“Kamera olmasaydı, güllə gözümü deşəcəkdi” Universitetin bombalandığını görən müxbir

Münaqişələr 19:37 16.03.2019

Cumhur  Çatkaya: “Cənubi Osetiyada universitetlərin bombalandığının canlı şahidi olmuşam”

“Maşınımız güllə yağışına tutuldu və dostum sağ gözünü itirdi”

Bu gün dünyanın bir çox bölgəsində müharibə şəraiti hökm sürür və insanlar ağır şərtlər altında yaşamağa davam edirlər.

Müharibənin görünməyən tərəflərini, gizli qalan insanlıq faciələrini dünyaya çatdırmaq üçün bu bölgələrə xüsusi jurnalistlər ezam olunurlar.

Lakin ağır hərbi əməliyyatların aparıldığı yerlərdən ölkələrinə qayıdan jurnalistlərin həyata baxışı öncəkindən  şübhəsiz ki, fərqlənir.

Savaşın yaddaşında dərin izlər qoyduğu media nümayəndələrindən biri də çoxsaylı müharibələrdə iştirak edən və Türkiyənin NTV Xəbər telekanalında operator kimi çalışan Cumhur Çatkayadır.

Cumhur Çatkaya şahidi olduğu həqiqətləri və təhsildən tamamilə uzaq qalan uşaqlar barədə acı xatirələrini AzEdu.az-la bölüşüb.

Öz dilindən TƏQDİMAT: “Mən, Cumhur Çatkaya, 2001-ci ildə Əfqanıstan, 2006-cı ildə İsrail-Livan, 2008-ci ildə Gürcüstan – Cənubi Osetiya müharibələrini yaxından izləmişəm. 2011-ci il Liviyada “ərəb baharı” hadisələri, Tunis, eləcə də Misirdə gedən müharibələr iştirak etdiyim hərbi əməliyyatlardan, sadəcə, bir neçəsidir”

Müsahibə üçün “izahlı lüğət”

Cənubi Osetiya - Cənubi Qafqazda yerləşən BMT, Avropa İttifaqı və ABŞ-ın Gürcüstanın ərazisi kimi tanıdığı mübahisəli bölgədir. Bura Nikaraqua və Venesuela istisna olmaqla, bütün dünya dövlətləri tərəfindən Gürcüstanın əyaləti kimi tanınır.

“Ərəb baharı” - 2010-cu ilin dekabrından ərəb ölkələrində işsizlik, ərzaq qiymətlərinin yüksəlməsi, söz azadlığı, bürokratik əngəllər və aşağı həyat səviyyəsi ilə əlaqədar başlayan etiraz nümayişləridir.

“Əlimdə kamera olmasaydı, güllə bir gözümü deşəcəkdi”

-Cumhur bəy, bir çox müharibə bölgəsində fəaliyyət göstərmisiniz. Maraqlıdır, bu qanlı zonalardan hansı, belə desək, kabusunuza çevrilib?

-2008-ci ildə Gürcüstan və Cənubi Osetiya arasındakı müharibədə başımıza gələnləri heç vaxt unutmaram. 5 gün davam edən savaşda maşınla hərəkət etdiyimiz zaman nəqliyyat vasitəsi rus və oset əsgərləri tərəfindən güllə yağışına tutuldu.

Haradan gəldiyi bəlli olmayan və öldürmək məqsədilə atılan güllələrin hədəfindəydik. Maşına təxminən, 200-250 güllə tuş gəldi. Nəticədə, bir dostum sağ gözünü itirdi, digəri kürəyindən vuruldu. Əlimdə kameram olmasaydı, güllə bir gözümü deşəcəkdi.

Güllənin biri isə santimetr fərqlə başımın yanından keçdi. Axtarış aparılanda parçalanan maşın şüşələri gözümə batdı. İstanbulda əməliyyat olunmasaydım, mən də bir gözümü itirəcəkdim. Çox şükür ki, o maşından sağ çıxa bildik. Atəş yağışını dayandırmaları üçün “Press, press” deyə qışqırır və o vəziyyətdə soyuqqanlılığımızı qoruyub sakit olmağa çalışırdıq.

Qələm yerinə, tətik tutanlar

-Bu cür yerlərə ezam olunan operatorlar baş verən ən dəhşətli hadisələri belə lentə almaqdan çəkinmirlər. Siz necə, dostunuzun tək gözünü itirməyini də çəkmisiniz?

-Yanımıza gələn rus və oset əsgərləri bizi yerin altında yerləşən xəstəxanaya apardılar. Bəli, onun videosunu çəkmişdim. Dostum gözünün birini itirməyinə və qan içində olmağına baxmayaraq kamerama hər şeyin yaxşı olduğunu və narahatlığa heç bir ehtiyacın olmadığını bütün soyuqqanlılığı ilə söylədi.

Xəstəxanada yaralıları müalicə etdilər. Lakin bir neçə saat kim olduğumuzu izah etməyə məcbur edildik. Xüsusi təcili yardım maşını ayıraraq xəstəxanadakı bütün ağır xəstələri Şimali Osetiyaya göndərdilər. Bir neçə gün sonra bizi də hərbi maşınla buraya yolladılar. Müharibədə olduğumuz müddət ərzində dəfələrlə sorğu-sual edildik. Türkiyə işə qarışandan sonra, 2008-ci ilin 13 avqustunda ölkəmizə qayıtdıq.  

-Savaş müxbirləri müharibənin ən çox uşaqlara zərər verdiyi qənaətindədir. İçində olduğunuz çoxsaylı müharibələrdə uşaqların həyat tərzini necə təsvir edə bilərsiniz?

-Bəzi ölkələrdə doğulan hər uşağa əsgər gözüylə baxırlar. Belə ölkələrdə doğuldunsa, qismətin əsgər olmaqdır. Həmin uşaq əlinə silah alana qədər ona yalnız hərbi dərslər keçirilir. Qələm tutmalı olan əllərin tətik çəkdiyini görmək olduqca bərbad hissdir.

2006-cı ildə Əfqanıstanda İsrail-Livan müharibəsini izləyirdim. Beyrutda qaldığım otel İsrailin mütəmadi olaraq bombaladığı yerə 5 dəqiqəlik məsafədə yerləşirdi. Bombalanma bütün gecə boyu davam etdi. Hər bombadan sonra ağlayan uşaqların səsini eşidəndə onların həyatının bu cür faciəvi olması ilə barışa bilmirdim. Bu uşaqların gələcəkləri hələ körpəlikdən əllərindən alınıb.

Sığıncağa çevrilən məktəb binası

-Məlumdur ki, savaş ölkənin iqtisadi və sosial gücünün məhvinə səbəb olur. Bəs, müharibənin hökm sürdüyü hansı ölkənin təhsil sistemi də tamamilə çökmüş vəziyyətə idi?

-Müharibədə əvvəlcə strateji məntəqələr, şəhərin su şəbəkəsi və elektrik qaynaqları yox edilir.

Şahidi olduğum bütün müharibələrdə insanların ilk istəyinin sadəcə sağ qalmaq olduğunu anladım. Məktəblər, universitetlər belə bombalanmışdı. Bəzi yerlərdə dərslər çadırlarda keçirilirdi. Cənubi Osetiyada universitetlərin bombalandığı anın canlı şahidi olmuşam.

-Çətin və acınacaqlı şəraitə rəğmən, dərslərinə maraq göstərən şagirdlərlə rastlaşmısınız?

-Livanın  mərkəzinə yaxın yerləşən bir məktəb müharibədə evlərini itirən ailələrin sığınacağına çevrilmişdi. Bütün siniflərdə insanlar yaşayırdı. Burada unuda bilmədiyim İbrahim Əli Fadıl adlı uşaqla tanış olduq. Çətin şəraitdə dərslərinə bu qədər həvəslə yanaşmağı diqqətimi çəkdi. Gecələr yata bilmədiyini və yuxularından bomba səsləriylə oyandığını söyləməsi bizə çox təsir etmişdi.

Buradakı uşaqların ən birinci arzusu, evlərinə və ailələrinə qovuşmaqdır. Müharibələrdə acı xatirələrim o qədər çoxdur ki, onları düşünməyərək yaşamağa çalışıram.

Bu hadisə Azərbaycan tarixində bir ilk oldu - Sahib Məmmədov və Əbülfəz Mehdiyev ilə MÜZAKİRƏ - VİDEO

Xəbər xətti

Siyavuş Novruzov: Yalnız 3 jurnalist güzəştli ipoteka krediti alıb
Siyavuş Novruzov: Yalnız 3 jurnalist güzəştli ipoteka krediti alıb
14:30 29.03.2024
Müharibə veteranları üçün yeni güzəşt MÜƏYYƏNLƏŞİR
14:25 29.03.2024
Milli Məclisin növbəti iclasının tarixi məlum olub
14:15 29.03.2024
Bu halda ipotekaya xitam VERİLƏCƏK
Bu halda ipotekaya xitam VERİLƏCƏK
14:05 29.03.2024
Azərbaycanda kişilərin 5 il erkən pensiya hüququ tanınacaq
14:00 29.03.2024
Füzulidə daha 35 ailəyə mənzillərinin açarları təqdim olundu
13:55 29.03.2024
Nazim Bəydəmirlinin həbs müddəti uzadılıb
13:50 29.03.2024
Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
13:45 29.03.2024
Umud Mirzəyev: “Aİ-nin Cənubi Qafqaza səfəri regionu öz təsir dairəsində saxlamaqdır”
13:36 29.03.2024
Narkotik istehlak etməsi müəyyənləşdirilən şəxslər vergi orqanlarında xidmətə qəbul olunmayacaq
13:25 29.03.2024
Xüsusi rütbə vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinə ömürlük veriləcək
13:20 29.03.2024
Fransada inflyasiya kəskin artıb
Fransada inflyasiya kəskin artıb
13:15 29.03.2024
Bakıda yeni elektrik avtobusu istifadəyə verildi
13:05 29.03.2024
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
13:00 29.03.2024
Ötən il Azərbaycana xaricdən 1,7 mlrd. dollar pul baratı daxil olub
12:49 29.03.2024
Bu hadisə Azərbaycan tarixində bir ilk oldu - Sahib Məmmədov və Əbülfəz Mehdiyev ilə MÜZAKİRƏ - VİDEO
12:45 29.03.2024
Oğurluqda ittiham olundu, özünü güllə ilə vurdu - Maraqlı faktlar
12:30 29.03.2024
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
12:20 29.03.2024
“Crocus”da xəsarət alanların sayı 382 nəfərə ÇATDI
12:18 29.03.2024
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
12:15 29.03.2024
İndi dünya daha yavaş dönür
12:10 29.03.2024
“Pulu olmayan bələdiyyə necə fəaliyyət göstərsin?!” – Fazil Mustafa
12:05 29.03.2024
Aİ-nın Cənubi Qafqazda səfəri sülh prosesinə necə təsir edəcək? – Amerikalı Ekspert Açıqlayır – ÖZƏL
12:00 29.03.2024
Netanyahu Mossad rəhbərinin sülh təklifini RƏDD EDİB
11:55 29.03.2024
Şuşa şəhərində yeni məscidin təməli qoyulub
11:52 29.03.2024
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
11:50 29.03.2024
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
11:45 29.03.2024
Sosial xarakterli fövqəladə mühit rejimində qaydalarına riayət edilməməsinə görə cərimələr müəyyənləşir
11:42 29.03.2024
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
11:40 29.03.2024
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
11:38 29.03.2024
ABŞ yeni ittifaq yaradır... - ANALİTİKA
11:33 29.03.2024
Azərbaycanda bu maşınlar kəskin UCUZLAŞDI - Satmaq istəyənlər isə 3 dəfə artdı
11:28 29.03.2024
ABŞ və Aİ Ermənistanı niyə silahlandırır? – SƏBƏB VƏ MƏQSƏD
11:22 29.03.2024
Bakı-Sumqayıt şosesində yaranan sıxlığın SƏBƏBİ bilindi
11:17 29.03.2024
Rusiyalı səfir: ABŞ-la münasibətlər düzəlməyəcək
Rusiyalı səfir: ABŞ-la münasibətlər düzəlməyəcək
11:15 29.03.2024
Milli Məclisin iclası başlayıb
11:05 29.03.2024
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Mərkəzi Asiya ilə Avropanı birləşdirən təbii əlaqədir" - VİDEO
11:00 29.03.2024
Amerikalı cütlüklər İsrail əleyhinə kampaniya BAŞLATDILAR
10:56 29.03.2024
Ermənistan hökuməti "RTR-Planeta" telekanalında yayımlanan Solovyovun verilişinə qadağa tətbiq edib
Ermənistan hökuməti "RTR-Planeta" telekanalında yayımlanan Solovyovun verilişinə qadağa tətbiq edib
10:52 29.03.2024
Ankarada ZƏLZƏLƏ oldu
10:45 29.03.2024
Hamısı