Türkiyə və Yunanıstan Şərqi Aralıq dənizində hərbi qarşıdurmanın önünü almaq və hadisələrin riskini azaltmaq üçün NATO-da texniki görüşlərin keçirilməsi məqsədilə razılığa gəliblər. Türkiyə XİN-dən verilən açıqlamaya görə bu danışıqlar münaqişənin həllinə yönəlməyib və Türkiyə ilə Yunanıstan arasındakı qarşılıqlı məsələlərin həlli ilə bağlı deyil, iki ölkənin müdafiə nazirlikləri arasında ikitərəfli səviyyədə müzakirə olunan razılaşmalarla əlaqədardır.  

Mövzu ilə bağlı Siyasi Elm və Beynəlxalq Əlaqələr üzrə ekspert Prof. Dr. Sait Yılmaz Eurasia Diary-yə şərh verib.

Türkiyə, Şərqi Aralıqda bir sıra ölkələrlə qarşı-qarşıya durmuş vəziyyətdədir. Türkiyənin bu məsələdə təklənməsinin səbəbi nədir?

- İlk növbədə, Türkiyənin Orta Şərq və Suriyada ideoloji, Müsəlman qardaşları yönümlü siyasəti onun Qətərdən savayı bütün Ərəb ölkələri ilə münasibətlərini pozdu və bu vəziyyət Şərqi Aralıq dənizi və Liviya kimi Somali və Sudanda da əks olundu.

İkincisi, Şərqi Aralıq dənizində səmərəli strategiya seçmədi, lüzumsuz yerə suverenlik problemlərini yaratdı, status-kvonu pozdu.

Türkiyə və Yunanıstan arasındakı kontinental şelf məsələsi ilə bağlı problem necə həll edilməlidir?

- Bütün problemlər bütövlükdə iki ölkə arasındakı siyasi məsləhətləşmə ilə ədalət və bərabərlik prinsipi əsasında həll edilməlidir. Lakin Yunanıstan tərəfi daxildə həddindən artıq millətçi mühitin olması səbəbindən danışıqlarda güzəştə getməyə hazır deyil. Bunun əvəzinə Avropa Birliyinə üzv olmasından istifadə edərək maksimum qazanc əldə etmək siyasətini yürüdür. Kontinental şelf məsələsi Egey dənizindəki problemlərdən yalnız biridir. Yunanıstan tərəfi kontinental şelfin adalardan başlanmasını və bu məsafənin 12 mil olaraq uzanmasını istədiyi halda, Türkiyə kontinental şelfin materikdən hesablanması nəzəriyyəsini dəstəkləyir.

Türkiyə və Yunanıstanın NATO-da texniki görüşlər barədə razılığa gəlməsi Şərqi Aralıq dənizindəki gərginliyin azalmasına necə təsir edə bilər?

- NATO müttəfiq ölkələrin döyüşməsini istəmir. Keçmişdə ən azı iki dəfə Türk-Yunan müharibəsinin qarşısını alıb. Ancaq NATO siyasi həll üçün platforma deyil, əvvəllər olduğu kimi tərəflərdən gərginliyi azaltmaq istiqamətində tədbirlər görməsini istəyəcək.

Gülnar Səlimova