Biz müstəqil Azərbaycan uğrunda mübarizə aparırıq - Həqiqət günəşinin istiqlal səmamızda parladığı gün
Bu gün, 18 oktyabr, Azərbaycan Respublikasının Müstəqilliyin Bərpası Günüdür. 1918-ci ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə öndərliyində qəbul edilən istiqlal və müstəqillik, 74 il sonra bərpa edildi. 1992-ci il 18 oktyabrda ağır, məşəqqətli bir prosesin sonunda Azərbaycan Ali Soveti “Azərbaycan dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı” qəbul etdi.
Düzdür, proses daha çox qlobal xarakter daşıyırdı. Keçmiş müttəfiq respublikalar sözügedən müstəqilliyə SSRİ dağılması ilə avtomatik olaraq nail olmuşdular. Məsələn, dünyanın ən çox qaz ehtiyatlarına malik 4-cü ölkəsi olmasına baxmayaraq hazırda diktatura rejimi ilə idarə olunan və milli sərvətləri ruslar və çinlilər tərəfindən talan edilən Türkmənistan, Rusiyanın cənub sərhədi hesab edilən Tacikistan, 2000-ci illərin əvvəllərinə qədər Rusiyanın bir əyalətinə bənzəyən Qazaxıstan, Primakova xoş getməz deyə Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasına qatılmaqdan imtina edən, ancaq İslam Kərimov öldükdən sonra müstəqil siyasət yürütmək imkanına sahib olan Özbəkistan, Qərbin və Rusiyanın əlində o baş-bu başa dığırlanan Qırğızıstan, “Maydan hərəkatı”na qədər qədim rus torpağı sayılan Ukrayna, bu gün də Rusiyaya birləşməsi gündəmdə olan Belarus da Azərbaycanla birlikdə müstəqillik əldə etmişdi. Lakin göründüyü kimi onların heç biri illər boyu Azərbaycan qədər müstəqil ola bilmədi.
Buna səbəb, onlardan fərqli olaraq Azərbaycanın SSRİ-dən çıxmasının təbii bir geosiyasi hadisə deyil, əksinə, bir milli mübarizənin nəticəsi olmasıdır. Bizi bir çox post-sovet respublikalarından ayıran dəyər 20 Yanvar hadisələri və Meydan hərəkatıdır.
Bu hərəkatın liderlərindən biri olan Əbülfəz Elçibəy hələ 1989-cu ildə Türkiyənin məşhur jurnalisti Mehmet Əli Biranda vediyi müsahibədə müstəqil Azərbaycanın nəzəri modelini izah edib. Bir azərbaycanlı ziyalı, bir hərəkat lideri digər sovet respublikalarında (Pribaltika ölkələri istisna olmaqla) müstəqillik sözünün hərfi mənasının dərk edilmədiyi bir vaxtda müstəqil Azərbaycanın qurulacağından danışıb.
Bu tarixi müsahibəni müstəqilliyimizin 30-cu ilində sizlərə təqdim edirik:
- M.Ə.Birand: Sayın Elçibəy, Xalq cəbhəsi nə istəyir?
- Xalq cəbhəsinin ilk istəyi və tələbi demokratiyadır. Demokratiya olmadan heç nə ola bilməz. Biz istəyirik ki, yaşadığımız məmləkətdə vətəndaşlar azad yaşasınlar, azad hərəkət etsinlər. Burada hüquqi bir dövlət qurulsun. Biz də bu hüquqi dövlətin imkanlarından müasir demokratiya prinsipləri çərçivəsində istifadə edək. Xalqımıza bir fayda verək. Xalq cəbhəsi ilk olaraq bunu istəyir. İkincisi Azərbaycan xalqının çox ciddi sosial problemləri var. Xalqımız öz qonşuları ilə sərbəst əlaqələrdən məhrumdur. Biz demokratik quruculuqla bu problemləri həll etmək istəyirik. Üçüncüsü, biz Azərbaycanın bütövlüyünü, birləşməsini istəyirik.
- Harayla birləşməsini istəyirsiz?
- Cənubi Azərbaycanla Şimali Azərbaycanın birləşməsini arzu edirik. Əvvəlcə, güneydəki soydaşlarımızla mədəni və iqtisadi əlaqələr qurmaq istəyirik. Quzeydə və Güneydə yaşayan milyonlarla azərbaycanlı uzun illərdir öz qohumlarını, tanışlarını, soydaşlarını görə bilmirlər. Biz bu problemi həll etməyə çalışacağıq ki, bu qəriblik tamamilə aradan götürülsün. Dördüncü tələbimizsə qonşularımızla sərbəst ticari və siyasi əlaqələr qurmaqdır. Azərbaycan SSRİ məkanında yeganə dövlətdir ki, qonşuları ilə əlaqələr qurmaq azadlığından məhrumdur.
- Siz, müstəqil Azərbaycanmı qurmaq istəyirsiz?
- Bəli, mən müstəqil və bütöv Azərbaycan uğrunda mübarizə aparıram.
- SSRİ-dən ayrılmağımı planlaşdırırsız?
- Lazım gəlsə bəli. Əgər belə davam edərsə Azərbaycan xalqı ayağa qalxacaq və SSRİ-nin tərkibindən çıxıb, müstəqilliyini elan edəcək. Artıq nə olursa olsun, xalq bunu istəyir. Əgər bu dövlətdə (SSRİ-də) bizim hüquqlarımız, suverenliyimiz qorunmursa, torpaqlarımıza, xalqımıza qəsd edilirsə onda biz SSRİ-dən ayrılmayıb nə edəcəyik?!
- Bəs siz necə bir müstəqil dövlət qurmaq istəyirsiz, ordusuyla, pul vahidi ilə tam bir müstəqil dövlətmi?
- Bəli, bəli. Hər bir detalına qədər müstəqil olan bağımsız Azərbaycan.
- Bəs müstəqil Azərbaycanın prinsipləri nələr olacaq? Yəni, sekulyarmı olacaq, şəriət dövlətimi olacaq?
- Xeyr, xeyr, sırf demokratik, sekulyar bir dövlət olacaq. Müasir Avropa demokratiyasının prinsiplərindən faydalanacağıq. Əsas da bizim üçün nümunə Türkiyə modelidir. Biz Atatürkün qurduğu sistemi götürüb ölkəmizdə tətbiq etməliyik. Bazar iqtisadiyyatlı, sekulyar bir sistem qurmağı hədəfləyirik.
- Moskvadan qorxmursunuzmu?
- Moskvadan nə üçün qorxmalıyam, mənə nə edə bilər Moskva?! Həbsəmi atacaq, onsuz da 3 dəfə həbs edilmişəm, bir 5 dəfə də edilsəm eybi olmaz...(Gülərək cavab verir)
- Kreml hərbi müdaxilə edə bilməzmi?
- Niyə etsin? Xalq nə edib ki, ona qarşı hərbi güc tətbiq edəcəklər? Xalq sivil qaydada demokratik tələblərini irəli sürür. Qorbaçov deyir ki, dövlət demokratikləşib, biz də demokratiyanı bu cür anlayırıq və haqlı tələblərimizi irəli sürürük.
Elçibəy sonuncu fikrində yanıldı. SSRİ 1990-cı ilin 20 yanvarında müstəqillik tələb edən Azərbaycan xalqına göz dağı vermək üçün paytaxt Bakıda və regionlarda böyük bir qətliam törətdi və dinc sakinlər şəhid oldu. Azərbaycan bu və digər istiqlal şəhidlərinin qanı, canı bahasına müstəqil oldu. Yalnız bu istiqlal mübarizəsi onun müstəqilliyini əbədi və mənalı etdi. Azərbaycan digər post-sovet respublikaları kimi rəsmi Moskvanın marionetkası olmadı, azad və vüqarlı bir müstəqil məmləkətə çevrildi.
Nə deyirdi Cümhuriyyətimizin qurucusu Məhəmməd Əmin Rəsulzadə? Deyirdi: “Şübhəsizdir ki, bir gün həqiqət parıldayacaq!”
18 oktyabr Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin müjdələdiyi həqiqət günəşinin istiqlal səmamızda parladığı gündür və böyük bayramdır. Biz 18 oktyabr 1992-cı ildə babalarımızın 1918-ci il 28 may tarixində yoxdan var etdiyi müstəqil dövləti bərpa etdik. Biz 114 min kv. kilometr əraziyə sahib olan həmin dövlətin varisləriyik! onun varisləriyik!
Müstəqilliyimiz uğrunda mübarizə aparan, can alan, can verən hər bir həmvətənimiz qarşısında baş əyirik.
Bayramınız mübarək!
Nicat İsmayılov
