Son günlər Avropada, xüsusən də Fransada erməni lobbisinin fəallaşması diqqəti cəlb edən əsas məsələlərdən biri oldu. Ötən günlərdə erməni lobbisinin qarşısında çıxış edən Fransa Prezidenti Makronun 24 apreli ermənilərin soyqırım günü olaraq qeyd ediləcəyini bildirməsi bir daha bu ölkədə erməni lobbisinin gücünü və təsir imkanlarını ortaya qoydu.
Düşündük ki, sözügedən erməni lobbisinin formalaşma tarixi və fəaliyyətiylə bağlı, həmçinin bu lobbi qruplarına və erməni diasporuna rəhbərlik edən “Avropalı ermənilər”in kimliyi ilə bağlı kiçik bir tədqiqat aparmaq yerinə düşərdi.
Və Eurasia Diary sözügedən tədqiqatı oxuculara təqdim edir:
Hazırda Fransada 500-600 minə yaxın erməni yaşayır. Sayına görə ermənilərin ən çox və kompakt yaşadığı Avropa ölkəsi məhz Fransadır. Ola bilər ki, Fransada 67 milyondan çox əhali yaşayır və ermənilərdən sayca daha çox olan etniklər də mövcuddur. Ancaq erməni lobbisi təsir gücünə görə bu ölkədə ən güclü III lobbidir. İlk iki yerisə amerikan və rus lobbi qrupları bölüşürlər.
Fransada XIX əsrdə çox az sayda erməni yaşayırdı. Bu ermənilərin əskəriyyəti ya Rusiyadan, ya Osmanlıdan, ya da İrandan mühacirət etmiş şəxslər idi. 1855-ci ildən Fransada erməni dilli qəzetlər nəşr edilməyə və erməni dilində fəaliyyət göstərən məktəblər açılmağa başlayır.
Ermənilərin Fransada məskunlaşmasının dəqiq tarixi məlum deyil. Ancaq bir çox məmbələrin verdiyi məlumata görə ermənilərin böyük bir qismi 1915-ci ildə Osmanlıda baş verən hadisələr, erməni qiyamı və daha sonra baş vermiş erməni deportasiyasından sonra Fransaya köç edib.
Elə ilk lobbi qruplarını da türk düşmənliyi ilə seçilən ermənilər yaradıb. Fransanın o dövrdə erməniləri öz ölkəsinə qəbul etməsi və onların lobbiçilik fəaliyyətinə dəstək verməsi I Dünya müharibəsi zamanı fransızların türklərə qarşı döyüşməsi və Osmanlını parçalamaq niyyətlərilə birbaşa bağlıdır. Yəni, tarixi zərurət və anti-türk mövqeyi hələ XX əsrin əvvələrində bu iki xalqı müttəfiqə çevirmişdi.
Beləliklə, Fransada erməni lobbisi 1915-1925-ci illər arasında formalaşıb. Fransada o dövrlər ermənilərə müəyyən səviyyədə dövlət tərəfindən dəstək verilsə də ermənilər bir o qədər də güclü hesab edilmirdi. Fransada millətçi dalğanın meydana gəlməsi ermənilər də daxil olmaqla bütün digər etniklər üçün ciddi problem yaratmışdı. Erməniləri “ikinci dərəcəli vətəndaşlıq”dan xilas edən amil isə II Dünya müharibəsi oldu.
II Dünya müharibəsi zamanı Fransa Almaniyanın işğalıyla üzləşir və bu zaman Fransada müqavimət hərəkatı və partizan hərəkatı formalaşır. Bu müqavimət hərəkatının liderlərindən biri isə erməni əsilli Misak Manukyan idi. Manukyanın müharibədə göstərdiyi “qəhrəmanlıq” fransızlarda erməni simpatiyasının təməlini qoyur.
II Dünya müharibəsindən sonra millətçilik və faşizmin ən ağır zərbələrini dadan Fransada millətçi dalğa da süquta uğrayır. Bu amil ən çox ermənilərin maraqlarına uyğun olur.
Soyuq müharibə dövrü və sonrasında erməni lobbisi daha da gücləndi və SSRİ-nin dağılması və Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin başlamasıyla onların fəaliyyəti daha da intensivləşdi. 80-ci illərdə Avropadakı türk diplomatlarını “qisas” adı altında ard-arda öldürən erməni terror təşkilatı - ASALA uzun illər sui-qəsdlər, terror aktları və digər radikal metodlarla Azərbaycan və Türkiyə əleyhinə aktiv fəaliyyət göstərdi. ASALA-nın bu fəaliyyətində əsas maliyyə yardımı və siyasi dəstək yenə də erməni lobbisindən və Fransadakı erməni "elitasından" gəlirdi.
Qarabağda döyüşən bir çox erməni terror təşkilatı Fransadan maliyələşdirilirdi. ASALA-nın müxtəlif qolları, təşkilatlarının Qarabağdakı fəaliyyəti 80-ci illərin sonlarında regiondakı vəziyyətin daha da gərginləşməsinə səbəb oldu. Qarabağ döyüşlərində xüsusən də, dinc vətəndaşlara qarşı xüsusi amansızlığıyla seçilən ARABO batalyonu Fransadakı erməni terroristlərin fəaliyyəti və fransız kapitalı hesabına ərsəyə gəlmişdi. Bu batalyon 1992-ci ilin iyun ayına qədər onlarla günahsız azərbaycanlının qətlinə səbəb olmuşdu. Onların Qaradağlı və Xocalı soyqırımlarında iştirakı da real faktlarla aşkar edilmişdi. Beləliklə də Fransadakı erməni lobbisi tərəfindən göndərilən terrorçular və pullar Qarabağ döyüşlərinin taleyini dəyişdi...
Qeyd edək ki, sözügedən cinayətkar, terrorçu dəstə 29 iyun 1992-ci ildə Gəncə batalyonunun komandiri Mehman Ələkbərovun Tərtər ərazi özünümüdafiə batalyonu ilə birgə apardığı Həsənqaya əməliyyatı zamanı tamamilə məhv edilib.
Mövzunun davamını saytımızdan izləyə bilərsiniz...
Nicat İsmayılov
