Təyyarələrdən yararlananlar, aviasərnişinlər bilirlər ki, səmada qidalanmaq o qədər də dadlı, həzz verən proses deyil.
Səbəblər çoxdur.
Yerdən 10 min metr yüksəlikdə aclıq hissi yaranarsa, qidalanmaq üçün alternativ yoxdur. Ya təyyarədə təklif olunan qidanı yeməlisən, ya da ac qalmalısan.
Təyyarələrdə isə yemək dadsız olur: istər kiçik, istərsə də dünyaca məşhur aviaşirkətin layneri olsun, fərq etməz.
Aviaşirkətlər məşhur aşpazları işə cəlb etsələr də, durum dəyişmir.
Bu, təyyarələr və təhlükəsizliklə bağlı bir sıra amillərdən qaynaqlanır. Eyni zamanda, yüksəklikdə insanın dad və qoxu reseptorları zəifləyir.
Təyyarədə stüardessalar məhz bu səbəbdən yeməklərə ədviyyat qatırlar. Amma problem həll olunmur.
Avialaynerlərdə soba yoxdur, yeməklər konveksiya sobalarda qızdırılır və bu səbəbdən qida quruyur. Məhz buna görə təyyarədəki ət parçası yağlı olsa da, yaxşı bişmiş təsir bağışlayır. Üstəlik, həmin ət parçasının üzərində böyük miqdarda sous olur.
Və həmin yeməyi ekonom-klass sərnişinlərin plastik çəngəl-bıçaqla, narahat pozada yemək məcburiyyətindədir.
Biznes-klassda durum fərqlidir: orada sərnişinlərə metal çəngəl-bıçaq verilir, oturacaqlar da böyükdür.
Aşağı təzyiq, quru hava
Sən demə, təyyarədə olarkən yeməklərin dadına hisslərimiz və lamisəmiz də təsir edir. Avialaynerdə, sanki, qidanın və içkilərin də dadı dəyişir.
Bunun obyektiv səbəbləri var.
Təyyarədə rütubət səviyyəsi az, hava təzyiqi aşağı, üstəlik mühərriklərin səsi olduğundan bütün bunlar dad reseptorlarına təsir edir.
Təyyarə səmaya qalxdıqca salonda təzyiq və rütubət aşağı düşür. Məsələn, təqribən 10 min metr yüksəklikdə salonda rütubətin miqdarı 12 faizdən az olur. Yəni təyyarə salonundakı hava səhraların əksəriyyətindən də quru olur.
Quruluq və aşağı təzyiqin birləşməsi isə insan orqanizmindəki dad reseptorlarının şirin və duzlu yeməyə reaksiyasını 30 faiz aşağı salır.
Bundan başqa, qoxuları hiss etmək üçün burunda selikli qişanın buxarlanması gərəkdir. Təyyarə salonundakı quru hava isə orqanizmin iybilmə reseptorlarına çox mənfi təsir edir. Sonucda laynerdə təklif olunan yeməklər çox dadsız, duzsuz gəlir.
Yüz minlərlə insan üçün qida
Onu da unutmayaq ki, hər gün yüz minlərlə, milyonlarla sərnişin üçün yemək hazırlamaq asan iş deyil. Təhlükəsizlik qaydalarına görə, həmin qidalar yerdə hazırlanmalıdır. Belə müəssisələrdə qida sürətlə qablaşdırılır, eyni sürətlə soyudulur. Özü də elə soyudulur ki, həmin qida təyyarədəki mikrodalğalı sobada sürətli isidilmə zamanı xarab olmasın.
Əgər belə qida adi restoranda verilsəydi, həddən ziyadə dadsız olardı.
Səmada isə istisnasız olaraq bütün aviaşirkətlər təhlükəsizlik məsələlərinə görə qida konteynerlərinin quru, isti hava ilə isidildiyi konveksion sobalardan istifadə edirlər.
Heç bir fərq etməz
Təyyarəyə biletin nisbətən ucuz qiymətə ekonom-klassa və ya baha qiymətə biznes-klassa alınmasından asılı olmayaraq sərnişinlərin qida rasionundakı fərqlər böyük deyil. Yeməklərin hamısı yeni yerdə hazırlanır.
Avropa Birliyi ölkələrində qida "mərkəzi" ya İsveçrədəki "Gate Gourmet", ya da Almaniyadakı "LSG Sky Chefs" şirkətləridir: bu şirkətlər 260-dan artıq aviaşirkətə xidmət edir.
Həmin şirkətlərin sənaye mətbəxlərində gündə 25 min nəfərlik qida hazırlanır. Birləşmiş ərəb Əmirliklərindəki Dubay şəhərində yerləşən analoji mətbəxdə isə hər gün 170 min sərnişin üçün qida hazırlanır.
Yəni ildə 58 milyon bulka, 4300 ton toyuq, 3,6 ton krevetka və xərçəng...
Avialaynerlər üçün qida sektorunun illik dövriyyəsi təqribən 12 milyard dollardır.
Yeməklər adətən təyyarənin uçuş zamanından 12-72 saat əvvəzl hazırlanır və dondurulur. Belə dondurulmuş qida 5 gün saxlana bilər.
Salatlar, desertlər, bulkalar, salfetlər və plastik çəngəl-bıçaq sexlərdə dəmir qablara yığılır, sonra arabalara qoyulur və təyyarəyə yüklənir.
Böyük sənaye qazanlarında bişirilən isti yeməklər isə folqa qapaqlı plastik konteynerlərə dekantlaşdırılır, sonra 90 dəqiqə ərzində 5 dərəcəyədək soyudulur.
Biznes-klassda niyə dəmir çəngəl-bıçaq olur
Bunun yeganə səbəbi sərnişində yediyi qidanın dadlı, keyfiyyətli olması illüziyasını yaratmaqdır. Yeməyin yanında spirtli içki, xüsusilə də şərab olanda isə sərnişin dadsızlığı, sanki, unudur.
Lakin istənilən halda təyyarədə makaron məmulatları, əriştə və ya düyü yemək olmaz. Onlar qızdırılanda ilkin xassələrini itirirlər.
Yeyilməsi məsləhətli olmayan daha bir qida qızardılmış təamlardır: onlar da qızdırılanda tam dadsız olurlar.(milli.az)