Plastik məhsulların istehsalı və istehlakı son günlərdə gündəmi zəbt edən əsas mövzulardan biridir. Məsələnin mühüm tərəflərindən biri də bu məhsulların ekoloji mühitə zərərli olması ilə bağlıdır. Bu amilləri nəzərə alaraq, Türkiyədə polietilen torbaların pullu satışı haqqında qanun qəbul edilib. Yeni ildən Azərbaycanda da belə bir layihənin tətbiq ediləcəyi gündəmə gəlmişdi. Məsələylə bağlı ekspert, İstehlak Malları və Xidmətləri Sahəsində Maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri Bəybala İsmayılov Eurasia Diary-ə müsahibə verib.
- Azərbaycanda da belə bir layihənin tətbiq edilməsi mümkündürmü? Bu məsələnin faydalı və zərərli tərəfləri nədir?
- Bütün plastik məhsullar, həmçinin daim istifadə edilən sellofan torbalar təbiətə və sağlamlığımıza ciddi ziyan vurur. Ona görə də belə bir layihənin Azərbaycanda reallaşması, təbii ki, mümkündür. Lakin fikrimcə, bu metod plastik məhsulların istehsalı və istehlakına ciddi təsir göstərməyəcək, heç nəyi dəyişdirməyəcək. Nəzərə alsaq ki, bir sellofan torbanın qiyməti maksimum 1-3 qəpik arasında dəyişəcək, bu ona dəlalət edir ki, vətəndaşlar yenə də bu zərərli məhsuldan istifadə etməyə dəvam edəcəklər. Ona görə də bu məsələdə konkret addımlar atımalıdır və bu məhsulların alternativləri yaradılmalıdır.
- Alternativ kimi hansı məhsullardan istifadə edilə bilər?
- Əvvəllər tor zənbillərdən və ya səbətlərdən istifadə olunurdu. Lakin onlardan istifadə günümüzdə vətəndaşın cibinə çox da uyğun olmayacaq. Selloffan torbaların yerinə kağız məhsularından hazırlanan torbalar, məncə, daha sərfəli və ekoloji cəhətdən zərərsiz alternativ hesab edilə bilər.
- Plastik istehsalının zərərləri nələrdir?
- Plastik məhsulların ən böyük zərəri təbiətdə ciddi ekoloji problemlərin meydana gəlməsinə səbəb olmasıdır. Üzvi mənşəli məhsulun tullantısı bir neçə gün və ya ay ərzində torpağa qarışır və gübrəyə çevrilir. Lakin plastik tullantıların torpağa qarışması 100 ilə qədər çəkə bilir. Təssəvür etsək ki, bu məhsullar torpağın üzərində qalır, yağış, qar və yaxud ultrabənövşəyi şüaların təsirinə məruz qalır. Belə halda onun təbiətə vurduğu ziyanın sayı-hesabı yoxdur.
Həmçinin mən su məhsullarının plastik qablarda saxlanılmasının da insan sağlamlığına vurduğu ziyana toxunmaq istəyirəm. Plastik qutuların saxlanılması və daşınmasında temperatur şəraiti, demək olar ki, nəzərə alınmır. Xüsusən, yay aylarında belə məhsullar isti şəraitdə uzun müddət saxlanılır. Bütün bunlar vətəndaşların sağlamlığına ciddi zərər vurur. BMT-nin plastik qablardan istifadənin məhdudlaşdırılmasıyla bağlı bəyanatı mövcuddur. Beləki, BMT 2017-ci ilin fevralında İndoneziyanın Balı adasında keçirilən dünya okeanları üzrə ümumdünya sammitində plastik məmulatlara müharibə elan edib. Həmin vaxtdan “Təmiz dənizlər” (#CleanSeas) kampaniyasına start verilib. Kampaniyada məqsəd hökumətləri plastik məmulatlar istehsalının azaldılması istiqamətində tədbirlər görməyə razı salmaqdır. Kampaniyada həmçinin insanlara öz vərdişlərini dəyişmək aşılanır.Azərbaycan da daxil olmaqla, bütün dövlətlər bu çağırışa qoşulur və vətəndaşların həyatından yavaş-yavaş plastik məhsulları çıxarmaq üçün tədbirlər görürlər.
Nicat İsmayılov
