Özbəkistanın tanınmış telejurnalisti, “Turizm barədə hər şey” müəllif proqramının aparıcısı Elmira Tuxvatullina bu yaxınlarda Azərbaycanda olub.
Özbək aparıcı təəssüratlarını öz facebook səhifəsində bölüşüb.
Qeyd edək ki, yazıçı və jurnalistlərdən ibarət nümayəndə heyətinin səfəri Azərbaycanın Özbəkistandakı səfirliyi, Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Mədəniyyət Mərkəzinin təşəbbüsü və Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun (BAMF) dəstəyilə həyata keçirilib.
Eurasia Diary həmin yazını təqdim edir.
Qobustan
.jpg)
Bu Sarmışsay deyil
Bu Qobustandır! Azərbaycanda açıq səma altında muzey.
Böyük Qafqaz sıra dağları ilə Xəzər dənizi arasında, 537 hektar ərazidə arxeoloji qoruq yaradılıb.
Bir zamanlar dəniz bu dağların yamacını yuyurdu, sonra çəkilib, qayalarda isə özünəməxsus relyefin izləri qalıb.
Burada keçən əsrdə aşkar olunmuş qaya rəsmləri sayəsində Qobustan təkcə diqqət çəkmədi, həm də maraqlı turizm məkanına çevrildi.
Əgər Azərbaycanda olsanız, mütləq Qobustana gedin.
Birincisi, burda çox maraqlı muzey var. Bəzi maraqsız muzeylər kimi deyil.
Müasir, gözəl panelləri, interaktiv xəritələri var. Zalları gəzirsən və sanki buranın ilk sakinlərinin və onların sonrakı nəsillərinin yaşadığı paleolit, mezolit, neolit və s. dövrlərə düşürsən. Onların hər biri bu qayalarda bir iz qoyub.
Biz dağ keçisi ovu, mərasim rəqsləri səhnəsini gördük – bu tarixin ən qədim, mezolit erası dövrüdür.
Budur, atla və piyada edilən ov təsvirləri, döyüş səhnələri, kollektiv əmək, məhsul, ocaq yanında qadın. Bu artıq bizim eranın ilk əsrləridir. Orta əsrlərə yaxın dövrdə rəsmlərin ölçüsü kiçilib, daha səliqəli olub.
Qədim rəssamların sayəsində insanın təkamül prosesini görə bilirsən.
Muzey təsirli idi. Sanki sizi tarixə aparan xatirələri vərəqləyirsiz.
İkincisi, muzeydə məlumatlar əldə etdikdən sonra, sizi xüsusi ayrılmış nəqliyyatla qayalara doğru aparırlar.
Və burada artıq qədim dövrlərə “canlı” şahid olursan.
Bələdçi sarıdan bəxtimiz yenə gətirmişdi.
Petroqliflər haqqında danışa-danışa elə bil ki, bizi minilliklərlə geriyə, qədim labirintlərə aparırdı.
Qayaüstü rəsmlərdə burada son 10 min ildə yaşamış heyvanlar – ceyranlar, vəhşi keçilər, marallar, qabanlar, atlar, şirlər və s. təsvir olunmuşdu. Həmçinin, quşların, balıqların, ilanların, kərtənkələlərin və həşəratların təsvirlərini də aydın görmək olurdu.
Çoxsaylı petroqriflərin arasında avarlarla birgə qayıq təsviri diqqəti çəkirdi – deməli qədim sakinlər yaxşı dənizçi olub.
Söz düşmüşkən, bu təsvirlər məşhur alim və səyyah Tur Heyerdalı maraqlandırıb və o burada bir neçə dəfə olub.
Bizə hamilə qadınların təsvir olunduğu qədim “doğum evi”ni də göstərdilər.
Bizə deyildi ki, burada bütünlükdə 7 min təsvir var.
Qədim petroqliflərdən savayı bizə ətrafına dəmir hasar çəkilmiş iri qənbər daşını göstərdilər. Onu Böyük-Daş dağının yamacından tapıblar. Bu qənbər daşının üzərində bizim əsrin I əsrinə aid latın dilində yazı var.
Onu roma legionunun zabitlərindən biri yazıb.
Təsəvvür edirsiniz, nə vaxtsa buradan roma legionerləri keçib, özlərinin avtoqraflarını qoyub, daşlarsa tarixin bu izini qoruyub saxlayıb...
Bizim Özbəkistanda da çoxlu petroqliflər var. Təkcə Sarmışsayda onların sayı 10 mindir. Bizə müasir texnologiyanın istifadə olunduğu muzey lazımdır.
Düşünürəm ki, əgər biz Sarmışsayı dünya miqyaslı məşhur turizm məkanına çevirmək istəyiriksə gərək muzey-ekskursiya işinin təşkilində Qobustandakı təcrübə ilə daha yaxından tanış olaq.
Bakıda Xalça Muzeyi
.jpg)
.jpg)
Xalça-tapmacadır.
Xalça-sirrdir.
Hər bir nümunəsində çoxlu sirli işarələr və simvollar var.
Hələ Daşkənddə olarkən düşünürdüm ki, Bakıdakı xalça muzeyinə mütləq getməliyəm.
Hər şeydən əvvəl bürünmüş xalça formasında olan binanın orijinal arxitekturası diqqətimizi çəkdi.
Təkcə forması deyil, məzmunu da maraqlı idi. Burada Azərbaycanın bütün regionlarından olan xalçalar nümayiş olunur.
Bura giriş fərdi qaydada 7 manatdır, qrupla isə 5 manatdır (bu 3$ edir).
Bələdçinin ödənişi ayrıdır.
Bizim bəxtimiz elə də gətirmədi – rus dili bilən bələdçi biz orda olarkən yox idi. Qərar verdik ki, sərgiyə özümüz baxaq.
Hətta bələdçisiz belə dörd mərtəbəli muzeyin zallarını gəzərkən biz bu əl işlərinin heyrətamiz gözəlliyini duya bilirdik.
Yalnız eksteryeri yox, binanın daxili də orijinal idi. Hər yer xalça ilə örtülüb. Mənə elə gəlirdi ki, sanki kaleydoskopa baxıram və işıqlar daim dəyişir. Bu düz bir yerə vurulan çoxsaylı naxışların nağılı idi.
Burada hər şey yaxşı düşünülüb və sərginin təhlil edilməsi zamanı diqqət yayınmır.
Zallarda işıqlar zəiflədilib, işıqlar xalçalara istiqamətləndirilib. Belədə xalçalar qiymətli daşlar kimi bərq vurur.
Burada saatlarla qalmaq və Şərqin özünəməxsus estetikasına nüfuz etmək olar.
Sərginin özü elə qurulub ki, işıq və kölgə yavaş-yavaş bir birinə keçir və sən gözlənilmədən nə isə yeni bir şey aşkar eləyir, nümunələrin çətin hörgülərini görməyə imkan verən sehrli aləmə baş vurursan.
Və bu zaman heyvanlar, cənnət quşları, arxaik simvolların əks olunduğu rəngarəng aləm canlanır və xalçanın səthi divar və ya tavanla birləşir.
Elə bir təəssürat yaranır ki, sanki sən iri bir sehrli xalçanın içindəsən və o səni başqa zamana apararaq özündə xalqın ruhunu daşıyan bu sənət növünün sirlərini sənə açır.
Təbriz, Gəncə, Quba, Şəki, Qarabağ, Qəbələ, Qazax, Şirvan, Bakı... Hər bir xalça- onu toxuyanın hekayəsi, xarakteri, əhval-ruhiyyəsi, energetikası, ürəyidir.
Sərgi elə təşkil olunub ki, burada xalçaçılığın ən sadə texnologiyalardan başlayaraq bütün inkişaf mərhələlərini görmək olur.
Əvvəlcə çətənə, həsir, sonra xovsuz xalçaların bütün növləri gəlir.
Hər mərtəbədə toxuculuq dəzgahı var. Əsl dəzgahlar. Onların arxasında isə xalçaçılar işləyir. Sənətkarın əlləri millimetrlə kətan üzərində gəzdikcə bu möcüzəli prosesi izləyimiş olursan.
Stendlərdə xalçaçılığın yeni inkişaf mərhələlərini görmək olur: Kompozisiyaların tozunma ustalığı necə inkişaf edib, naxışlar necə zənginləşib, rəng çalarları daha mürəkkəb olub.
Hər yerdə xüsusi panellərdə animasiya videoları göstərilir. Onlarda xovsuz xalçaların müxtəlif növləri, toxunma texnikası nümayiş olunur.
Diqqəti çəkən məqamlardan biri də muzeydə multimedia texnologiyasından geniş istifadə olunmasıdır.
Məsələn, onlardan birində dünya muzeylərindəki Azərbaycan xalçaları barəsində danışılır.
Digərində Azərbaycan xalçalarının Avropa rəssamlarının əsərlərindəki təsviri yer alır.
Başqa biri naxışların tarixindən danışır.
Bizim Özbəkistanda çox gözəl xalçaçılıq ənənələri var.
Onları da müasir multimedia texnologiyaları ilə təqdim etmək lazımdır.
Hətta bələdçisiz belə sərgiyə baxmaq, xalçanın sirrini öyrənmək mümkün olsun.
Belə olanda həm də darıxmırsan!
Dadlı konfeti gözəl kağızda vermək lazımdır!
Bakıda bunu edə biliblər.
Mövzu ilə bağlı digər yazılar:
http://eurasiadiary.com/az/news/culture/171305-azerbaycan-koleydoskopu-bamf-da-qonaq-olarken
http://eurasiadiary.com/az/news/analytical-wing/174081-azerbaycan-ozbek-jurnalistin-gozu-ile
