15 iyul 2016-cı il Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhdin canlı şahidi olan İstanbul Universitetinin Siyasi Elmlər və Beynəlxalq Münasibətlər üzrə doktorantı Teymur Qasımlı “Eurasia Diary”nin suallarını cavablandırıb.
- 3 il öncə Türkiyədə baş verən dövlət çevrilişinə cəhdin canlı şahidi kimi nə deyə bilərsiniz?
- 15 iyul 2016-cı ildə baş verən hərbi çevrilşə cəhdin Türkiyədə daha öncə baş vermiş dövlət çevrilişinə cəhdlərdən əsas fərqi xalqın buna qarşı mübarizə aparması oldu. Türkiyə prezidentləri içərisində ilk dəfə olaraq, Rəcəb Tayyib Ərdoğan uğurlu siyasi addım ataraq xalqa müraciət etdi. Xalqı demokratiyaya, dövlətə, millətə sahib çıxmağa çağırdı və xalqdan dəstək istədi.
Ərdoğanın xalqa müraciətindən sonra insanlar küçələrə çıxdı. Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhdin canlı şahidi olaraq deyirəm ki, 15 iyul 2016-cı il çox vahiməli gün oldu. F-16-lar çox aşağı səviyyədən uçurdular. Yüzlərlə insan həmin gün həyatını itirdi, mindən artıq insan yaralandı. Xalq heç bir silahı olmadan tankların qarşısına çıxdı. Türkiyə Böyük Millət Məclisi və Türkiyə Prezidentinin sarayı bombalandı. Bu hərbi çevriliş zamanı ordu çox böyük zərbə aldı.
Dövlət çevrilişinə cəhdin qarşısının alınmasında Dövlət Baxçalının da böyük rolu olub. Əgər Dövlət Baxçalı 15 iyul gecəsi hökumətin yanında olmasaydı, çox güman ki, hərbi çevriliş baş tutacaqdı. Dövlət Baxçalı həmin gecə təhdit olunub, amma o Binəli İldırıma zəng edərək hökumətin yanında olduğunu bildirib. Qeyd etmək istəyirəm ki, həmin gündən sonra Dövlət Baxçalı Ərdoğana tənqidi dayandırıb və bugünə qədər Ərdoğanla birlikdə hərəkət edir.
15 iyul 2016-cı il Türkiyə bütün dünyaya sübut etdi ki, xalq həmrəy olanda dövlət çevrilişinə cəhdin qarşısını almağa qadirdir.
Allah bütün canını vətən uğrunda fəda edənlərə rəhmət eləsin.
- Dövlət çevrilişinə cəhdin Türkiyəyə təsiri barədə rəyinizi paylaşa bilərsinizmi?
- 15 iyul dövlət çevrilişinə cəhddən sonra bütün dünya Türkiyə Respublikasından danışdı. Dövlət çevrilişinə cəhd Türkiyənin siyasi strategiyasının dəyişməsinə gətirib çıxardı. Ölkənin daxilində çox böyük qütbləşmə baş verdi. FETO terror təşkilatının adamları həbs olundu, məhməmə qarşısına çıxarıldı. Türkiyədə həbsxanalar məhkumlarla doludur. Bundan başqa, ən önəmli məsələ Ərdoğan bu çevriliş cəhdindən sonra geopolitik siyasi xətt seçimi etdi və Avrasiaya regionuna, xüsusilə də Rusiyaya yaxınlaşdı. 15 iyul 2016-cı ildən əvvəl Türkiyə-Rusiya münasibətləri çox pis vəziyyətdə idi. Bu yaxınlaşma nəticəsi olaraq, Türkiyə S-400 hava hücumundan müdafiə sistemlərini aldı. Bu çevrilişə cəhddən sonra Avropa və Amerikanın yanında olan Ərdoğan Putinlə dost oldu. Rusiya, Suriya məsələsində Türkiyəyə dəstək olur. Türkiyə-Rusiya-İran üçbucağı yaranıb.
Dövlət çevrilişinə cəhddən sonra Türkiyədə dolların kursu və məhsulların qiyməti qalxdı, ölkə iqtisadiyyatı böhran vəziyyətindədir.
Təbriz ABBASOV