İkinci Dünya müharibəsinin sonu Soyuq Müharibənin başlanğıcı oldu. Güclü orduya və geniş ərazilərə malik SSRİ ilə müharibədən qalib çıxan ABŞ arasında dünyaya nəzarət uğrunda mübarizə başladı. Tarix bu rəqabəti Soyuq Müharibə adlandırmış və həmin zaman çərçivəsində dünya iki qütbə bölünmüşdür.
2008-ci ildə Rusiya ilə Gürcüstan müharibəsi ikinci müharibənin başlanğıcı üçün əsas qığılcım oldu desək yanılmarıq. Qərbə meyl edən Gürcüstanı öz nəzarətindən çıxarmaq istəməyən Rusiya müharibə variantından çəkinmədi.
2011-ci ildə başlayan Ərəb baharı və Suriya münaqişəsi alovun üzərinə yanacaq tökdü. İnqilablar silsiləsi iki tərəf arasında dərin uçurumlar yaratdı. Rusiya Şimali Afrikada əlaqələrini saxlaya bilməsə də Yaxın Şərqi əldən verməməyə çalışdı.
Suriyada yerli hökuməti dəstəkləyən Rusiya İranla və Türkiyə ilə münasibətlərə xüsusi əhəmiyyət verməyə başladı. Avropanın Ukraynaya nüfuz etmək cəhdləri də Krımın ilhaqı və Ukraynanın parçalanmasına səbəb oldu.
Gürcüstanın və Ukraynanın iki qütb arasında parçalanması Koreya və Vyetnamın parçalanmasını xatırladır. Hadisələrin gedişatında fərqliliklər olsa da hər iki münaqişə iki tərəfin maraqlarının toqquşması nəticəsində baş vermişdir.
ABŞ-Çin ticarət savaşı və Rusiya ilə silah ticarəti edən ölkələrin sıxışdırılması kimi hadisələr bu il mübarizəni daha da kəskinləşdirdi. Ardından ABŞ-ın Soyuq Müharibənin sonlarında imzalanan nüvə sazişindən çıxmasını ikinci Soyuq Müharibənin artıq başladığına işarə kimi qiymətləndirə bilərik.
Son on ildə baş verən hadisələri diqqətlə izləsək, dünya siyasi arenasında kifayət qədər qırılmalar və toqquşmalar müşahidə edə bilərik.
Rusiya 2015-ci ildə Avrasiya İttifaqı yaradaraq keçmiş SSRİ ölkələrini yenidən öz dəmir qanadları altına almağa başladı. Dünya nizamının fərqli forma almasını və işğalların bu tip alyanslarla əvəz olunmasını hesaba alsaq indi yox, lakin gələcəkdə Avrasiya İttifaqının güclənəcəyi təqdirdə onu yeni SSRİ adlandıra bilərik. Ancaq bu hadisənin baş verməsinin nə dərəcədə real olmasını isə zaman göstərəcək.
Rusiyanın İran, Çin və Türkiyə ilə yaxınlaşması anti-Qərb blokunun güclənməsini göstərir. ABŞ-ın Avropa İttifaqı ilə münasibətlərində soyuqluğun yaranması və Aİ daxilində isə üzvlər arası narazılıqların artması əksinə olaraq Qərb blokunun zəifəməsinə gətirib çıxardı.
Baş verən siyasi hadisələr Rusiya, Çin və İranın Avrasiya bloku ilə Aİ və ABŞ-ın Qərb bloku arasında mübarizəni daha da kəskinləşdirir və bloklararası qüvvələr balansını daha bərabərləşdirir.
ABŞ-ın təzyiqlərinin son illərdə artması heç də əbəs deyil. Eyni zamanda Rusiyanın irimiqyaslı hərbi təlimlərinin keçirməsi də təsadüfə bənzəmir. Lakin Rusiyanın hərbi gücü və öz ətrafına daha güclü qüvvələri cəmləməsinin nəticəsində keçmişdə olduğu kimi yenidən Avropadan ABŞ-a istiqamətlənməni gözləyə bilərik.
Avropada rus kəşfiyyatının aktivliyi Soyuq Müharibə zamanındakı casus oyunlarını xatırladır. Bundan əlavə, Avropada son zamanlarda milliyətçi hərəkatların artması və solçuların hakimiyyətdə güclənməsi də münaqişənin şiddətlənməsinə səbəb olur. Baş vermiş hadisələrin fonunda artıq müharibənin başlandığını təsdiq edə bilərik.
Ülvi Əhmədli