Hər kəsin sevimli qidası olan lavaş və onun əsrlərə sığmayan yaşı.

Lavaşa bəzi bölgələrdə yuxa, yayma, fətir və nazil çörək də deyirlər.

“Kitabi Dədəd Qorqud” dastanında isə “Bozlamac” adlandırılır.

Qədim tarixi olan lavaş sac üzərində bişirilir.

Qazax rayonunda e.ə.II minilliyə aid daş saclar, Quba, Xaçmaz və digər Azərbaycan ərazilərində isə gil saclar tapılıb. Bu isə hələ 4min il əvvəl Azərbaycan ərazisində sac üstündə lavaş bişirildiyini sübut edir.

Mahmud Kaşğarinin “Divanü Lüğat-İ-Türk” kitabında, Nizaminin, Məhsətinin, Xaqaninin əsərlərində və Yusif Balasaqunlunun “Qutadqu-Bilik” kitabında “Nazik çörək” adlandırılır. XVII əsrdə şamaxıda qonaq olan Almaniyalı şərqşünas və səyyah adam Oleari lavaş haqqında məlumat verib və onu “yuxa” adlandırıb. Aleksandr Dümanın “Qafqaz səfəri”ndə də “yuxa” haqqında məlumata rast gəlinir. Lavaş buğda unundan hazırlanır, uzunluğu 35-90sm. Bəzən bir qədər də böyük olur. Kürədə də  lavaş bişirilir və dəyirmi formada olur.

Azərbaycanın bölgələrinə görə lavaşın forması dəyişir. Naxçıvanda lavaş o qədər də nazik olmur. Azərbaycanlı dilçi alimlərin fikrincə lavaş sözü yayılaraq, bişirilən bütün qidalara aid edilə bilər. Məsələn, “Turşu lavaşı” əksər bölgələrimizdə “lavaşana” adlanır. “Lavaş”, “lav” və ya “lay” yəni qat, Qida mənası verən “aş” sözlərindən ibarətdir.

2014-cü il noyabrın 26-da ermənilər lavaşı UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısına salınması üçün “ erməni çörəyi” kimi təqdim ediblər ”erməni lavaşı” UNESCO-nun siyahısında bir neçə gün qala bilir. Azərbaycan və Türkiyə tərəfinin etirazı nəticəsində təxribatın qarşısı alınır. Siyahında lavaşın ermənistan ərazisində sadəcə bişirildiyi qəbul edilir.

Bununla yanaşı lavaş,(yufka, katırma) Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və İranın ortaq mirası kimi siyahıya salınır. Bundan başqa, XX əsrin əvvələrinə qədər çap olunan  erməni lüğətlərinin heç birində lavaş sözü yoxdur. Sovet türkoloqu Sevortyanın rəhbərliyi altında İrəvanda çap olunan “Türk dillərinin etimoloji lüğəti” kitabında lavaş türk mənşəli söz kimi göstərilir. Erməni türkoloq bu sözün şərq dünyasında türklər vasitəsi ilə yayıldığını yazır.

Tarixçilərin qənaətinə görə, lavaşın 6 min ildən çox yaşı var. “Lavaş” sözü Türküstan və Volqaboyundan Balkanlara qədər bütün Türk dilləri və ləhcələrində geniş yayılıb.