8 sentyabrda Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın Rusiyaya səfəri baş tutub. Səfərdə Paşinyan Rusiya ilə əlaqələrin inkişafından, Ermənistandakı siyasi-ictimai vəziyyətdən və ən əsası Dağlıq Qarabağ problemindən danışıb. Digər məsələlərdə bəlkə də bu ifadə işlədilə bilməz amma xüsusən, erməni xalqının fiziki təhlükəsizliyi üçün həyati əhəmiyyətə malik olan Dağlıq Qarabağ problemi barədə açıqlamalarında sözün həqiqi mənasında Paşinyan “sayıqlayıb”. Beləki, Paşinyan bu barədə danışarkən aşağıdakı ifadələrində siyasi səhvlərə yol verib.
- Qarabağ Ermənistanın bir hissəsidir və Ermənistana birləşdirilməlidir.
- Heç kim erməni xalqı ilə hədə-qorxu ilə danışa bilməz
- Qarabağ məsələsində heç bir güzəşt olmayacaq
- Münaqişə zonasında istənilən təxribat kəskin cavab alacaq
Qarabağ tarix boyu Ermənistanın tərkib hissəsi olmayıb. Ermənistana birləşməyi isə mümkün deyil. Çünki, Qarabağ bu gün sözün əsl mənasında Avrasiya materikindəki bütün siyasi situasiyanı dəyişə biləcək bir problemdir və burada artıq-əskik hərəkətlərə “böyük güclər” yaxşı baxmırlar. Yəni, Ermənistan rəhbərliyi günü sabah Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi ilə bağlı referendum keçirsə bu Azərbaycana müharibə elanı olar. O zaman sual yaranır. Ermənistanın belə bir hərbi potensialı mövcuddurmu? Bu sualın cavabını öz müqəddəs qanı bahasına Talışı, Cocuq Mərcanlını, Lələ təpəni azad etmiş şanlı Azərbaycan əsgəri “aprel döyüşlərində” vermişdir. Ermənistan Qarabağı özünə birləşdirmək üçün hərbi potensiala sahib olmadığı kimi beynəlxalq dəstəyə də sahib deyil. BMT-nin bu məsələdə Azərbaycan lehinə qəbul etdiyi 4 qətnamə var. ATƏT-in Minsk qrupu və AŞ kimi təşkilatlar da bu qətnamələrə bənzər hüquqi aktlar qəbul ediblər. Ən əsası isə regionda hər iki dövlətlə həmsərhəd olan Rusiya, Türkiyə və İran belə bir addıma əsla imkan verməyəcəklər. Çünki, adını çəkdiyimiz bu üç dövlət son illərdə bir-biri ilə hərbi-siyasi əməkdaşlıqlarını inkşaf etdirib və onlar çox yaxın bir zamanda NATO-ya alternativ bir siyasi-hərbi ittifaq yaratmağı planlaşdırırlar. Həmçinin, bu dövlətlər Yaxın və Orta Şərq regionunda ortaq siyasət yeridirlər. Belə bir vəziyyətdə bu dövlətlər Ermənistan kimi önəmsiz, heç bir siyasi çəkiyə sahib olmayan bir dövlətə görə fikir ayrılıqları yaşamaq və müttəfiqlik münasibətlərini pozmaq istəməzlər. Həmçinin, bu üç dövlətdən savayı KTMT daxilində belə Azərbaycan ilə müttəfiq olan Qazaxıstan, Qırğızıstan kimi respublikalar Ermənistanın bu addımına xoş münasibət bəsləməyəcək. Qarabağ problemində açar dövlət olan Rusiya yaxşı bilir ki, “aprel döyüşləri”ndə Ermənistanı böyük bir çətinliklə Azərbaycan ordusundan xilas edə bildi. O zaman sadəcə Azərbaycan Rusiya ilə münasibətləri pozmamaq xətrinə öz uğurlu hərbi əməliyyatlarını davam etdirmədi. Ancaq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi məsələsində heç bir dövlət, hətta Rusiya belə Azərbaycanın yeridəcəyi sərt siyasətə və istənilən hərbi əməliyyata mane ola bilməz. Eyni zamanda, Rusiya Cənubi Qafqaz regionunda strateji əhəmiyyətə malik müttəfiqini itirmək və bu müttəfiqi ilə qardaş Türkiyə Respublikası ilə inkişaf edən münasibətləri kəskinləşdirmək istəməz.
Paşinyan həmçinin belə bir gülünc ifadə işlədib: “Heç kim erməni xalqı ilə hədə-qorxu yoluyla danışa bilməz”. Gülüncdür, çünki erməni baş nazirin bu bəyanatı verdiyi ölkənin (Rusiya) xarici işlər naziri çox yox, bir müddət bundan qabaq “Ermənistanda məsələlər qaynayır, biz inanırıq ki, Ermənistan rəhbərliyi ağıllı addımlar atacaq” deyərək açıq şəkildə Paşinyanı təhdid etmiş, yenə həmin ölkənin prezidenti isə Paşinyanı dərhal Moskava çağıraraq onu hədələmişdi. Və Paşinyan bir şeyi də bilməlidir ki, Azərbaycan heç bir dövlətə hədə qorxu gəlmir. Ermənistanla bağlı dövlət rəsmilərindən gələn açıqlamalar isə hədə-qorxu deyil, gələcəkdə baş verə biləcək hadisələrin öncədən bildirilməsidir.
Paşinyan Qarabağ problemində güzəştə getməyəcəklərini bildirib. Əslində, Paşinyan da bilir ki, bu məsələdə güzəşt edə biləcək hətta hər hansısa qərar qəbul edəcək tərəf Ermənistan deyil. Çünki Ermənistanın daxili təhlükəsizliyini ermənilər deyil ruslar təmin edir. Deyəsən, Paşinyan unudub ki, Gümrüdə, Xankəndidə və digər ərazilərdə rus hərbi bazaları mövcuddur. Bir dövlət öz təhlükəsizliyini təmin etməkdən məhrumdursa, o necə bu və ya digər şəkildə münaqişədə olduğu dövlət barədə güzəşt etməyəcəyini açıqlaya bilər?
Qaldı ki, Paşinyanın münaqişə zonasında təxribat barədə fikirlərinə, Paşinyan da bilir ki, cəbhə xəttində vəziyyəti kəskinləşdirən və tez-tez təxribatlar törədən tərəf məhz erməni tərəfidir. Ancaq Paşinyan doğrudan da cəbhə xəttində baş verənlər barədə narahatlıq keçirir. Çünki, Azərbaycan xüsusən də aprel döyüşlərindən sonra həm geostrateji cəhətdən, həm də psixoloji cəhətdən rəqibi üzərində ciddi üstünlük yaratmışdır. Paşinyanın məhz Rusiyanın paytaxtından belə bir bəyanat verməsinin səbəbi odur ki, o bir növ “təxribat etsəniz Rusiya müdaxilə edəcək” demək istəyir. Amma Paşinyan bilməlidir ki, belə populist açıqlamalarla o münaqişəni daha da qızışdırır. Bu isə ağır fəsadları ola biləcək bir addımdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, Paşinyanın populist açıqlamalarının arxasında duran məqam ondan ibarətdir ki, o, belə çıxışlarla erməni xalqının hörmətini qazanmağa və siyasi hakimiyyətini möhkəmlətməyə çalışır. Qarabağ barədəki fikri isə tam olaraq Dağlıq Qarabağda yaşayan ermənilərin siyasi dəstəyi naminə atılmış addım idi. Lakin fikrimcə, Ermənistan kimi “forpost ölkənin” yeni baş naziri özünü beynəlxalq aləmdə münaqişə həvəskarı kimi deyil, sülh tərəfdarı kimi göstərməliydi. Çünki Ermənistan sırf Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə görə regionda bütün iqtisadi layihələrdən kənarda qalıb. Yalnız sülhpərvər siyasətlə, nəzakətli diplomatiya ilə, özündən daha güclü opponent olan Azərbaycanın maraqlarına uyğun açıqlamalar verməklə erməni lider həm cəbhə xəttində, həm də bütövlükdə regionda öz ölkəsinin vəziyyətini yaxşılaşdıra bilərdi. Lakin Paşinyan bu şansını itirdi. İndi isə söz Azərbaycanındır. Qeyd etməliyik ki, dövlətimiz öz siyasi və hərbi imkanlarını maksimum dərəcədə səfərbər etməklə erməni baş nazirin bu “sayıqlamalarına” cavab verməlidir. Bununla da Azərbaycan göstərməlidir ki, nəinki Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi hətta bu barədə müzakirələrin aparılmasına belə Azərbaycan icazə vermir və Qarabağ bütövlükdə Azərbaycan torpağıdır.
Nicat İsmayılov
