Erməni psixoloq Armen Davtyan "İrəvan: müasir şəhərin mifologiyası" adlı kitabında çox maraqlı bir mövzuya toxunur.
Ednews xəbər verir ki, kitabda psixoloq yazır ki, XX əsrin qırxıncı-əlliinci illərin erməni kənd rəqsləri gürcü və azərbaycanlı rəqslərindən fərqlənirdi.
Eyni melodiyalar Gürcüstanda, Ermənistanda, Azərbaycanda və hətta İranda, Türkiyədə və ya Yunanıstanda səslənirdi. Hər bir xalq onları özünə məxsus hesab edirdi. Yeganə qadın rəqsi "buket" adlanırdı və sonradan məlum oldu ki, bu rəqs türk rəqsi imiş. Müasir erməni bu rəqsi izləsəydi, yəqin ki, onda erməniliklə bağlı heç nə görməzdi və bu rəqsin erməni rəqsi sayıldığını belə güman etməzdi.
Kişi ansamblları gürcü "Şalaxo" və iki moldova rəqsi, "Moldovanka" və "Bulag Yazku"nu ifa edirdi. Bütün repertuar bununla məhdudlaşırdı. Təəccüblü deyilmi ki, Irəvanda belə, sadəcə erməni rəqsi adlandırılacaq bir rəqsin mövcudluğunu bilmirdilər? Əlliinci illərin ilk Yerevan melodiyalarından biri olan "Es i manuş hayanis" mahnısı İrəvan ilk çağırış melodiyası olmuş və tamamilə yunan motivi və aranjimanı olmuşdur.
Davtyan həmçinin yazır ki, 60 - cı illərdə təəccüblü bir şey baş verdi. 60 - cı illərin onilliyində ermənilər yüzlərlə qədim və yeni erməni mahnıları və rəqslərinə sahib oldular ki, bunlar qonşu xalqların mahnı və rəqslərinə heç bənzəmirdi. Bu, altmışıncı illərin erməni etnoqraflarının xüsusi fəallığı ilə əlaqələndirilir, lakin bir mühüm nüansı nəzərdən qaçırırlar.
1946-47-ci illərdə Livan, Yunanıstan, Suriya, Misir, İran, Fransa, ABŞ da daxil olmaqla, dünyanın on ölkəsindən 100.000-dən çox erməni Ermənistana köç etmişdir. Xaricdən ermənilərin köçürülməsi və yerləşdirilməsi təxminən 200.000 azərbaycanlının Kür-Araz ovalığına kütləvi deportasiyası ilə müşayiət olunmuşdur. Ermənistana köçürülənlərin əksəriyyəti, tarixi şəraitə görə və həmişə kürdlərlə birlikdə yaşamış, onların ənənə və adətlərini mənimsəmiş, xalq mahnıları və rəqslərini özününküləşdirmişdir. Sonradan, 1915-ci ildə, onlar Osmanlı İmperiyasından deportasiya olunmuşdular. Onların arasında erməni qriqoryan dinini qəbul edən kürd xristianları da var idi.
Məhz bu yeni ermənilərin ifa etdiyi kürd mahnı və rəqsləri altmışıncı illərin erməni etnoqraflarının işlərinin əsasını təşkil etmiş, onlar aktiv şəkildə toplayıb notlara köçürmüşdür. Beləliklə, kürd mahnı və rəqsləri sayəsində erməni xalq yaradıcılığı daha da zənginləşmişdir. Təəccüblü deyil ki, bəzi "erməni" mahnı və rəqslərinin adlarının kürd etimologiyası var.
Əkbər
