Kəşmirdə yeni müharibənin ayaq səsləri... Yalnız regionun deyil dünyanın təhlükəsizliyi üçün təhdid...

Analitika 14:38 19.08.2019

Xəbər verdiyimiz kimi 5 avqust tarixində Hindistan parlamenti Cəmmu və Kəşmir vilayətinin xüsusi statustunu ləğv edilməsi haqqında hökumətin təqdim etdiyi qərarnaməni qəbul edib (daha sonra yuxarı palata da eyni qərarnaməni qəbul etdi). Qərar Pakistan rəhbərliyi tərəfindən sərt bir şəkildə qınanıb. Baş nazir İmran Xan Hindistan rəhbərliyinə bu qərarın dövlətlər arasındakı gərginliyi daha da artıcağı ilə bağlı xəbərdarlıq edib. Xarici İşlər Naziri Qureyşi isə Hindistanın bu addımını regionda sabitliyə və sülhə ciddi mənfi təsir göstərəcək siyasi oyun adlandırıb.

hindistan parlamentosu ile ilgili görsel sonucu

Cəmmu Kəşmirin yüksək statusunun ləğv edilməsinin arxasında duran məqamlar...

Hindistanın Cəmmu və Kəşmirin yüksək statusunu ləğv etməsinin ABŞ və Pakistan liderlərlərinin Vaşinqton görüşündən qısa bir müddət sonra qəbul edilməsi təsadüfi deyil. Vaşinqton görüşündə İmran Xan Trampı Hindistanla sülhün təmin edilməsi üçün vasitəçi olmağa razı salmışdı, lakin Hindistan bu qərarla “yeni Kəşmir danışıqları”nın üzərindən bir xətt çəkdi və ABŞ-ın Kəşmir probleminə müdaxiləsinə “veto” qoydu...

Ləğv edilən 370-ci maddənin əhəmiyyəti...

Bu maddə 1949-ci ildə Kəşmir probleminin daha da dərinləşməsinin qarşısını almaq və müharibə riskini azaltmaq məqsədilə qəbul edilmişdi. Cəmmu və Kəşmirdə yaşayan müsəlmanlara xüsusi siyasi imtiyazlar verilməsi regionda sabitliyin qorunması üçün əsas hüquqi vasitələrdən biri hesab edilirdi. 370-ci maddə Cəmmu və Kəşmirə geniş müstəqillik, özünəməxsus konsututsiya, Hindistandan fərqli bayraq və “istədiyi şəxslərə vətəndaşlıq verə bilmə hüququ”nu verirdi (Yəni, demoqrafik vəziyyət Cəmmu və Kəşmir muxtariyyatının nəzarətində idi). Əvəzində Cəmmu və Kəşmirin xarici siyasəti Hindistan federal hökumətinə tabe etdirilir və ərazi Hindistanın daxilində ən yüksək muxtariyyat olaraq tanınırdı.

Hindistan hökumətinin Cəmmu və Kəşmirin yüksək muxatiyyatını ləğv etməsinin axasında duran əsas məqamlar bunlardır:

  • Pakistanın Kəşmir məsələsində region dövlətləri və ABŞ-la apardığı danışıqlarda ardıcıl uğurlar əldə etməsi və nümayiş etdirdiyi diplomatik aktivlik əhalinin əksəriyyətinin müsəlmanların təşkil etdiyi Cəmmu və Kəşmirin Hindistanın tabeçiliyindən çıxarılması riskini artırdı. Xüsusən Vaşinqton görüşünün nəticələri Hindistan rəhbərliyi üçün təhlükəli siqnal oldu. Ona görə də Hindistan və onu nəzarətində saxlamaq üçün tələsik bir qərarnamə ilə Cəmmu və Kəşmirin yüksək statusunu ləğv etdi.
  • Cəmmu və Kəşmirdə əhalinin əksəriyyətinin müsəlmanlar təşkil edir. (Kəşmir vadisinin 90%, Cəmmunun 30%-i müsəlmandır) Qeyd edək ki, BMT-nin Kəşmir problmemi ilə əlaqədar qəbul etdiyi qətnamələrdə Kəşmirin statusunun xalq tərəfindən referendum yolu ilə müəyyənləşdirilməsi prinsipi yer alır. Məhz bu səbəbdən Hindistan rəhbərliyinin regionun Hindistandan ayrılma riskinin yüksək dəyərləndirməsi və Cəmmu və Kəşmirin yüksək statusunun təcili ləğv etməsi Kəşmirə nəzarəti itirməmək üçün oynanan oyundur.
  • 370-ci madədəyə əsasən Hindistanın Cəmmu və Kəşmirin demoqrafik vəziyyətinə təsir edə bilmək imkanı yox idi, bu maddəni ləğv edən Hindistan hökumətinin indi “əli rahatdır”. 370-ci maddəni ləğv etməklə Hindistan hökuməti Cəmmu və Kəşmiri bir birindən ayırmaq  və yerində Cəmmu və Ladak vilayətlərini yaratmağı planlaşdırır. Bununla da Hindistan hökuməti hindlilərin çox yaşadığı ərazi olan Cəmmuda müsəlmanarın sayının getdikcə artmasının qarşısını alacaq və Kəşmirin işğal altında saxladığı hissəsində daha çox demoqrafik dəyişikliklər edə biləcək.

Kəşmirdə yeni müharibənin ayaq səsləri...

kashmir war ile ilgili görsel sonucu

Hindistanın Cəmmu və Kəşmirlə bağlı qərarına Pakistan təbii ki, sərt etiraz etdi. Lakin hadisələrin gedişatı Pakistanın sadəcə etiraz etməklə kifayətlənməyəcəyinə işarə edir. Buna səbəb Kəşmirin yüksək statusunun ləğv edilməsinin beynəlxalq hüquqa uyğun olmaması və hazırda bu regionun təcrid altında saxlanılmasıdır.

Baş nazir İmran Xan Hindistanın bu radikal addımı ilə barışa bilməz və raksiya verməyə məcburdur. Çünki Hindistan əvvəla bu qərarla faktiki olaraq Kəşmirin işğalını rəsmiləşdirir. Artıq Kəşmirdə Hindistan daha çox söz sahibi olacaq və Kəşmirdə yaşayan müsəlmanların kompakt məskunlaşmasının qarşısını ala biləcək. Beləliklə, bu qərar Cəmmu və Kəşmirdə demoqrafik vəziyyətin müsəlmanların əlehinə dəyişilməsi ilə nəticələnə bilər. Bu isə öz növbəsində Kəşmir probleminin Hindistanın xeyrinə həll edilməsinə gətirib çıxara bilər. Həmçinin bu qərardan sonra Pakistandakı islamçı qüvvələrin də etiraz səsləri getdikcə yüksələcək. İmran xanın elektoratı onu Kəşmirin işğalını dayandırmağa səsləyəcək.

Eyni zamanda, qeyd etmək lazımdır ki, İmran Xan problemin həlli üçün bütün diplomatik imkaları səfərbər edib. Türkiyə, İran və Səudiyyə Ərəbistanı, Çin və digər dövlətlərin rəhbərləri ilə ardıcıl telefon görüşləri həyata keçirən baş nazir onlardan dəstək mesajları alıb. Qısa zamanda digər müsəlman dövlətlərinin də bu məsələdə Pakistana dəstək olacaqları gözlənilir. Lakin İmran Xan sadəcə bununla kifayətlənməyərək məsələni BMT-yə daşıyacağını bildirib və bu çox doğru addım olacaq. Kəşmir problemi ilə bağlı qətnamələr qəbul edən BMT Hindistanın bu qətnamələri və üzərinə götürdüyü hüquqi öhdəlikləri heçə saymasına reaksiya verməlidir. Əgər BMT Hindistan rəhbərliyini geri addım atmağa razı sala bilməsə regionda müharibə qaçınılmaz ola bilər. İki nüvə gücünün qarşı-qarşıya gəlməsi isə ancaq regionun deyil, dünyanın təhlükəsizliyi üçün təhdid yaradır.

Xatırladaq ki, bu ilin fevral ayında tərəflər arasında hərbi təyyarə krizisi az qala müharibəyə səbəb olacaqdı.

Kəşmirin statusunun ləğv edilməsi və ötən həftələrdən etibarən regionla rabitənin tamamilə kəsilməsi, regiondakı müsəlman liderlərin həbs edilməsi xəbərlərinin yayılması, telefon əlaqəsinin, internetin kəsilməsi, Cəmmu və Kəşmirin faktiki olaraq təcriddə saxlanlanılması və Hindistan rəhbərliyi tərəfindən əraziyə 35 min əsgərin cəlb edilməsi kimi qarşı tərəfdən atılan addımlar Pakistanı hərbi müdaxiləyə vadar edir. Bütün bunlar həm də Cəmmu və Kəşmirin sabiq rəhbərlərindən biri olan Məhbuba Mufitinin sözləri ilə desək, Hindistan demokratiyası üçün rəzalətidir.

Hindistanın Kəşmirdəki radikal tədbirləri Cəşmi Muhammed qruplaşmasının Hindistana qarşı fəaliyyətini aktivləşdirə bilər. Bu isə iki dövlət arasındakı gərginliyi bu ilin fevral ayında müşahidə edildiyi kimi münaqişəyə çevirə bilər.

kashmir war ile ilgili görsel sonucu

Pakistan diplomatik kanallardan nəticə əldə edə bilməsə Hindistanı geri addım atmağa məcbur etmək üçün ordu amilindən istifadə edə bilər. Belə ki, hazırda beynəlxalq hüquq və güc Pakistanın tərəfindədir. Həmçinin 6 ay öncəki krizisdə Hindistan ordusunun Pakistana nisbətən hərbi əməliyyatlara hazır olmaması əyani şəkildə müşahidə edilmişdi. Hindistan Parlamentinin Təhlükəsizlik komitəsinin daimi üzvü Gaurav Gogoidə bu məsələni açıq bir şəkildə dilə gətirmiş və Hindistan ordusunun muasir silahlardan məhrum olduğunu və 10 gündən çox savaşa tab gətirə bilməyəcəyini qeyd etmişdi. Lakin təbii ki, gücdən istifadə ən sonuncu variantdır və bunun çox ağır nəticələri ola bilər. Hər iki dövlət nüvə silahına sahib olduğunu nəzərə alsaq, Kəşmir probleminin kəskinləşməsinin yalnız regionu deyil, dünyanın təhlükəsizliyini təhdid etdiyini qeyd edə bilərik...

Politoloq və tədqiqatçı jurnalist: Nicat İsmayılov 

Bakıda tanınmış alim əşyaları ilə birlikdə küçəyə atıldı

Xəbər xətti

Sumqayıtda fəhlə zavodda xəsarət alaraq öldü
17:10 29.03.2024
Cəlillabadda məktəb direktorunun məhkəməsi başlayır
17:00 29.03.2024
Hikmət Hacıyev: “Azərbaycan və Ermənistan sülhə yaxındır”
16:51 29.03.2024
Bakıda tanınmış alim əşyaları ilə birlikdə küçəyə atıldı
16:40 29.03.2024
Güclü külək əsəcək, çaylardan sel keçəcək – XƏBƏRDARLIQ
16:34 29.03.2024
"Ukrayna ordusu qumar aludəçiliyinə qərq olub" - Ukraynalı Deputat
"Ukrayna ordusu qumar aludəçiliyinə qərq olub" - Ukraynalı Deputat
16:26 29.03.2024
Qərbi Azərbaycanlı xanım: "Hər şeyimizi əlimizdən aldılar" - VİDEO
16:18 29.03.2024
Sabah hava meteohəssas insanlar üçün əlverişsiz olacaq
Sabah hava meteohəssas insanlar üçün əlverişsiz olacaq
16:00 29.03.2024
Havada toz müşahidə olunur
Havada toz müşahidə olunur
15:45 29.03.2024
Lavrov Zelenskinin sülh planını rədd edir və bu planı dəstəkləyənlərin “ciddi olmadığını” deyir.
Lavrov Zelenskinin sülh planını rədd edir və bu planı dəstəkləyənlərin “ciddi olmadığını” deyir.
15:39 29.03.2024
Hulusi Akar: “Ermənistan uzadılan sülh əlini tutmalıdır”
Hulusi Akar: “Ermənistan uzadılan sülh əlini tutmalıdır”
15:30 29.03.2024
Azərbaycanlı qız Harvard Universitetinə qəbul olundu
15:20 29.03.2024
Aİ-nin Cənubi Qafqaz missiyası... - Erməni politoloqun ŞƏRHİNDƏ - ÖZƏL
15:10 29.03.2024
8 Noyabr prospektində əsaslı təmir işləri aparılır
15:00 29.03.2024
Məşhur rejissor cəngavər statusu alacaq
Məşhur rejissor cəngavər statusu alacaq
15:00 29.03.2024
Azərbaycanda problemli kreditlərin məbləği AZALIB
14:48 29.03.2024
Azərbaycanda bu şəxslərin MAAŞI ARTIRILIR - MƏBLƏĞLƏR
14:42 29.03.2024
Tacikistanda “Crocus”dakı terror aktı ilə bağlı saxlanılanlar  var
Tacikistanda “Crocus”dakı terror aktı ilə bağlı saxlanılanlar var
14:35 29.03.2024
Rusiya hücumları elektrik stansiyalarına ziyan vurdu
Rusiya hücumları elektrik stansiyalarına ziyan vurdu
14:33 29.03.2024
Siyavuş Novruzov: Yalnız 3 jurnalist güzəştli ipoteka krediti alıb
Siyavuş Novruzov: Yalnız 3 jurnalist güzəştli ipoteka krediti alıb
14:30 29.03.2024
Müharibə veteranları üçün yeni güzəşt MÜƏYYƏNLƏŞİR
14:25 29.03.2024
Milli Məclisin növbəti iclasının tarixi məlum olub
14:15 29.03.2024
Bu halda ipotekaya xitam VERİLƏCƏK
Bu halda ipotekaya xitam VERİLƏCƏK
14:05 29.03.2024
Azərbaycanda kişilərin 5 il erkən pensiya hüququ tanınacaq
14:00 29.03.2024
Füzulidə daha 35 ailəyə mənzillərinin açarları təqdim olundu
13:55 29.03.2024
Nazim Bəydəmirlinin həbs müddəti uzadılıb
13:50 29.03.2024
Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
13:45 29.03.2024
Umud Mirzəyev: “Aİ-nin Cənubi Qafqaza səfəri regionu öz təsir dairəsində saxlamaqdır”
13:36 29.03.2024
Narkotik istehlak etməsi müəyyənləşdirilən şəxslər vergi orqanlarında xidmətə qəbul olunmayacaq
13:25 29.03.2024
Xüsusi rütbə vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinə ömürlük veriləcək
13:20 29.03.2024
Fransada inflyasiya kəskin artıb
Fransada inflyasiya kəskin artıb
13:15 29.03.2024
Bakıda yeni elektrik avtobusu istifadəyə verildi
13:05 29.03.2024
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
13:00 29.03.2024
Ötən il Azərbaycana xaricdən 1,7 mlrd. dollar pul baratı daxil olub
12:49 29.03.2024
Bu hadisə Azərbaycan tarixində bir ilk oldu - Sahib Məmmədov və Əbülfəz Mehdiyev ilə MÜZAKİRƏ - VİDEO
12:45 29.03.2024
Oğurluqda ittiham olundu, özünü güllə ilə vurdu - Maraqlı faktlar
12:30 29.03.2024
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
12:20 29.03.2024
“Crocus”da xəsarət alanların sayı 382 nəfərə ÇATDI
12:18 29.03.2024
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
12:15 29.03.2024
İndi dünya daha yavaş dönür
12:10 29.03.2024
Hamısı