Biz Azərbaycanda gənclər üçün gənclər tərəfindən hazırlanan sosial təşəbbüslərdən danışırıq. Bu dəfəki qonağımız Sofar Bakı Şəhər üzrə lideri, İqtisad Universitetinin 4-cü kurs tələbəsi, Rəşad Nazarli olub. Sofar Baku Azərbaycanın musiqi sahəsində ən qabaqcıl olan layihələrdən biridir. Hər şey Rəşad bəyin Türkiyədəki Sofar konsertini izləməsindən başlayıb. Turkiyədə “underground” janrının yüksək səviyyədə qarşılandığına təəcüblənərək o bu ideyanı Bakı şəhərinə gətirmək qərarına gəldi. Sofar-ın əsas ideyası musiqiçiləri və musiqisevərləri bir araya gətirmək idi. Bir neçə aylıq danışıqlardan sonra Bakı 400-ə yaxın şəhərin daxil olduğu böyük Sofar Sounds ailəsinə qatıldı. Birinci konsert 2016-cı ilin oktyabr ayında keçirilib, bu ayin axırlarında isə 8-ci konsert baş tutacaq.

Sofar sounds termin olaraq otaqdan gələn səs anlamına gəlir, amma Sofarın bütün konsertləri ev şəraitində keçirilir. Əvvəlcədən bir neçə dost evə yığışıb şəhərdə maraqlı tədbir olmayanda evlərində bir neçə nəfərlə birgə konsertin hazirlanmasına cəhd göstərirlər. Amma əsas problem onda idi ki, həmişə getdikləri pub və kafelərdə insanlar canlı musiqini heç vaxt hiss etmir, ancaq əyləncə üçün konsertlərə gedir, içib və yeyirlər ya da başları telefonlara qarışır. Qeyd etdiyimiz dostlar belə qərarə gəldilər ki, ev şəraitində ancaq artist və izləyici arasında olan tandemi yaratsınlar. Buna görə də izləyiclərə və musiqiçilərə qarşı bir neçə şərt irəli sürdülər: izləyicilərə konsert vaxtı telefonlara baxmaq olmaz, musiqiçilərə qarşı olan yegəna şərt odur idi ki, onlar ad-sana ya da tanışlarına görə yox, ancaq öz istedlarına görə seçilsinlər.

Ümumi olaraq, keçmiş Sovet birliyi ölkələrində, həm Qafqazda yaşayan gənclərin maraqlarına uyğun musiqi ilə əlaqəsi olan lahiyələrin azlığı Bakıda Sofar Sound-u yaradan inslanlara böyük təsir göstərir. Qısacası, televiziyada olan xaos (ingiliscə bunu daha yaxşı xarakterizə edən “trash”) və dünyəvi qalamaqallar şəraitində gənclər öz istedalarını nə göstərə bilmir, nə də bu onları maraqlandırmır. Musiqiyə qarşı standartlaşdırma sistemi heç vaxt oz nəticəsini verməyib. Gözlənilməz, gözəçarpan və eyni zamanda, diqqət çəkən layihələrə tələbat həmişə olub, olacaq da. Amma Sofar-ın Azərbaycanda yaradıcıları cəmiyyətdə düzgün sayılacaq mədəniyyət mənbəyinin yaradılması istiqamətində addımlar atdılar. Rəşadın vurğuladığı kimi, “Biz Sofar-ı qazanc üçün yox, maraq üçün yox, ehtiyac üçün yaratmışıq...”

İki il bundan əvvəl vəziyyət sözun əsl mənasında acınacaqlı olub, amma indi bu elə deyil. Bugunkü cədvəldə biz Bakıda, Tiflisdə, Moskva və Sankt-Peterburq şəhərlərində aparılan gərgin fəaliyyətin şahidi oluruq. Bundan savayı, Bakı Sofar Sounds Gürcüstanda olan Sofar Sounds-la əlaqələri gündən-günə genişləndirir və gələcəkdə ümümqafqaz bir event təşkil etmək planı üçün intensiv iş görülür. Amma qayıdaq indiki zamana.

Hamımızın ən azından dostlarla yığışdiğı bir məkən var. Məsələn, Torqovıdakı coffee evləri, suşi barlar və ya çayxanalar. Hər bir sevimli məkanın özünəməxsus musiqi tərzi var. Azərbaycanda da olan underground janrlarında olan musiqi adətən barlarda və pub-larda ifa olunur, amma belə məknalar geniş kütlədən gizli qalır. Buna isə cəmiyyətimizdə olan pub-lara qarşı olan qərəzli yanaşma səbəb olur. Sofar isə adətən pub-larda yığışan məhz bu janrın ifaçıları üçün bir platforma yaradır ki, onların yaradıcılığı ilə bir qrup insanlar yox, daha geniş auditoriya tanış olsun.

Bir balaca keçmişə nəzər yetirsək, biz görə bilərik ki, Sofar Sounds tək musiqi ilə bağlı deyil, könüllülük mədəniyyəti ilə bağlıdır. Sofarın əsəs işçi heyəti könüllülərdən ibarətdir. İldən-ilə bu layihəyə sadə insanlar tərəfindən maraq artır. Amma könüllülərə olan tələblər sadə, amma eyni zamanda könüllülüyu xarakterizə edən əsas tələblərdi: həvəskarlıq, diqqət və məsulliyyət.

Sofar Sounds-un başqa tərəfi isə maliyyə məsələsidir, xaricdə olan Sofar əsasən geniş kütləyə malikdir və onların fondunun əsasını bağışlamalar təşkil edir. Amma Azərbaycanda hələ ki, kütlənin azlığı onlara biletləri fee (haqq) sistemı ilə verilməsinə məcbur edir, bundan əlavə, başqa ölkələrdə Sofar Sounds brend olduğu üçün bazarda mühum rol oynayan firma və kompaniyalar təmənnasız olaraq Sofara sponsorluq xidmətləri göstərir. Təəssüf ki, hələ Azərbaycanda bazarda olan mühüm oyunçuların Sofara elə də çox marağı yoxdur.

Qeyd etmək lazımdır ki, Sofar ancaq underground janrında musiqinin üzərində fokuslanmayıb, Sofar Sounds konsertlərində bundan əvvəl çoxlu caz, klassik və pop janrında ifaçılar iştirak edib. Qeyd edim ki, Rəşadın özünün musiqi zövqü hərtərəflidir. Onun pleylistində həm azərbaycan, həm ingilis dilində olan və müxtəlif janrlara məxsus ifaları tapa bildim. Amy Winehouse, Vaqif Mustafazadə, Şövkət Ələkbərova, Alla Puqaçeva və s. janr olaraq, bir-birindən fərqlənməsinə baxmayaraq, Sofar Sounds Bakının müxtəlif hissələrində kütləyə görə balaca olan konsertlərdə musiqisevərləri bir araya gətirir. Sofar beyninizdəki musiqi üçün məsuliyyət daşıyan hissəciyə çata biləcək güclü bir “silahdır”, bu alınmasa, o zaman asanlıqla ürəyinizə çatacaq. 

Emil Əliyev