Sovet İttifaqının dağılmasından sonra, 28 il əvvəl erməni hərbi qüvvələri ağır artilleriya və tanklarla, piyada alayının köməyi ilə Qarabağdakı Xocalı rayonunu mühasirəyə aldılar. Rayonda iki saat davam edən atışmalar zamanı Azərbaycan xalqının 613 nəfər günahsız insanının həyatına son qoyuldu. Fevralın 25-dən 26-na keçən gecə erməni təcavüzkarları hiyləgər planı düşünülmüş şəkildə həyata keçirdilər.
Şaxtalı fevral gecəsində rayondan qaçmağa çalışan qadınlar, uşaqlar və qocalar xüsusi qəddarlıqla qətlə yetirildilər – həmin dəhşətli gecə 116 qadın, 63 uşaq və 487 nəfərin ölümü ilə tarixdə qaldı.
Ancaq erməni təcavüzü bununla bitmədi, bu, Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən əsir götürülən silahsız sakinlərə qarşı işgəncələrin verilməsilə davam etdi. Ermənistan hələ də bölgənin erməni hərbi birləşmələri tərəfindən ələ keçirildiyi zaman itkin düşmüş sakinlər barədə faktları qəbul etmir və cinayətlərdə əli olanların beynəlxalq cinayət məhkəməsi tərəfindən ittiham olunmaması təəssüf doğurur. Beynəlxalq təşkilatların çağırışlarına və Xocalı hadisələrinin Xocalı Soyqırımı kimi tanınmasına baxmayaraq erməni tərəfi bir çox sənəd və protokollarda azərbaycanlıların öz torpaqlarında planlaşdırılmış kütləvi ölüm faktlarını inkar etməkdə davam edir.
Bu gün demək olar ki, bütün dünya həmin qanlı gecəni ermənilərin qədim Qarabağ torpaqlarında Azərbaycan türklərini məhv etmək cəhdi kimi qəbul edir. Deyilən faktları dəstəkləmək üçün dünyanın hər yerindən ekspertlər Qarabağ və Xocalı hadisələri ilə bağlı müzakirələrə qoşulublar, tarixi öz gözləri açıq şəkildə təsvir edirlər.
Eurasia Diary Qarabağ və Xocalı hadisələrində erməni təcavüzünü ifşa edən beynəlxalq ekspertlərin şərhlərini təqdim edir.
Bu gün Londondan daha bir ekspert və jurnalist Neil Vatson Xocalı soyqırımı ilə bağlı fikirlərini Eurasia Diary ilə bölüşür.
Neil Vatson Aytmatov Akademiyasının baş icraçı direktoru, peşəkar jurnalist və Samara Universitetində müəllimdir. Neil Vatson, jurnalistika sahəsində 25 illik beynəlxalq təcrübəyə, yazı, redaktə, korrektə və nəşr prosesinin hər bir elementinin idarəetməsində təcrübəyə malik hərtərəfli, peşəkar və təcrübəli jurnalist və redaktordur. O, eyni zamanda biznes forumlar, konfranslar, dəyirmi masalar, qalereya sərgiləri və ticarət sərgilərinin təcrübəli təşkilatçısıdır və televiziyada bir sıra müsahibələrin müəllifidir.
Neil son on ili Azərbaycan üçün çalışıb və bununla əlaqədar olaraq Cənubi Qafqazda biznesin bir sıra sahələrində müəyyən biliklər əldə edib.
"Fikrimcə, Xocalı Soyqırımı Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində törədilən vəhşilik aktının ən pik səviyyəsidir və İkinci Dünya Müharibəsindən sonra ən dəhşətli müharibə cinayətlərindən biridir. Qətliam barədə müasir qərb mediasında məlumat verilməməsi dərin təəssüf hissi doğurur. Qeyd edək ki, qətliamın təşkilatçılarından və iştirakçılarından biri uzun illər Ermənistan prezidenti olmuş Serj Sarkisyandır. Onun barəsində törətdiyi günahlara görə heç bir cinayət işi açılmamışdır. Qurbanlar heç vaxt unudulmur, çünki onlar dünyaya Azərbaycan torpaqlarının işğal edilməsinin, BMT-nin Ermənistana qarşı qəbul etdiyi ancaq icra edilməyən dörd Təhlükəsizlik Qətnaməsini və davam edən erməni təcavüzündən dolayı evlərinə qayıda bilməyən təqribən bir milyon azərbaycanlının məcburi köçkün və qaçqın olduğunu xatırladır".
Jurnalist Neil Vatson, həmçinin Xocalının kütləvi qırğın və ya soyqırım kimi təsnif edilməsinə müəyyən aydınlıq gətirdi.
"Uzun illər həmkarlarımla Xocalı faciəsinin "soyqırımı" deyil,"qırğın" kimi təsnif edilməli olduğu barədə müzakirələrimiz olub. Lakin, keçən il Londonda anım tədbirlərinin birində mühazirə söyləyən vəkil faciə ilə bağlı dəlillər gətirdi. O, bu hadisənin planlaşdırılmış bir soyqırım kimi bütün əsas şərtlərin mövcud olduğunu və buna uyğun təsnif edilməli olduğunu düşünür. Fikrimcə, beynəlxalq səviyyədə bu soyqırım kimi qəbul edilməlidir".
Elnur Ənvəroğlu,
Jurnalist və Eurasia Diary-nin baş redaktoru