Ermənilərin son zamanlar Qarabağı kütləvi şəkildə tərk etmələri yenidən mediada gündəm mövzusu olub. Qeyd edək ki, bir neçə gün öncə Azərbaycanın calibre.az saytı regionda apardığı araşdırmalara əsasən, yerli ermənilərin Qarabağı tərk edərək Ermənistana köçdüyü barədə geniş videomaterial hazırlayıb. Süjetdə ermənilərin Azərbaycan ərazisində qalıb yaşamaq üçün imkan görmədikləri, taleləri ilə barışdıqları qeyd olunur.
Ermənilərin bunu təkzib etməsinə və Azərbaycanda bəzi dairələrin buna skeptik yanaşmasına baxmayaraq, Ermənistanın “Hraparak” qəzeti də bu məlumatı artıq təsdiq edib. Qəzet eyni zamanda önəmli məqama toxunaraq bildirib ki, ermənilərin sürətlə Qarabağı tərk etməsi Rusiya sülhməramlarını narahat edir.
Eyni zamanda, Qarabağda demoqrafik problem də yaşanır. Ermənilər özləri də etiraf edirlər ki, Qarabağda ailə quranların sayı kəskin şəkildə azalıb. Bu, həm ümidsizlik, həm də bölgədə yaşayan əhalinin sayının kəskin azalması ilə bağlı olaraq, Azərbaycan mənbələrinin “Qarabağda cəmi 25 min erməni var” bəyanatını dolayısı ilə təsdiq edir.
Ermənilər hansı səbəblər görə və hansı ağır şərtlər altında Qarabağı tərk etmək məcburiyyətində olurlar? Nəyə görə Rusiya sülhməramlıları ermənilərin Qarabağda azalmasından narahatçılıq keçirirlər?
Politoloq Zərdüşt Əlizadə EDNews.net-ə açıqlamasında bildirib ki, ermənilərin Qarabağı tərk etməsində təhlükəsizlik və sosial rifah faktorları dayanır. Politoloqa görə, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Qarabağda ermənilər üçün normal həyat və gələcək yoxdur.
“Hansı millətdən olmasına baxmayaraq, hər bir insanın həyatı üçün önəmli olan iki məqam var. Bunlar təhlükəsizlik və sosial təminatdır. Ermənilər düşünürlər ki, bundan sonra onların həyatı təhlükə altında olacaq. Bundan sonra onların təhlükəsizliyi tam şəkildə təmin olunmayacaq. Ermənilər bunu Azərbaycan ordusunun Qarabağda mövcud olması ilə əlaqələndirilər. Ermənilər səhər yuxudan oyanıb görürlər ki, onlar Azərbaycan əsgərlərinin əhatəsi dairəsindədir. Bu da onları çox qorxudur. Ermənilər psixoloji problemdən yaxa qurtara bilmirlər. Onlar ömrü boyu türklərə qarşı nifrətdən yaşamağı üstün tutublar”, – deyə Əlizadə qeyd edib.
“Yaxın gələcəkdə yurd-yuvasından didərgin düşmüş əhali də öz torpaqlarına qayıdacaq. Nəticədə azərbaycanlıların sayı artacaq. Azərbaycanlı əhalinin əhatəsində yaşadıqca ermənilər daha da özlərini rahatsız hiss edəcəklər”, o əlavə edib.
Politoloq qeyd edib ki, Qarabağda ermənilərin taleyi və həyatı Rusiya sülhməramlılarından aşlıdır: “Lakin sülhməramlıların bölgədə qalmaq müddəti beş ildir. Beş ildən sonra sülhməramlıların müddətinin yenidən uzadılması sual atlındadır. Sülhməramlıların müddəti uzadılsa belə, onlar burada əbədi və daimi qalmayacaqlar. Ermənistanın da onların təhlükəsizliyini himayə etməsi üçün artıq gücü və imkanı yoxdur”.
Qarabağda ermənilərin sosial rifahına toxunan Z.Əlizadə normal iş və sosial təminatın onlar üçün əsas prioritet olduğunu bildirib.
“Müharibədən əvvəl Qarabağ erməniləri Ermənistanın hesabına yaşayırdırlar. Amma artıq bu imkan və şərait yoxdur. Çünki Ermənistanın özü pis gündədir. İndiki halda Hayastan fondu Qarabağ ermənilərinə yardım edir. Bu da əbədi deyil”, - deyə politoloq vurğulayıb.
“Bununla bərabər, Qarabağda ermənilər üçün heç münbit torpaqlar da yoxdur. Müharibədən qabaq ermənilər nəhəng ərazilərə sahib idilər. Onlar bu ərazilərdə əkirdilər və becərirdilər. Hətta, bəzi iddialara görə, torpaqlarını iranlılara da icarə verirdilər. Ağır məğlubiyyətdən sonra ermənilər Qarabağın 75 faizini itirdilər. Nəticədə münbit torpaqlar və kənd təsərrüfat yerləri əllərindən çıxdı. Qarabağda bundan sonra heç sənaye müəssisələri də qurmaq mümkün deyil. Ermənistanın özündə sənaye müəssisələri məhdud şəkildədir. Bütün bu iqtisadi və sosial səbəblər erməniləri bölgəni tərk etməyə məcbur edir”, deyə Əlizadə bildirib.
Politoloq Qarabağ ermənilərinin Ermənistanda sosial rifaha və əmin-amanlığa nail olmayacaqlarını bildirib. Ona görə ki, Ermənistanda ağır iqtisadi və sosial vəziyyət mövcuddur. Politoloq görə, Qarabağ ermənilərinin Ermənistanda iş tapmaq imkanları olmayacaq və onlar Rusiyaya üz tutacaqlar.
“Qarabağ erməniləri ən yaxşı halda öz mənzillərini azərbaycanlılara dəyər-dəyməzə və ya normal qiymətə satıb dinc şəkildə digər ölkələrə getmələridir. Azərbaycanın dövlət qurumları bu məsələ üzərində işləyə bilərlər. Xankəndində ASAN xidmət fəaliyyət göstərə bilər. Sovet vaxtı Xankəndində 12 min azərbaycanlı yaşayırdı. Azərbaycanlıların ora qayıtmaları üçün Azərbaycan hökuməti pul ayıra bilər. Azərbaycanlı sakinlər də həmin puldan istifadə edərək ermənilərin mənzillərini almaq imkanları olar”.
“Ermənilərin Qarabağı tərk etməsindən ən çox narahat olan Rusiya sülhməramlılarıdır. Sülhməramlılar Qarabağda erməniləri saxlamaqla Rusiyanın həmin bölgə üzrə təsir dairəsini qorumağa çalışırlar . Qarabağ erməniləri Rusiyanın girovudurlar. Əgər hər şey ermənilərən asılı olsa idi onlar çoxdan çıxıb gedərdilər”, - deyə o tamamlayıb.
Yunis Abdullayev
