Oleq Kuznetsov,
Rusiyalı politoloq və tarixçi,
özəl olaraq Eurasia Diary üçün
İrəvan şəhərində küçə nümayişlərinin lideri və Ermənistanda Baş nazir vəzifəsinə yeganə iddialı şəxs olan Nikol Paşinyanın mayın 1-də parlamentdə namizədliyi təsdiqlənməyib.
Prinsipcə, bu gözlənilən idi, çünki, ölkənin dövlət hakimiyyətinin ali orqanı olan deputatlardan ibarət korpus elə qurulub ki, o Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyanın avtoritar idarəçiliyi altında hərəkət etməyə məcburdur. Müxalifət lideri ölkədə birinci şəxsin yerini tuta bilmədi. Uzun sürən siyasi böhran nəticəsində Ermənistan daha bir həftə dövlət başçısı olmadan keçinir və bu qəribə vəziyyəti normal adlandırmaq olmaz.
Ermənistanda daxili siyasi hadisələrin inkişafı hakim Respublika Partiyasının yenə deputatlarla birliyini qoruyub saxlaması və prezident seçkiləri ilə bağlı məsələdə ümumi mövqe tutmasından asılı olacaq. Bu da öz növbəsində Paşinyanın hadisələrin bu cür inkişaf etdiyi zamanda insanları yenidən küçələrə çıxara biləcəyindən asılıdır.
Yerevandakı elitanı və onların Moskvadan olan himayədarlarını dəstəkləyənlər hadisələrin bu ssenari üzrə inkişaf edəcəyinə ümid edir. Lakin Ermənistan Rusiya deyil, bu ölkədə əsas iş yerindən pul ala bilməyən on minlərlə adam gününə 20 dollara mitinq etməyə hazırdır. Nikol Paşinyan özü onillik müddətdə keçmiş siyasi döyüşçü kimi Ermənistanda hakimiyyətin ən yüksək postunun yarım addımlığında qalmayacaq.
Ermənistanda siyasi qarşıdurma tərəfləri kompromisə nail olmaq üçün çətin ki, addım atalar. Onların hər biri ölkədə yeganə hakimiyyətə iddia edən siyasi qüvvə kimi yaradılıb, maliyyələşib və mövqe nümayiş etdirir.
Başqa sözlə, bu gün Ermənistanda hakimiyyət və müxalifət yalnız muhitə (ki vacib deyil) və geosiyasi istiqamətə (həlledici olan) görə fərqlənirlər.
Birinci - Rusiya yönümlü, ikinci - Amerika yönümlü. Buna görə də bu gün Ermənistan Suriyadan sonra, Rusiya-Amerika geostrateji qarşıdurmasının yeni bir arenasına çevrilib. Tərəflərin hər biri erməni siyasi quruluşunun müvafiq qruplarını hakimiyyətdə saxlamaq və ya hakimiyyətə gətirmək üçün əlindən gələni edəcək. Buna görə də Ermənistan daxilində siyasi böhran hələ ən pik nöqtəyə çatmayıb.
Paşinyanın və onun tərəfdarlarının gələcək hərəkətləri (bir şərtlə ki, o hakimiyyət uğrunda mübarizədə sona qədər getməyə hazır olarsa) olduqca başa düşülən və gözləniləndir. Onlar əvvəlcə Ermənilərin Respublikaçı Partiyasının başçısı olan Sarkisyana, daha sonra respublikanın baş naziri vəzifəsini icra edən Karapetyana qarşı etiraz etmək üçün İrəvan küçələrinə və meydanlarına çıxdılar.
Bundan sonra yalnız bir yol qalır, o da beynəlxalq terrorizmi dəstəkləməkdə və Rusiya naminə milli maraqlara xəyanətdə ittiham etməklə bu partiyaya qarşı etiraz nümayişlərini başlatmaqdır.
Texniki cəhətdən, bu prosesin qanuniliyini müşahidə edərkən ERP-nın hakimiyyətdən kənarlaşdırılması yalnız yeni parlament seçkilərinin keçirilməsi ilə mümkündür. Bu seçkilərin nəticələrinə görə hakimiyyət və müxalifət yerlərini dəyişəcək. Lakin Respublikaçılar Partiyası özü də fəaliyyətinə xitam verə bilər hansı ki, bu daha əvvəl avtoritar rejimlər dağılarkən onları dəstəkləyən qüvvələrlə olmuşdu.
Erməni Milli Assambleyasının Paşinyanı ölkənin baş naziri təyin etməməsi sadəcə erməni daxili siyasi böhranın daha da inkişafında müvəqqəti yaranmış fasilədir. Əlbəttə ki, Yerevandakı mitinqlərin azalmaq şansı var. 8 və 9 May - Ermənistanda dövlət bayramlarıdır ki, bu bayramlar ərəfəsində nə də zamanı çətin ki, hökumət və müxalifət zorakılıq tətbiq edərək qarşıdurmaya getsin.
Lakin indiki vaxtda bir şey aydındır ki, Nikol Paşinyan hazırda Ermənistanın Baş naziri vəzifəsi üçün yeganə iddiaçıdır. Parlamentdə əksəriyyətə malik olan Ermənistan Respublikaçı Partiyası öz sıralarından ölkənin başçısı postuna ona bərabər bir alternativ irəli sürə bilməyəcək. Respublikaçılar gələn həftə Sarkisyanın bir növ əvəzedicisi üçün təlaşlı axtarışa məcbur olacaq lakin ölkə daxilində bunu etmək çox çətin olacaq. Batmaqda olan torpedo daşıyan gəmini idarə edə biləcək real liderin tapılacağı ehtimalı çox azdır.
Bu gün Ermənistanda hökumətlə müxalifət arasında hesab "Çin heç-heçəsi"dir. Yəni lövhədən bütün fiqurlar götürülür və oyun yenidən başlanır. Tərəflər onlarda olan əvvəlki fiqurlar və piyadalarla oynayırlar və şahmat terminologiyasını istifadə etməyə davam eysək, endşpilə hələ çox var. Məhz buna görə də biz Ermənistanda baş verən və onun hüdudlarından çox uzaqda əks-səda doğuracaq hələ çox hadisələrə şahidlik edəcəyik.
