Hər bir güclü dövlətin güclülüyünü, dözümlülüyünü qoruması mühüm məsələlərdən biridir. Bu dövlətin həm maddi həm qeyri-maddi resurslarından və güc strukturlarından biri olan milli təhlükəsizlikdir. Milli təhlükəsizlik anlayışını ilk dəfə ABŞ prezidenti V.Vilson 1930-cu ildə çıxışında işlətmişdir. Milli təhlükəsizliyin müxtəlif çoxşahəli sahələri vardır.
1. Milli mənafe təhlükəsizliyi
2. Ekoloji təhlükəsizlik
3. İqtisadi təhlükəsizlik
4. Sosial təhlükəsizlik
5. Demoqraqfik təhlükəsizlik
6. İnformasion təhlükəsizlik
7. Psixoloji təhlükəsizlik
8. Hərbi təhlükəsizlik və s.
Yazıda ideoloji təhlükəsizlikdən məlumat verəcəm.
Birincisi ideoloji təhlükəsizlik şəxsiyyətin müdafiəsi və ya şəxsiyyətin hissi şuüru, intellektual-idrak sferasına, cəmiyyətin, dövlətin və dövətin sahələrinin qulluqçularının sferasına dağıdıcı, eybəcərləşdirici, daxili xarici neqativ təsir infarmasion müdaxilələr, proseslər, təsirlərdən qoruyan sahələrdəndir.
İkincisi ideoloji təhlükəsizlik adı çəkilən təhlükəsizlik sahəsinin təmin etmək üçün mühüm funksiyasını mütərəqqi, ierarxiyalaşmış dəyərlərdən və orientasiyalar və təyinatlar, konsolidasiyalaşdırıcı idealar, şəffaf, dəqiq qarşılıqlı əlaqəli proqramla təminat vacibdir. Həmən bu təyinat iqtisadi, siyasi (daxili, xarici) sosial, mdədəni, təhsil və.s dövlət dövlətçilik sahəsini əhatə edən və əsas məqsədi düşüncə şüurun idrakını və məlumat axınını qoruyan ideologiyanın hazırlanması tədbiqini nəzərdə tutur.
“İdeoloji təxribat” termini ilk dəfə, Sovet siyasi leksikonunda vətəndaş müharibəsi ərəfəsində 1919-cu ildə işlədilib. Bu terminin işlənməsi bolşevizmlə mübarizə aparmaq və kommunizm dünya görüşünün tədbiqi ilə əlaqəlidir. (əxlaq carçısı kimi). O zaman bu anlayış hərbi antoqonist xarakter daşıyırdı. məs; “ideoloji cəbhə”, “ideoloji cəbhə döyüşçüsü”, “ideoloji mübarizə”. Müharibədən sonrakı dövrdə (1945-ci ildən sonra) “soyuq müharibənin” başlanğıcıyla bağlı, Qərb dünyasıyla qarşıdurmanın güclənməsiylə əlaqədar və daha sonra Jdanov və Suslovun leksikonunda geniş istifadə olundu. 1960-cı illərdə təbliğat sözü ilə əvəz olundu.
Əks-kəşfiyyat lüğətinə 1972-ci ildən daxil oldu. Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin əsas araşdırma sahəsinə çevrildi. Çünki gördüyümüz kimi İkinci Dünya müharibəsi bittikdən sonra və Rusiya dövlət orqanlarının qeydlərinə görə digər ideoloji düşərgə sosialist tipli ölkələrə qarşı dizinformasiya, təbliğat, zəiflətmə və ya dağıtmaq xarakterli fəaliyyətdən söhbət gedirdi. Kapitalist postunun həyata keçirtdiyi kommusint və sosialist ideologiyasının dağıdılması üçün cəsusluq və ya əks kəşfiyyat fəaliyyəti ilə əhali asında müxtəlif inam sarsıdıcı informasiyalar yayırdılar. Bu isə öz növbəsində SSRİ-nin təhlükəsizlik orqanlarının ideoloji təhlükəsizliyinin təminatının həyata kecirən strukturunu adı çəkilən sahə üzrə püxtələşdirirdi. İdeoloji təhlükəsizliyi bir çox hallarda milli mənafe milli ideoloji təhlükəsizlik adlandırırlar və ya əlaqələndirirlər. İdeoloji təhlükəni müxtəlif səbəbiyyət baxımından təsnifatı verilir.
- Daxili və xarici səbəblər
- Tədbiri görülmüş (təşkilatlanmış) və tədbiri görülməmiş, sürətlə
- Birbaşa və latent (gizli)
İdeoloji təhlükələrin cəmiyyət üçün təhlükə və öldürücülük dərəcəsinə görə təsnifatı mövcuddur.
1. Xarici ölkələrin xüsusi xidmət orqanlarının düşmən yönümlü fəaliyyəti
2. Dövlət daxili təşkilatların məqsədyönlü, təşkil olunmuş fəaliyətləri
3. Beynəlxalq qeyri-hökümət təşkilatlarının analoji fəaliyyətləri (transamilli təşkilatların yerləşdiyi ölkədə təsir gücünə malik olur çevrilişlər qiyamlar hakimiyyət devrilməsi və.s (transmilli təşkilat İran və Venesuellaya tes). Siyasi, iqtisadi və digər böhranların səbəbi olan kəskin sosial qarşıdurmalar, dövlət tərəfindən əhalinin əxlaqi səhhətinin təmin olunması üçün informasiya axınına hətta minimal nəzarətin olmamasndan istifadə edərək).
4. KİV-ə dövlətin tam nəzarəti, (SSSR dövrü)
5. Korrekt olunmamış ideoloji təsirin tədbiqi
6. İctimai rəyin təhrif olunması üçün kütləvi dizinformasiya
7. Ölkə daxilində insan hüquq, azadlıqlarını pozan psixoloji müharibə, beynəlxalq infarmasion əks-mübarizənin həyata keçirən fəndlərin tədbigi.
8. Digər dövlət və ya təşkilatlar tərəfindən obyekt olan dövlətin ərazisində insanın psixikasına təsir edən və onu anti-sosial hərəkətlər etdirmək məqsədi ilə dağıdıcı dini sektaların yaradılması, əhalinin böyük əksəriyyətində ideoloji orientasiyanın olmaması və bunun üçün cəmiyyətdə ideoloji stimulun yaranmamasıyla bağlıdır. İdeoloji təhlükəsizlik təminatı demokratik dövlətlərdə asan olduğu kimi də eyni zamanda çətin məsələdir. Çünki cəmiyyət açıqdır. İstənilən sahəyə müdaxilə mövcud olur və təhlükəsinə təhdid qaçılmazdır. Bu zaman əsas məsələ dövlət təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün lider, konsepsiya formulu qarşılıqlı əlaqədə olur. Çox haşiyəyə çımaq istəməzdim, Azərbaycan Respublikasına bildiyimiz kimi ideoloji təhlükəsizlik əsasən cənubundan, geosiyasi təhükə isə şimaldan geostrateji etnik ideoloji və.s təhdidlər qərb bədnam qonşusundan qaçılmazdır. Lider və konsepsiya qarşılıqlı vəhdət formulunu dedikdə 1990-cı illərinin əvvəllərindən Azərbaycan respublikasının taleyüklü dövründə ideoloji təhlükəsizlyin bununla da digər sahələrinin təhlükəsizliyinin təminatçısı lider yarımformulunun siması ulu öndər Heydər Əliyev və onun müdhiş siyasi sənət əsəri azərbaycançılıq ideologiyası oldu. Ölkəyə gələn bütün təhdidlərinin qarşısını almaq ölkə daxildə etnik müxtəliflikdən istifadə edərək ideoloji təhdidlərdən istifadə edərək dövlətimizin daxilində separatçılığı qızışdırmaq münaqişələrin ən kəskin forması sayılan etnik münaqişələrin yaradılmasının qarşısını almaq, ölkə daxili əsas sayılan birliyinin təmin olunması iqtisadi gücün təminatı və.s kimi dövlət, dövlətçilik amillərini özündə birləşdirən güclü sarsılmaz ideoloji təhlükəsizliyin təminatını əsas bazisini dövlətçilik amillərini özündə birləşdirir. Azərbaycan Respublikasının mürəkkəb geosiyasi şəratində ideoloji və buna bağlı olan digər təhlükəsizlik sahələrinin təminatına görə ulu öndər Heydər Əliyevə bocludur.
Kübra Rəhimova, Qərbi Kaspi Universitetinin Tətbiqi Politologiya Mərkəzinin eksperti
