Hər hansı bir məhkəmə qərarı, hansı siyasi səbəblərlə əlaqəli olmasından asılı olmayaraq, rəsmi, eyni zamanda hüquqi əsasları olan qanuni qərardır.
Rusiyalı tarixçi, siyasi analitik, professor Oleq Kuznetsov, Eurasia Diary-yə Ermənistan məhkəməsinin, 2008-ci il Yerevandakı mitinqin dağıdılması ilə bağlı ölkənin ikinci prezidenti Robert Koçaryana və digər müttəhimlərə qarşı cinayət təqibinə son qoyma qərarını şərh edərkən deyib.
Xatırladaq ki, İrəvan məhkəməsi cinayət faktı olmaması səbəbi ilə Robert Köçəryan, Yuri Xaçaturov, Seyran Ohanyan və Armen Gevorgyanın konstitusiya quruluşunu devirmə maddəsi ilə cinayət təqibinə xitam verib. Qərar hakim Anna Danibekyan tərəfindən elan edilib.
Buna görə də politoloqun fikrincə, Yerevan məhkəməsinin, 1-2 mart 2008-ci il tarixli mitinqlərin dağıdılması iddiasında Koçaryan və digər təqsirləndirilən şəxslərə qarşı cinayət təqibinə xitam verilməsi barədə qərarını diqqətlə nəzərdən keçirərkən bu işin iki komponentdən ibarət olduğunu anlamaq lazım gəlir: biri rəsmi - hüquqi, digəri obyektiv olaraq siyasi: “Bu məsələnin rəsmi - hüquqi komponentinin məzmununun nə olduğunu bilmirəm, amma düşünürəm ki, bu, erməni cinayət və prosesual qanunvericilik məcəlləsinin bəzi normalarına əsaslanmalıdır. Çox güman ki, bunlara, iddia müddətinin bitməsini və ya on iki il əvvəlki bu hərəkətin ictimai təhlükəsinin ləğvini daxil etmək olar. Bu mənada, erməni məhkəməsinin, siyasi motivləri nə olursa olsun, erməni siyasi qanunvericiliyinin bu müddəasından yan keçə bilməyəcəyini anlamalıyıq. Bu qərar verildiyi anda, bu cinayətə dair iddia müddəti bitmiş olsaydı, mövcud hökumət Köçəryanı dəmir barmaqlıqlar arxasına qoymaq istəməsindən asılı olmayaraq, cinayət qanunlarını prinsipcə dəyişdirmədən bunu rəsmi əsaslarla edə bilməzdi. Bu səbəbdən düşünürəm ki, məsələnin bu tərəfinə etinasız yanaşmaq olmaz. Bu mövzunun siyasi komponentinə gəldikdə, tamamilə fərqli və çoxşaxəli ola bilər. Tamamilə haqlı olaraq qeyd etdiyiniz kimi, bu məhkəmə qərarı Köçəryana Ermənistanda keçiriləcək növbədənkənar parlament seçkilərində iştirak etmək üçün imkan yaradır. Bu yaxınlara kimi olduğu tək istintaq və ya məhkəmə istintaqında olsaydı, belə bir fürsətdən məhrum olardı. Yəni bir subyekt , bir şəxs və bir insan olaraq qarşıdakı seçkilərdə heç bir siyasi birliyə və ya partiyaya rəhbərlik edə bilməzdi. İndi status və nüfuzuna görə bu məhdudiyyət aradan qaldırıldı və bu təbii olaraq maneəsiz edildi".
Koçaryanın mümkün müdaxiləsindən danışarkən, qarşıdakı parlament seçkilərində iştirak etmək üçün tamamilə əl-qolunun bağladığını dedi: "Ümumiyyətlə, Rusiya Federasiyası səlahiyyətliləri, çoxsaylı beynəlxalq təcrübədə göstərildiyi kimi, bunun tamamilə rəsmi bir prosedur olduğunu yaxşı bildikləri üçün üçüncü ölkələrin ərazilərindəki məhkəmə proseslərinə müdaxilə etmirlər. Və milli qanunvericiliyin hər hansı bir rəsmiyyətindən yan keçmək, məcbur etmək fiziki cəhətdən qeyri-mümkündür. Və kimsə bunu edirsə, bu, Rusiya ilə əməkdaşlıq edən insanların nüfuzuna təsir edir. Və bu mənada, məhkəmə orqanlarına təzyiq göstərmək cəhdi olsa belə, heç kim özünü bu cür pis vəziyyətdə qoymaz. Bu səbəbdən məhkəməyə və hakimlərə təsir göstərildiyini düşünmürəm, çünki bu insanlar öz peşə və prosessual statuslarında azad deyillər və heç kim ümumdünya maraqlarına yarınmaq üçün məcburi olan rəsmi tələbləri pozmayacaq. Əgər nəsə olubsa da bütün bunlar ibtidai istintaq səviyyəsində, bir qayda olaraq cinayət işində bəzi günahlar törədildikdə, məhkəmənin onlardan istifadə edərək cinayətin ləğvi üçün əsasları olduğu Koçaryanın rəsmi əsaslarla təqib olunması zaman baş verib. Bütün bunlar çox mürəkkəbdir və heç bir şəkildə siyasi motiv daşımır”.
Bundan əlavə, Koçaryanın Vladimir Poznerin son tok-şousundakı iştirakı ilə məhkəmənin Ermənistanın keçmiş prezidentinin lehinə çıxardığı qərar arasındakı mümkün əlaqəni nəzərə alaraq, Kuznetsov belə bir ehtimalı istisna etməyib: “Bu televiziya şousunun formatı həqiqətən onun beynəlxalq statusunu müəyyənləşdirir, bundan sonra həmyerlilərinin gözündə Koçaryan beynəlxalq səviyyədə bir siyasətçi mövqeyini bir daha təsdiqlədi ki, bu da yalnız güc strukturu tərəfindən deyil, həm də dünyanın aparıcı ölkələrindəki ictimai fikir nümayəndələri tərəfindən tanınır. Əlbəttə, məhkəmə üzvlərinin ağıl və əhval-ruhiyyəsinə və ya daxili vəziyyətinə təsir edən belə bir amil inkar edilə bilməz. Üstəlik qanunvericilikdə elə bir anlayış var ki, hər hakim daxili qanunlara və daxili inanclara uyğun qərar verir. Deməli, Koçaryanı və onunla birlikdə olanları cinayət məsuliyyətindən azad edən Ermənistan Ali Məhkəməsi üzvlərinin daxili mühakimələrini təsir edən bir amil hesab edilə bilər. Ancaq eyni zamanda, hakimlərin əhval-ruhiyyəsi nə olursa olsun, müvafiq qərarı vermək üçün rəsmi əsasların olması lazım olduğunu başa düşmək lazımdır. Hesab edirəm ki, ilk növbədə, belə bir qərarın səbəblərini araşdırırıqsa, necə deyərlər, bu hökmün sonradan ləğv edilməsi üçün xüsusi hazırlanmış ibtidai istintaqa baxmaq lazımdır. Bu təcrübə ən azı bütün postsovet məkanına və bəlkə də bütün dünyaya xasdır. Bu təcrübə çoxəsrlik tarixə malikdir və buna görə də bu, qanun tətbiqetməsində məlum manevr formasıdır və bu səbəbdən belə bir ssenarini qətiyyən istisna etmirəm”.