Xəbər verdiyimiz kimi bu gün Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Ermənistan parlamentində hökumətin 2021-2026 - ci illəri əhatə edən fəaliyyət istiqamətləri barədə çıxış edib.
O, çıxışında Brüssel görüşünün nəticələri, sülh danışıqları, delimitasiya və demarkasiya prosesi, o cümlədən Azərbaycanın təklif etdiyi şərtlər və Qarabağ ermənilərinin müqəddaratı ilə bağlı önəmli məsələlərə toxunub.
Nikol öz çıxışı zamanı açıq şəkildə tezliklə, Azərbaycan ilə sülh müqaviləsinin imzalanmasının mümkün olmasını da bildirib.
Bu isə Ermənistan başçısının birbaşa Qarabağ da daxil olmaqla Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıması deməkdir. İndiyə qədər öz reytinqini qorumaq üçün daxili auditoriyaya oynayan Paşinyan, hazırda daha fərqli mövqe sərgiləməkdədir, bu isə onun sonunda deyəsən reallıqları qavramasından qaynaqlanıb.
Bununla da Paşinyan hökuməti erməni ictimaiyyətinin diqqətinə Ermənistanın regionda hazırki reallıqları qəbul etməkdən və qonşuları ilə normal davranmaqdan başqa bir yolun olmadığını çatdırır.
Paşinyan delimitasiya və demarkasiya məsələsinin Ermənistanın xarici siyasətinin əsas istiqamətlərdən biri olduğunu da deyib...
Brüssel görüşündə əldə olunan razılaşmaların mahiyyətini izah etməyə çalışan Nikol Paşinyan Azərbaycan ilə sülh danışıqlarının intensiv şəkildə aparılmasının vacibliyini vurğulayıb. O, qeyd edib ki, sülh danışıqlarının ləngidilməsi və yubadılması arzuolunmaz nəticələrə və problemlərə gətirib çıxara bilər.
Ermənistanın rəhbəri eyni fikirləri delimitasiya məsələsində səsləndirib. Onun sözlərinə görə, Ermənistan və Azərbaycan sərhədində növbəti qarşıdurmaya şahid olmamaq üçün delimitasiya prosesində rasional və təqdirəlayiq addımlar atılmalıdır.
Paşinyan bununla nə demək istəyir?
Bildiyimiz kimi, Azərbaycan Ermənistan ilə sülh danışıqlarının sürətləndirilməsi prosesinə çox ciddi yanaşır . Bir neçə ay bundan əvvəl rəsmi Bakının sülh danışıqlarının aparılması ilə bağlı Ermənistan rəhbərliyinə 5 şərtdən ibarət sənəd göndərməsi buna sübutdur. Bu prosesdə bilərəkdən hər hansı əngəlin törədilməsi Azərbaycan tərəfindən qəbul edilməyəcəyini anlayan Nikol, hazırda sülhün bərqərar olması üçün çalışır desək, heç də yanılmarıq.
Paşinyan yeni müharibənin ölkədə xaos yaradacağına, onsuzda pis vəziyyətdə olan ölkə iqtisadiyyatını birdəfəlik uçuruma sürükləyəcəyini çox gözəl anlayır. Buna görə də o, erməni cəmiyyətinə başa salmağa çalışır ki, növbəti müharibə ölkəni uçuruma aparacaq, lakin qonşusu ilə sülh erməni xalqını uzun müddət əziyyət çəkdiyi acınacaqlı iqtisadi vəziyyətdən və səfalətdən xilas edəcək.
O ki, qaldı Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin tez bir zamanda imzalanmasına, bu müəyyən mənada mümkündür. Ona görə ki, rəsmi İrəvan artıq Azərbaycanın beş təklifini qəbul etdiyini və danışıqlarda müqavilənin prinsiplərini müzakirə etməyə hazır olduğunu bildirib. Bununla bərabər, Paşinyan çıxışında açıq şəkildə beş təklifə normal yanaşdığını etiraf edib və Ermənistanın 1992 - ci ildə BMT, ATƏT və MDB-yə qoşularkən Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və beynəlxalq sərhədlərini rəsmən tanığını vurğulayıb.
Delimitasiya məsələsinə gəlincə isə Paşinyan yaxın gələcəkdə Ermənistan və Azərbaycan hərbi birlikləri arasında növbəti hərbi qarşıdurmanın baş verəcəyini ehtimal edib. Yəni, o demək istəyib ki, Ermənistan hər hansı maneverlərdən və təxribatlardan çəkinməli və danışıqlarda ciddi mövqe ortalığa qoymalıdır.
Paşinyan Ermənistanın ərazi bütövlüyünün və sərhədlərinin de-juri çərçivəsində, yəni hüquqi əsaslalar müəyyən olunacağını qeyd edib. O, Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin coğrafi və hüquqi nizamlanması və bu prosesin ətrafında bir sıra problemlərin SSRİ-nin 1975-ci il xəritələrinə əsasən həll ediləcəyini nəzərdə tutur. Cüzi dəyişikliklər edən heç bir yeni xəritəyə ehtiyac yoxdur.
Paşinyan iki dövlət arasında sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyasının aparılmasında Rusiyanın və Qərb ölkələrinin dəstəyinə də ehtiyac olduğunu da deyib. Əlbəttə, o, bu məsələdə haqlıdır. Çünki Azərbaycan və Ermənistan arasında sərhədlərin yenidən müəyyənləşməsi ilə bağlı gələcək danışıqların Moskvanın və Brüsselin vasitəçiliyi keçirilməsi daha məhsuldar nəticələr verə bilər.
Qarabağ məsələsinə ərazi məsələsi kimi baxmırıq, amma....
Ermənistan hökumətinin bir çox rəsmi şəxsləri kimi, Paşinyan da Qarabağ məsələsinin Ermənistan üçün hüquqi məsələ olduğunu qeyd edib.
O, Qarabağda yerli ermənilərin təhlükəsizliyinin, hüquqlarının və azadlıqlarının təminatı, eləcədə Rusiya sülhməramlı qüvələrinin nəzarəti altında olan ərazilərin statusunun Ermənistanın xarici siyasətində əsas prinsipal məsələlər olduğunu dilə gətirib.
Amma Paşinyan Ermənistanı statusdan daha çox Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyinin təminatı və hüquqlarının qorunması maraqlarının olduğunu bildirib. Paşinyanın bu fikirlərindən görünə bilər ki, Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tərkib hissəsi kimi tanımağa hazırdır, lakin Azərbaycan tərkibində Qarabağ ermənilərinə milli-mədəni muxtariyyət, bununla yanaşı, müəyyən mənada siyasi və iqtisadi hüquqlar verilməsini istəyir.
Əslində, Paşinyan bütün bunların olacağına adı kimi əmindir, o, Azərbaycan xalqının mərhəmətinin hələ illər əvvəl şahidi olub. Lakin erməni müxalifətinin və millətinin qarşısında nitq söyləyərkən Nikol yenə də öz ampluasında çıxış etməyi unutmayıb və daxili auditoriyaya oynayıb.
Paşinyan bu çıxışı ilə özünün təşəbbüskarlığını, hakimiyyətin yox, erməni xalqının taleyinin onun üçün ən “vacib” məsələ olduğunu vurğulamaq istəyib.
Nəticə: Ya Ermənistan tez bir zamanda qoşusu ilə normal münasibət qurub, sülh müqaviləsinin bütün şərtlərinə əməl etməlidir, ya da Ermənistanı sürüklənəcəyi bataqlıqdan onun heç bir xilas yolu qalmayacaq...
Yunis Abdullayev
