Paşinyanın ötən gün verdiyi açıqlamaları geniş müzakirələrə səbəb olub. Xüsusilə onun Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı açıqlaması Azərbaycan ictimaiyyətində “şok effekti” yaradıb. Buna səbəb ötən həftə bir qrup yerli ekspertin Zəngəzur dəhlizinin Azərbaycana verilməsi kimi saxta xəbəri ictimaiyyətə elan etməsi olub. “Zəngəzurda çay içəcəyik” deyənlər, təbii ki, Paşinyanın sonuncu bəyanatına olduqca təəccüblənərək, qəzəblənib.
Bəs nə baş verir? Əslində isə Nikol yeni heç nə deməyib.
“Ermənistanla şantajla və güc dilində danışmaq lazım deyil. Zəngəzur dəhlizi və ya Şərqi Zəngəzur nə deməkdir? Dəhlizlə bağlı heç bir danışıqlar olmayacaq” Paşinyan qeyd edib.
Xatırladaq ki, Ermənistan Baş naziri heç vaxt bu dəhlizin açılması ilə bağlı bəyanat verməyib. O, sadəcə Naxçıvanla Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən kommunikasiya xəttinin (söhbət avtomobil və dəmir yolundan gedir) açılacağını bildirib.
10 noyabr birgə bəyanatına uyğun olaraq, Azərbaycan Qarabağ ermənilərinin Ermənistanla əlaqələrini təmin edəcək Laçın dəhlizini sülhməramlıların nəzarətinə verir. Əvəzində isə Naxçıvanı Azərbaycana birləşdirmək üçün yol açılacağı göstərilir. Dəhlizdən isə söhbət getmir...
Bu gün Paşinyan həmin bəyanatda qeyd olunanlarla bağlı deyir: “Azərbaycanın Naxçıvanla hansı yollarla əlaqəsi olacağına Ermənistan qərar verir, biz qərar veririk, yalnız biz”.
Laçın dəhlizində postumuz olsaydı Ermənistan Baş naziri bu qədər iddialı danışa bilərdimi? Bu artıq ritorik sualdır...
Qısası, Paşinyanın sonuncu Zəngəzur bəyanatından belə aydın olur ki, o Naxçıvanı Azərbaycana birləşdirəcək yolları açmağa razıdır, bir şərtlə ki, bu yollar Ermənistanın ərazisi kimi tanınsın, yəni dəhliz yox, tranzit qovşaq rolunu oynasın.
Əsas maraqlı cəhətlərdən biri isə Paşinyanın bunu Soçi zirvəsinə 3 gün qala bəyan etməsidir. Əliyev və Putinlə görüşdən əvvəl Paşinyanın Zəngəzur dəhlizi məsələsinin üstündən xətt çəkmək cəhdi onu Mehrini satmaqda ittiham edən müxaliflərlə, həm də rəsmi Bakı və Moskvaya mesajdır. Yəni, masada Zəngəzur dəhlizi olmayacaq.
Paşinyanın açıqlamalarına görə, nəinki Zəngəzur, masada heç Qarabağın Azərbaycan ərazisi kimi tanınması da olmayacaq. Bəs Soçi zirvəsinin məqsədi nədir? Delimitasiya və demokrasiya proseslərini həyata keçirmək üçün birgə işçi qrupu yaratmaq? Müstəqillik əldə etməyimizdən 30 il keçməsin baxmayaraq, bir-birimizə qarşı heç bir ərazi iddiamızın olmadığı Rusiya və Gürcüstanla hələ də delimitasiya və demarkasiya proseslərinin davam etdiyini nəzərə alsaq, qarşılıqlı ərazi iddialarımız olan Ermənistan bu prosesi sonsuza qədər davam etdirə bilər.
Eyni zamanda, Qarabağın dağlıq rayonları erməni terrorçulardan təmizlənmədən, Zəngəzur dəhlizi açılmadan delimitasiyaya başlamaq isə Ermənistana bu məsələlərdə sonuncu təzyiq vasitəmizi də itirmək deməkdir. Çünki delimitasiya və demarkasiya proseslərindən sonra Ermənistan-Azərbaycan sərhədinə Rusiya sərhəd qoşunlarının yerləşdirəcəyi realdır.
Nəticədə, Azərbaycan Zəngəzur və Qarabağın dağlıq rayonları ilə bağlı problemi Paşinyanla yox, Putinlə həll etməlidir. Çünki keçmiş Dağlıq Qarabağa (Xankəndi, Xocalı, Əsgəran və Xocavəndə) və Zəngəzura gedən yol Laçından düyünündən keçir. Bu düyünsə Laçın dəhlizinə Azərbaycanın nəzarətini bərpa edilməklə açıla bilər.
Dəhliz bu gün Rusiyanın sərəncamındadır. Necə vermişiksə, elə də almalıyıq..!
Nicat İsmayılov
