütün SSRİ-də televizorların ekranı qəfil sönür, bir neçə dəqiqədən sonra yenidən açılır. Amma canlı yayım yox, Böyük Vətən müharibəsi tarixindən hansısa sənədli filmin nümayişinə başlanılır. Bütün ölkə çaşqınlıq içində nə baş verdiyini anlamır. Canlı yayımın niyə dayandırıldığı barədə heç bir məlumat verilmir. Teletranslyasiya da heç nə olmamış kimi davam edir. Bir də bir sutka sonra, hə, düz bir sutka sonra SSRİ-nin rəsmi xəbər agentliyi SİTA məlumat yayır: Sovet kosmonavtları Tereşkova, Bereqovoy, Nikolayev və Leonova sui-qəsd təşkil olunub. Sui-qəsdçi istəyinə çata bilməyib və o, həbs edilib.

Onda zaman 1969-cu ilin 22 yanvarını göstərirdi. Düz 50 il əvvvəl. Elə bu saatlarda əslində 23 yaşlı zabit Viktor İlyin kosmonovatları yox, onları qarşılayacaq SSRİ rəhbəri Leonid İliç Brejnevi öldürmək istəyirdi. Bundan isə sovet xalqı bir də 20 il sonra, 1989-cu ildə xəbər tutacaqdı…

Kim idi axı bu İlyin? Brejnevi niyə öldürmək istəyirdi ki?

Bu məqama qayıdacağıq. İndi isə həmin gün baş verənlərə nəzər salaq.

İlyin həmin ərəfədə Lomonosov şəhərində hərbi xidmətdə idi. Özünün və zabit yoldaşının tapançasını və dörd daraq gülləni də götürüb hərbi hissəni özbaşına tərk etmişdi. Elə həmin gün də Moskvaya gəlib dayısıgildə gecələmişdi. Səhərə yaxın dayısının milis formasını götürüb, niyyətini həyata keçirmək üçün Qızıl Meydana gəlmişdi. Həm Brejnevin, həm də kosmonavtların eskortları Kremlin həyətinə dalbadal keçdiyindən İlyin kimin harda oturduğunu təxmin edə bilməmişdi.

Nəticədə Leonovun hərəkət etdiyi limuzinə atəş açmışdı. Sürücü İlya Jarkov həlak olmuşdu. İlyini dərhal həbs etmişdilər. Onu ən ağır cəza - güllələnmə gözləyirdi. Amma məhkəmə onu anlaqsız hesab edərək, necə deyərlər, dəlixanaya müalicəyə göndərmişdi. İlyin ordan düz 20 il sonra çıxacaqdı…

***

İndi İlyinin 71 yaşı var. Peterburqun ucqarında yaşayır. Təqaüd alır. Müsahibələrinin birində jurnalistlərə etiraf dir ki, onun sui-qəsdə əl atmağının səbəbi tarixdə qalması və ya məşhur olmaq istəməsi deyildi.

“Mən orduya təsadüfən gəlmişəm. Hələ mülki işdə açıq şəkildə görürdüm ki, ölkə dilənçi vəziyyətindədir. Bu ölkənin sonu yoxdur. Şirin kommunizm xəyalları isə köpükdür. Hə, mənim bu antipartiya hislərimi ancaq silah soyuda bilərdi. Düzünü desəm, məhz silah əldə etmək üçün orduya getdim. Və buna da nail oldum. Mən o sürücünün ölümünü hələ də özümə bağışlaya bilmirəm”.

İlyin deyir ki, hərbi hissəni tərk edəndən sonra mülki geyim tapıb və Moskvaya dayısıgilə gəlib. Həmin gün yeib-içiblər. Sonra isə kinoteatra gedib “Karamazov qardaşları”na baxıblar. Axşam yenə içki məclisi. Səhər hamı işə gedəndən sonra dayısının milis formasını geyib evdən çıxıb.

“Əslində, iki limuzin gəlirdi. Mən elə bildim ki, birinci limuzində Brejnev, ikinci də isə kosmonavtlardı. Qərara aldım ki, birinci limuzinə atəş açım. Bütün bunları fikirləşmək üçün 5-6 saniyəm getdi. Və mən atəş açdım. Sən demə, elə ikinci limuzində də kosmonavtlar əyləşibmiş”, - sonradan İlyin danışırdı.

İlyin onu yaxalayanacan bütün patronları atır. Onu saxlayıb dərhal Kremlə aparırlar. Dərhal həkim çağırılır. Məqsəd o imiş ki, görəsən bu saniyələr ərzində zəhər qəbul etməyib ki? Çünki onu dindirmək lazım olacaqdı.

İlyin deyir ki, dindirmə zamanı sürücünün öldüyünü bilib. Brejnev isə sən demə, 5-ci maşında gəlirmiş: “Brejnevi vura bilmədiyim üçün indiyə qədər peşmanam”.

Tibb işçiləri İlyini müayinə etdikdən sonra naməlum bir yerə aparırlar. Bura da elə haradasa tibb müəssisəsini xatırlıdırmış. İlyini dindirməyə şəxsən KQB sədri Yuri Andropov özü gəlir:

“İlk sualı belə oldu: Bunu niyə etmək istəyirdiz, nə məcbur etdi sizi buna? Cavab vermək istəyirdim ki, növbəti sualı verdi. Bəs siz kimi görmək istəyirdiz Leonid İliçin yerində? Bəlkə də bu sual məni gülələnmədən xilas etdi. Dedim, Mixail Suslovu. Andropov soruşdu, niyə? Dedim ki, o daha nüfuzludur, savadlıdır, hörmətlidir. Hakimiyyətdəki klanlararası mübarizənin də mənim xilasıma köməyi dəydi. Deyəsən, cavabım da Andropovun ürəyincəydi. Mən həbsxanaya deyil, xəstəxanaya göndərdikləri üçün də Andropova minnətdaram. Tibb komissiyası məni xəstə elan etdi. Hər halda güllələnməkdənsə, psixlərin içində olmaq daha yaxşı idi. Mən Kazanda “müalicə” alırdım. Tam təcrid olunmuşdum. Yanımda ancaq mühafizəçilər və tibb bacıları vardı. Bəxtimdən onlar çox gözəl insanlar idilər. Nə iynə vururdular, nə hansısa dərman verirdilər. Bütün günü həkimlərlə dama, şahmat oynayırdım. Və bilirdim ki, bütün bunlar Andropovun göstərişidir”.

İlyin deyir ki, 50 il əvvələ qayıtsaydı, yenə nifrətini gizlətməzdi, mübarizə aparardı. Amma sui-qəsd etməzdi:

“Demirəm ki, Brejnevi öldürsəydim hər şey düzələcəkdi. Mən yeniyetməliyimdən BBC-yə, “Amerikanın səsi”nə qulaq asırdım. Başa düşürdüm ki, belə ölkə olmaz. Biz yalanla idarə olunuruq. Mənim əsas tələbim bilirsinizmi nə idi: çoxpartiyalı sistem olsun, azad seçim olsun, sahibkarlığa imkan yaradılsın. Çox xoşbəxtəm ki, SSRİ dağıldı”.

Xəstəxanadan çıxandan sonra kosmonavt Leonovu tapıb. Ondan üzr istəyib, bağışlanmağını istəyib. Leonov isə üzrxahlığı qəbul etməyib:

“O, mənə sürücünün ölümünü bağışlamadı. Sən demə, həmin gün onun sonuncu iş günüymüş. Sabahdan təqaüdə çıxacaqmış…”

Ermənistan dövləti cənubi Qafqazda özü böyük minadır -Əziz Ələkbərov və BAMF-ın rəhbəri Umud Mirzəyevlə müzakirə

Xəbər xətti

Azərbaycanda sosial problemlər həllini niyə tapmır? - Natiq Cəfərli və Tural Abbaslı ilə MÜZAKİRƏ
10:00 19.03.2024
Rusiyanın Ukrayna bufer zona yaratmaq planı
Rusiyanın Ukrayna bufer zona yaratmaq planı
09:51 19.03.2024
Bakıda qadın dəm qazından boğularaq ölüb
09:40 19.03.2024
Bayram günlərində təcili tibbi yardım stansiyaları gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq
09:33 19.03.2024
Sabunçu rayonunda marketin anbarında yanğın olub
09:31 19.03.2024
Pakistanda zəlzələ baş verib
Pakistanda zəlzələ baş verib
09:27 19.03.2024
Sabahdan Novruz tətili başlayır
Sabahdan Novruz tətili başlayır
09:19 19.03.2024
Səhiyyə Nazirliyi viruslarla bağlı əhaliyə müraciət etdi
09:16 19.03.2024
Mehriban Əliyeva İlaxır çərşənbə ilə bağlı paylaşım edib
09:10 19.03.2024
Bakı Şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsi mövcud hava şəraiti ilə bağlı hərəkət iştirakçılarına müraciət edib.
Bakı Şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsi mövcud hava şəraiti ilə bağlı hərəkət iştirakçılarına müraciət edib.
09:00 19.03.2024
Rusiya bu təklifimizə "hə" desə... - ABŞ
06:58 19.03.2024
Sabah Avroparlamentdə Aİ-nin genişlənməsi müzakirə ediləcək
05:00 19.03.2024
Goranboyda mağazadan oğurluq olub
04:48 19.03.2024
Ramazan ayının 9-cu günü: Dua, imsak və iftar vaxtı...
03:30 19.03.2024
Göyçayda kənd yolu əsaslı təmir olunub
02:29 19.03.2024
Aİ-dən BƏYANAT: Rusiyadakı seçkilər ciddi məhdudiyyətlər şəraitində keçirilib
01:00 19.03.2024
Şimali Koreya Rusiyaya 7 min konteyner silah göndərdi
00:11 19.03.2024
Gəncədə iki nəfər mübahisə zəminində bıçaqlanıb
23:45 18.03.2024
Avropa Sülh Mexanizminin maliyyə tavanı 17 milyard avrodan çox olacaq
23:24 18.03.2024
Attraksionlara nəzarət gücləndirildi
23:00 18.03.2024
İstanbul NS-də həkim səhlənkarlığı: qadın öldü
22:38 18.03.2024
Pakistan Əfqanıstanla sərhəd bölgələrində antiterror əməliyyatları keçirib
22:22 18.03.2024
"Neftçi" - "Spartak" matçının biletləri satışda
22:00 18.03.2024
NATO ilə Azərbaycan arasında yeni çərçivə sənədinin razılaşdırılması üzərində iş aparılır
21:47 18.03.2024
Ciddi əlavə təsirləri aşkarlanan dərmanlar haqqında bildirişlərin göndərilmə vaxtı uzadılır
21:39 18.03.2024
"Qarabağ"ın baş məşqçisi cəzalandırılıb
21:22 18.03.2024
Xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələrində Çanaqqala zəfərinin 109-cu ildönümü qeyd edilib
21:00 18.03.2024
Bakı Dəmiryol Vağzalında dəmiryolçular üçün göz müayinəsi aksiyası təşkil edilib
20:44 18.03.2024
Dərman vasitələrinə farmakonəzarət üzrə məlumat və hesabat sənədləri türk dilində təqdim ediləcək
20:22 18.03.2024
Müdafiə naziri Novruz bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib
19:57 18.03.2024
Hikmət Hacıyev: “Azərbaycan ilə Çin arasında ənənəvi dostluq və tərəfdaşlıq münasibətləri var”
19:54 18.03.2024
Azərbaycan-İraq iqtisadi əlaqələrinin mövcud vəziyyəti müzakirə olunub
19:50 18.03.2024
Bərdədə it dişləyən azyaşlının SON VƏZİYYƏTİ
19:39 18.03.2024
Fransada fermerlər hökumət binaları qarşısına təkər yığıblar
19:20 18.03.2024
Zakir Həsənov: Azərbaycan Ordusu azad edilmiş ərazilərdə öz mövqelərini möhkəmləndirir
19:04 18.03.2024
Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin işçilərinin sayı ARTIRILIB
19:00 18.03.2024
Azərbaycanda bir neçə müntəzəm avtobus marşrutu müsabiqəyə çıxarılır
18:40 18.03.2024
RİNN DGK-dan ölkəyə gətirilən radioelekton vasitələr barədə məlumat alacaq
18:20 18.03.2024
Azərbaycan Premyer Liqasının klubları cərimələnib
18:08 18.03.2024
Rusiya ilhaqından sonra Krımda nələr dəyişib?
Rusiya ilhaqından sonra Krımda nələr dəyişib?
18:00 18.03.2024
Hamısı