Sabah bütün gözlər Moskvada Rusiya Prezidenti Vladimir Putin ilə Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında keçirilən görüşə dikiləcək. Bu görüş Ermənistan daxili siyasətində baş verən gərginlik və Qarabağla bağlı əldə olunan razılığın icrası baxımından olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Qeyd edək ki, aprelin 1-də Ermənistanın XİN rəhbəri Ara Ayvazyan rusiyalı həmkarı Sergey Lavrovla görüş keçirib. Bu zaman ikitərəfli əməkdaşlıq və Azərbaycanda saxlanılan Ermənitana məxsus terrorçuların geri qaytarılması müzakirə edilib.
Kreml görüş çərçivəsində gündəmin 10 noyabr və 11 yanvar bəyanatlarının icrasının təşkil edəcəyini açıqlayıb.
Nəzərə alsaq ki, Paşinyanın Moskva səfəri növbədənkənar parlament seçkiləri ərəfəsinə təsadüf etdiyi üçün görüşün nəticələri onun xalq arasında etibarına da təsir edə bilər.
Eurasia Diary Moskva görüşü və mümkün mülahizələrlə bağlı politoloq İlqar Vəlizadənin fikirlərini alıb.
Regionda əsas nüfuza malik olan və Ermənistanı özündə asılı salan Rusiyanın Paşinyan qarşısında hansı öhdəliklər qoyacağı əsas suallar içərisindədir. Politoloq İrəvanın Moskva qarşısında bütün tələbləri yerinə yetirdiyini bildirib. O, Rusiyanın yeni tələblər irəli sürməsinə heç bir əsas olmadığını qeyd edib. İlqar Vəlizadə Ermənistanın Rusiyadan gözləntilərinə toxunub.
“Ermənistan Azərbaycanda saxlanılan terrorçuları geri almaq istəyir. Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı məsələlərin yenidən gündəmə gətirilməsini istəyir. Açıq desək, Rusiya bunu hələ ki, istəmir. İstəsəydi bu günədək, dilə gətirərdi. Rusiya kommunikasiyanın açılması ilə bağlı məsələləri tələb edə bilər. Ermənistan isə sadəcə görüntü yaradaraq kommunikasiyanın açılmasını digər məsələlərlə şərtləndirir. Bu isə belə deyil, blöfdür. Çünki bu barədə qərarları Rusiya verir. Dəmir yolunun açılması və həmin xəttin təhlükəsizliyinə nəzarəti Rusiya həll edir. Bu, üçtərəfli sazişin 9-cu bəndində göstərilir”, deyə politoloq söyləyib.
Nikol Paşinyan müharibə zamanı Ermənistanın “İskəndər” raketlərindən istifadə etdiyini, lakin onların partlamadığını söyləyib. Onun bu çıxışını Rusiya rəsmi dairələri hərbi ekspertlər və deputatlar Paşinyanı sərt şəkildə qınayıb. Lakin Şuşa şəhərindən İskəndər-M tipli raketlərin qalıqlarının tapılması hadisələri fərqli məcraya sürükləyib. Bu hadisələrdən sonra ilk dəfə üz-üzə gələn liderlər köhnə məsələləri yada salacaqmı?
Politoloq Putinin bununla bağlı öz sözünü dediyini bildirib: “Bu məsələ artıq başqa müstəvidə davam edir. Azərbaycan da artıq məsələyə qarışıb. Açıq görünür ki, Ermənistan ali siyasi rəhbərliyi İskəndər raketlərinin texniki xarakteristikası, parametrlərindən xəbərsiz olub. Paşinyana necə deyiblərsə, o, da o cür dilə gətirib. Hərbçilər izah ediblər ki, qeyri-qanuni yollarla əldə edilmiş İskəndər raketləri keyfiyyətsiz olub. Ümumilikdə bu olaylarda qeyri-müəyyənlik çoxdur. Bununla bağlı hal-hazırda istintaq qrupu işləyir. İlkin nəticələr onu göstərir ki, bu raketlər Ermənistana qeyri-qanuni yolla daxil olub, çünki Ermənistan-Rusiya arasında olan sazişlərdə bu modelin satışı qeyd edilməyib. 2016-cı ilə qədər Ermənistana “İskəndər” raketləri verilib, lakin son modellə bağlı heç bir məlumat yoxdur. Müxtəlif ehtimallara görə, bunlar müharibə zamanında qeyri-qanuni yollarla regiona gətirilib. Bunu kimin və necə gətirməsi Putin-Paşinyan söhbətinin deyil, təhlükəsizlik məsələləri ilə məşğul olan nümayəndələr arasında ola biləcək danışıq mövzusudur”.
Azərbaycan Ermənistan tərəfindən mina xəritələrinin verilməsi və hərbi dəstələrini Qarabağdan geri çəkməsini və Ermənistan isə Azərbaycandan terrorçu ələ keçirilmiş terrorçuları tələb edir. Putin-Paşinyan görüşündə də bu məsələnin müzakirə edilməsi və Rusiyanın hansı səviyyədə qarşıa bilməsi maraq kəsb edir. Politoloq adı çəkilən problemlərdə mütləq şəkildə irəliləyişlərin olmasının vacibliyini vurğulayıb. O, əks təqdirdə bunun ümumi prosesə mənfi təsir edəcəyini deyib.
“Sıralanan problemlər sadəcə Azərbaycanın tələbi deyil, burada Türkiyənin də rolu var. Regionda Türkiyə Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Onlar isə bölgədə erməni silahlı dəstələrinin mövcudluğunu müşahidə edirlər. Azərbaycan və Türkiyənin narazılığı haqlı narazılıqdı. Çünki üçtərəfli sazişə əsasən bu dəstələr çıxmalıdır. Burada Rusiyanın da qolu olduğu üçün Paşinyandan bu məsələdə tələblər irəli sürə bilər. Rusiyanın müəyyən təzyiq mexanizmi işə salınmalıdır. Rusiya bunu Moskva görüşündə etməsə, Azərbaycan sabah öz münasibətini açıq şəkildə bildirəcək. Bunu isə Rusiya istəmir. Çünki Rusiya ikitərəfli münasibətlərdə açıq gərginlik istəməz. Bunun üçün mən düşünürəm ki, Rusiya məcbur olub Ermənistandan tələb edəcək. Paşinyan sadəcə vaxt yubadır. Çünki seçki ərəfəsində qeyri-populyar addımlar atmaq istəmir. O, seçkilərdə qalib gəlib sonra öhədlikləri yerinə yetirmək istəyəcək. Rusiya ola bilsinki, məsələ ilə bağlı rəsmi Bakını məlumatlandırsın. Ancaq mən düşünmürəm ki, Azərbaycan güzəştə getsin. Çünki bu zamanlar ərzində Azərbaycan həmişə öhdəliklərini edib, uzun zaman gözləyib, lakin Ermənistan isə üzərinə düşəni etməyib”, deyə İlqar Vəlizadə söyləyib.
Ülvi Əhmədli
