Prezident İlham Əliyevin ötən gün Hacıqabula səfəri mühüm açıqlamalarla yadda qaldı. Onlardan biri də “İsgəndər-M” raketi barədə Rusiyadan heç bir rəsmi açıqlamanın verilməməsi ilə bağlı idi.
Prezident məsələni növbəti dəfə qaldırdı və sual etdi: “İxrac üçün qadağan edilən və ölümcül “İsgəndər-M” raketləri Ermənistanın əlinə necə düşüb? Çünki heç bir başqa ölkədə bu raketlər yoxdur. Bax, bu suala bizə cavab verilməlidir. Biz bu cavabı gözləyirik, Azərbaycan xalqı gözləyir. Biz bilirik ki, necə atılıb, nə vaxt atılıb və daha çox şey bilirik. Ancaq bizə rəsmi cavab verilməlidir, bu raketləri bizə atan Ermənistandan və Rusiyadan. Bu raket sistemləri ya Ermənistana verilib, yaxud da ki, qanunsuz yollarla Rusiyadan oğurlanaraq çıxarılıb”.
Prezident, həmçinin bildirib ki, Rusiya ilə Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlıq əlaqələri var və strateji tərəfdaşlar arasında münasibətlər səmimi olmalıdır.
Prezidentin bu məsələyə dəfələrlə qayıtmasının arxasında hansı mesaj dayana bilər? Strateji tərəfdaş hansı səbəbdən cavab verməkdən imtina edir? Və nəhayət, Prezident daha çox şey bilirik deyəndə nəyi nəzərdə tutur?
Eurasia Diary bu və digər suallarla hərbi ekspert Ədalət Verdiyevə müraciət edib.
Ə.Verdiyev bildirib ki, Azərbaycan “İsgəndər” məsələsindən həm Rusiya Müdafiə Nazirliyinə, həm də Ermənistana qarşı artıq təzyiq vasitəsi kimi istifadə edir: “Biz ortaya sual qoymuşuq. Lakin iki ölkə yığışıb bir suala cavab verə bilmir. Hind və Sakit okeanda qanadlı raketlərin buraxılışını izləyən və özünü qlobal güc kimi təqdim edən Rusiya bir suala aylardır ki, cavab tapa bilmir”.
Ekspert qeyd edib ki, “İsgəndər-M” raketləri nüvə başlıqları daşıdığına görə sıradan bir silah hesab olunmur və həmin silahların başqa ölkələrə idxal olunması beynəlxalq konvensiyalar ilə qadağandır: “Rusiya tərəfindən, üzərindən aylar keçməsinə baxmayaraq, bu məsələyə hələ də rəsmi münasibət bildirilməyib. Bildirilən münasibət isə Azərbaycanla tərəfdaşlığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı olub qənaətbəxş deyil.
Rusiyanın aydınlıq gətirməkdən imtina etməsi silahların verilib-verilməməsi ilə bağlı yumşaq formula tapa bilməməyi ilə əlaqədardır. Çünki belə bir silahın ötürülməsi beynəlxalq ictimaiyyətin narazılığına səbəb olacaq. Bu proseslərdə Ermənistan tərəfi də müəyyən məsuliyyət daşıyır. Çünki qadağan olunmuş bir silahın ixracı kimi idxalı da qadağandır. Həm Ermənistan, həm də Rusiya bu barədə BMT-nin silahlar reyestrinə və beynəlxalq təşkilatlara xəbər verməli idilər. Bu məlumatların olmaması və “İsgəndər-M” raketindən istifadə hər iki dövlətin beynəlxalq hüquq və normalara riayət etmədiyini göstərir”.
Ekspertin sözlərinə görə, Rusiya Azərbaycanın strateji əməkdaşı, Ermənistanın isə strateji tərəfdaşı hesab olunur və sülhməramlı kimi regiona daxil olmasına Azərbaycan tərəfi müsbət yanaşır: “Lakin əfsuslar olsun ki, biz Rusiyanın bu məsələlərdə öz bitərəfliyini və neytrallığını qoruyub saxlmasını müşahidə etmirik.
Prezidentin “biz daha çox şeylər bilirik” deyərkən, yəni, raketlərin kim tərəfindən və haradan atılmasını ortaya qoya bilərik demək istəyir. Bizim də, tərəfdaşlarımızın da radiolokasiya qurğuları və peykləri var və biz onlarda bu raketlərin haradan atılmasını və hara atılmasını rahat müşayiət edə bilərik”.
Ekspert əlavə edib ki, Rusiyanın istənilən cavabı tərəfimizdən narazılıqla qarşılanacaq: “Çünki ilkin olaraq, verilibsə niyə verilib və niyə ictimaiyyətə bəyan olunmayıb? İkinci olaraq, verilibsə niyə beynəlxalq konvensiyalara zidd silahlar verilib? O silahlar nüvə başlığı daşıya bilir. Və Ermənistan parlamentində nüvə tullantılarını Rusiyaya verməyək və özümüz ondan silah istehsal edərək Azərbaycana qarşı istifadə edək fikirləri dəfələrlə səslənib. Rusiya tərəfindən cavab belə ola bilər ki, bizdən xəbərsiz hansısa Ermənistan və ya Rusiya oliqarxları öz aralarında alqı-satqı ilə məşğul olublar. O zaman yeni bir sual meydana gələcək. Necə olur ki, nüvə başlığı daşıyan silah sisteminin alınıb-satılması və başqa ölkələrə ötürülməsi bu qədər rahat olsun? Rusiyanın pul ilə belə başqa ölkələrə satmadığı silahları hansısa bir erməni oliqarx rus bazalarından əldə edir və başqa ölkəyə ötürə bilir. Bu məsələdə Rusiya çox çıxılmaz vəziyyətdədir amma cavab vermək məcburiyyətindədir”.
Gülnar Səlimova
