Ötən həftə Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri Artur Vanetsyan yerli mətbuata verdiyi açıqlamada Azərbaycanın işğal altında olan ərazilərində, o cümlədən Füzuli və Cəbrayılda yeni yaşayış məntələqərinin açıldığını və ermənilərin bu ərazilərdə daha sıx məskunlaşması gərəkdiyini bildirib. Vanetsyan həmçinin ermənilərin işğal altındakı ərazilərimizdə məskunlaşması işi ilə hökumətin ciddi şəkildə məşğul olduğunu və tez bir zamanda bu ərazilərdə ermənilərin daha da möhkəmlənəcəyini bildirmişdi.
Ötən ay qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının “rəhbəri” Bako Saakyanın Cəbrayılda yeni yaşayış məntəqələrini açarkən Azərbaycan mətbuatı “xalqların sülhə hazırlanmasından yazırdı”. Biz o zamanda qeyd etmişdik ki, düşmən heç bir sülhlə əraziləri dəyişmək niyyətində deyil. Onu bu addımı atmağa məcbur etmək lazımdır. Ancaq təəssüf ki, bu gün belə gözümüz görə-görə işğal altında qalan torpaqlarımızda yeni yaşayış məskənləri salınır və ermənilərin bu ərazilərdə məskunlaşması üçün işğalçı rejimin atdığı addımlara heç bir tutarlı reaksiya verilmir.
Məsələnin hüquqi tərəfinə gəlincə hələ 1949-cu ildə qəbul edilmiş Cenevrə konvensiyasının 49-cu maddəsinə görə işğal edilmiş ərazilərdə işğalçı dövlətin vətəndaşlarının məskunlaşması qadağan edilib. Ancaq nəzərə alaq ki, BMT-nin ərazilərimizin işğaldan azad edilməsilə bağlı 4 qətnaməsi var və Ermənistan bu qətnamələrə əməl etmir. Ermənilər Cenevrə konvensiyasında qeyd edilən prinsiplərə də laqeyd yanaşırlar və dünya birliyinin bu məsələdə göstərdiyi “ədalətli mövqe”yə "heyran qalmamaq" olmur.
Əslində, mahiyyətcə beynəlxalq hüquq bu gün kimə və ya nəyə lazımdır ki? Hələ ötən əsrin 50-ci illərində məşhur realist nəzəriyyəçi Hans Margentau qeyd edir ki, sadəcə güc beynəlxalq münasibətlərdə əsas faktor sayıla bilər. Yəni, bir növ güc dünya siyasətində hər şeyi, haqlı və haqsızı müəyyən edir.
Cəbrayılda ermənilər yaşayış məntəqəsi tikəndə bizim toplarımız işə düşsəydi indi Füzulidə yaşayış məskənləri salınmazdı
Bəs bu problemdə kimdir haqlı, kimdir haqsız? İstər güc nöqteyi-nəzərdən, istərsə də hüquqi nöqteyi-nəzərdən Azərbaycan Ermənistandan üstündür. Azərbaycan bütün beynəlxalq hüquqi prinsiplərə görə bu münaqişədə haqlı tərəfdir. Ancaq “güclə möhkəmləndirilməmiş haqlılıq ən böyük haqsızlıqdır”. Yəni, ədalətin tərəzisi gücdür. Belə çıxır ki, güc olmadan bizim nədə haqlı, nədə haqsız olduğumuzun heç bir əhəmiyyəti yoxdur.
Ən əsas problem ondan ibarətdir ki, gücümüz var, hüququmuz var, ancaq bunu göstərməyə çəkinirik. Cəbrayılda ermənilər yaşayış məntəqəsi tikəndə bizim toplarımız işə düşsəydi indi Füzulidə yaşayış məskənləri salınmazdı. Artıq siyasi proseslər o səviyyəyə gəlib çatıb ki, biz haqqımızı qorumaq üçün mütləq güc tətbiq etməliyik.
Niyyət heç də yeni bir Aprel və ya yeni bir müharibə olmamalıdır. Çünki bu gün Qarabağ uğrunda yeni döyüşlər başlasa bizim inamlı zəfərimiz minlərlə övladımızın şəhadəti hesabına başa gələcək. Buna səbəb hələ də strateji bir çox yüksəkliklərin, əsas da Ömər aşırımının ermənilərin nəzarətində olmasıdır. Ona görə də bu yüksəklikləri mümkünsə “Günnüt əməliyyatı” kimi “qansız” əməliyyatlarla tutmaq lazımdır. Sonra isə təbii ki, müharibə ən böyük siyasi reallıq hesab edilə bilər.
Bəs nə etməli?
Ediləsi tək bir şey var, oda ki, düşmənin hər radikal addımına hərbi reaksiyanın verilməsidir. Məsələn, Ermənistanın milli təhlükəsizlik xidmətinin rəhbəri “Azərbaycan torpaqlarının bir qarışını belə qaytarmayacağıq” dedikdən sonra təmas xəttində atəşkəsin mühafizə edilməsi anlaşılmazdır. Biz hələ əhali məskunlaşmadan bütün tikilən yaşayış məntəqələrini məhv etməliyik ki, haqlı mövqeyimizi gücümüzlə ortaya qoyaq. Bir daha qeyd etmək istərdim ki, Füzuli və Cəbrayıldakı məntəqələrin raketlə vurulması müharibəyə başlamaq deyil, düşməni atacağı addımlardan yayındırmaq xarakteri daşımalıdır.
Sonda düşmənin məqsədini izah etmək istərdim. Məgər Paşinyan hökuməti Cəbrayıl və Füzulidə yeni yaşayış məskənlərinin salınmasının yeni “Aprel”lərə səbəb ola biləcəyini dərk etmir? Əlbəttə Ermənistan hökuməti bunu yaxşı başa düşür. Elə atılan addımlar da yeni bir Aprel savaşının qarşısını almaq məqsədi güdür. Çünki bütün müharibə iştirakçıları və hərbi ekspertlər yaxşı bilir ki, vətəndaşların məskunlaşdığı ərazilərdə əsgər hər zaman sona qədər döyüşür. Lələtəpədəki kimi “dabana tüpürüb qaçmır”. Xalqın təmas xəttində yerləşməsi müdafiədə olan qoşunların üzərinə əlavə bir məsuliyyət qoyur. Ona görə də, Ermənistan rəhbərliyi təmas xəttindəki ərazilərdə məskunlaşma səviyyəsini artırırlar ki, Azərbaycan ordusunun hücumu zamanı 2016-cı ilin aprelində yaşanan hadisələr təkrarlanmasın və erməni ordusu “sonacan döyüşsün”. Həm də bu vasitəylə Azərbaycanın təmas xəttində atdığı hər mərminin bir ermənini öldürə biləcəyi ehtimalı yaranır. Bu isə xüsusən Avropada güclü və aktiv olan erməni lobbisi üçün yeni təbliğat kampaniyasının əsas motivi ola bilər.
Beləliklə, bu situasiyada diplomatiyanın 4-cü, yəni, “məcburetmə” taktikasından itifadə etmək yerinə düşür. Bu taktikada əsas rol orduya məxsusdur...
Nicat İsmayılov
