Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsində uzun müddətdir müzakirə edilən terrorçular məsələsində yenilik baş verib. Azərbaycan atəşkəs bəyannaməsindən sonra ölkəmizə soxulan və həbs edilən erməni terrorçularından 3 nəfəri Yerevana qaytarıb.
Dünən gündüz saatlarında Yerevandan qalxan təyyarə Bakıya enib. Axşam isə 3 terrorçu həmin təyyarədə Ermənistana göndərilib. Terrorçuları aparan təyyarənin Rusiya sülhməramlılarının rəhbəri general-leytenant Rüstəm Muradova aid olduğu bildirilib.
Ermənistan tərəfi bu prosesdə Rusiya Müdafiə Nazirliyi və Rüstəm Muradovun xüsusi səylərini qeyd edib. Xatırladaq ki, aprel ayının 8-də də Rüstəm Muradovun təyyarəsi Yerevana eniş etmişdi. Bu zaman erməni mətbuatı “girovlar”ın qaytarılması ilə bağlı məlumat yaymışdı. Lakin Muradov bunun yalan olduğunu və Ermənistan hakimiyyətinin xalqı aldatdığını bildirmişdi.
Bu dəfə boş qayıtmayan təyyarə Azərbaycanın hansı səbəbdən bu hadisəyə qol qoyması və gələcək irəliləyişlərlə bağlı suallar yaradır.
Eurasia Diary bu suallara cavab tapmaq üçün politoloq Adıgözəl Məmmədovun fikirlərini alıb.
Politoloq məsələyə bir bucaqdan deyil, çoxşaxəli baxmağın vacibliyini qeyd edib. Onun sözlərinə görə, bu hadisədə Rusiyanın roluna xüsusi diqqət yetirmək lazımdır.
“Baxmayaraq ki, Rusiya xarici siyasətinin əsas siması Sergey Lavrovdur, o, qərarları sadəcə öz iradəsi əsasında vermir. Burada Rusiyanın “dövlət ağlını” qeyd etməliyik. Bu baxımdan çıxış edərək regionda Rusiyanın xarici siyasətinin təzahürünü müşahidə edirik. Bunlardan biri də elə girovların azad edilməsi məsələsidir. Tam birmənalı olmasa da, ən azı Rusiyanın məsələyə qarışmasından sonra girovların azad olunması həyata keçirilib. Çünki bizim Ermənistanla birbaşa əlaqəmiz tam nizamlanmayıb, ona görə də vasitəçi kimi hal-hazırda Rusiya iştirak edir. Rusiya bütün bu addımları dövlət şüurunun məntiqi ilə həyata keçirir. Bu hadisə sadəcə 3 erməninin azadlığı deyil, Rusiyanın uzaq strateji siyasi məqsədlərinin mövcudluğudur. Bu niyyətlər kontekstində girovların azad olunması göstəricidir. Bu o deməkdir ki, Rusiyanın siyasi iradəsi Azərbaycan siyasi rəhbərliyi tərəfindən bu və ya digər formada diqqətlə qarşılanır. Rusiya üçün bu çox böyük faktordur. Məsələn, başqa bir dövlət müraciət etsəydi, girovların azad olunması hadisəsi baş verməzdi. Rusiya yenidən göstərir ki, həm Azərbaycan, həm də Ermənistan onun yanaşmalarını diqqət göstərir. Eyni zamanda, Rusiya qonşu dövlətlərə mesaj verir ki, region bir qüvvəyə daha çox diqqətlə yanaşır və hər iki tərəfdən də qəbul olunur”, deyə politoloq söyləyib.
Adıgözəl Məmmədov bundan başqa səbəblərin mümkün olduğuna nəzər yetirib. O, Azərbaycanın “girovlar”ın müqabilində müəyyən müzakirələr həyata keçirə biləcəyini qeyd edib: “Bunlardan biri erməni silahlılarının Azərbaycanın azad etdiyi ərazilərdə, xüsusilə yeni status-kvonun sərhədlərində olmasıdır. Onlar buradan kənara çəkilmir və müdaxilə edirlər. Başqa müzakirə predmeti mina xəritələri ola bilər. Erməni faşistləri azad olunmuş torpaqların böyük qismini minalayıb. Qeyd etməliyik ki, minalanmış ərazilərin coğrafi xəritəsi Ermənistan Baş Qərargahında var. Rusiyanı bu müzakirələrə qoşaraq xəritələrin alınmasını təmin etmək olar”.
Politoloq Azərbaycan siyasi rəhbərliyinin inam yaratmaq üçün addım atma ehtimalını da unutmayıb. O, Azərbaycanın hədəfinin ermənilərin deyil, torpaqların azadlığı olduğunu vurğulayıb.
“Prezident İlham Əliyevin torpaqların azadlığı uğrunda uğurlu siyasəti çərçivəsində Azərbaycan tərəfi öz humanizmini də nümayiş etdirir. Axı bizim hədəfimiz ermənilər deyil, torpaqların azad olunmasıdır. Bizim məqsədimiz erməniləri əsir almaq deyil, biz humanist xalqıq və eyni zamanda öz torpaqlarını azad etmək üçün döyüşüb şəhadətə yüksələn xalqıq. Sadəcə olaraq ermənilərin kirli məqsədləri kənara qoyması və xalqlararası diplomatiyanın başlanması üçün zəmin də yaradırıq”, deyə politoloq bildirib.
Azərbaycanın saxladığı terrorçuların sayı təxminən 60-ı keçir, lakin dünən onlardan sadəcə 3-ü geri qaytarılıb. Politoloq ermənilərin geri qaytarılmasında psixoloji faktorun da rol oynadığını bildirib. O, saxlanılan terrorçuların arasında qatı cinayətkar kimi yetişdirilənlərin də mövcudluğunun nəzərə alındığını hesab edir: “Əsir düşmüşlərin içində qatı cinayətkarlar ola bilər. Onlar psixoloji olaraq bu cür yetişdirilir və azad etsək yenə də öz əməllərinə davam edəcəklər. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə, xalqına qarşı fəaliyyət göstərə bilərlər. Elə insanlar da ola bilər ki, sadəcə olaraq təsir altına düşmüş insanlardır. Dəyişmə prosesində bu faktoralara da baxılır. Elə qatı cinayətkarlar var ki, onlar kütləvi şəkildə azərbaycanlıların qətlindən həzz alır. Bu insanlar ümumiyyətlə cəmiyyət üçün zərərlidir və əfv olunması düzgün deyil. Bəlkə də Azərbaycan rəhbərliyi onların həbsini düşünür”.
Ermənistan nə qədər də terrorçuların geri qayıtmasını tələb etsə də, onların əlində Birinci Qarabağ müharibəsindən saxlanılan əsirlər var. Azərbaycanın ötən müharibədə itkin düşən vətəndaşlarının sayı dörd minə yaxındır. Onların nə qədərinin hələ də əsirlikdə olması da məlum deyil. Azərbaycan qarşı tərəfdən öz əsirlərinin də geri verilməsini tələb edə bilər. Politoloq burada bizim əsirlərin dinc əhali, onlarınkının isə silahlı olması amilinə xüsusi diqqət yetirib.
“Biz vasitəçi tərəf kimi Rusiyaya müraciət edə bilərik ki, Ermənistan tərəfində bizim dinc əhalidən girovları var. Bizim saxladığımız ermənilər isə faktiki olaraq silahlılardır. Hər halda, Ermənistanın əsirlərlə bağlı müəyyən arxiv sənədləri var. Onların harada olması, ola bilsin ki, üçüncü ölkəyə köçürülməsi, vəfatı haqqında məlumat verməlidirlər. Bu cür proseslər isə müzakirələrin və danışıqların gizli tərəfləridir və ictimailəşdirilmir. Son proses də müzakirə predmetinin bir hissəsi ola bilər. Azərbaycan saxlanılan terrorçuların hamısını təhvil verməyib. Bizdə bu barədə oturuşmuş yanaşma var. Burada Azərbaycanın strukturlarının birləşdirilmiş dövlət ağlı işləyir. Azərbaycan milli mənafelərinə uyğun istifadə olunacaq və olunmalıdır”, deyə Adıgözəl Məmmədov söyləyib.
Ülvi Əhmədli