Qırğızıstandakı hadisələr Çin-ABŞ qarşıdurmasının nəticəsidir Ekspert

Müsahibələr 15:58 09.08.2019

Qırğızıstanda sakitlik yenə pozulub. Bu dəfə hadisələrin mərkəzində ölkənin keçmiş Prezidenti Almazbek Atambayev dayanıb. O, ötən gün hakimiyyətə təslim olub.

XXI əsrdə iki inqilab yaşamış Bişkek yenidən vəziyyətin gərginləşməsi ilə üzləşə bilərmi?

Qırğızıstanda hansı ssenarilərin əvvəlki prezidentlər Əsgər Akayev və Kurmanbek Bakiyevin devrilməsinə gətirib çıxardığı yaxşı məlumdur.

“Qırğızıstan Mərkəzi Asiya dövlətləri arasında fərqlənir”.

Eurasia Diary-nin verdiyi xəbərə görə, bunu oxu.az-a müsahibəsində “Yeni Rusiya” ictimai-siyasi hərəkatının lideri, Aktual İqtisadiyyat İnstitutunun direktoru Nikita İsayev deyib.

- Həqiqətən də Qırğızıstan Mərkəzi Asiya respublikalarının hamısından fərqlənən xüsusi ərazidir. Qırğızıstanın müxtəlif milli və klan tərkibi elədir ki, bu dövlətdə siyasi münaqişə qaçılmaz faktordur.

Məsələn, Türkmənistanda milli məsələ inhisarda olduğuna görə burada münaqişələr, demək olar, mövcud deyil. Özbəkistanda da münaqişələr var, lakin onlar son vaxtlar mərkəzi hakimiyyətin inhisarını təmin edə bildi.

Qırğızıstan isə bunu etmək gücündə deyil, çünki bir çox hallarda məhdud resurs bazasına malikdir. Türkmənistan qaz, Qazaxıstan isə neft deməkdir. Qırğızıstan isə təəssüf ki, öz təsir dairəsinin güclənməsi və Rusiya ilə digər oyunçuların təsir səviyyəsinin azalması məqsədilə vəziyyətin mütəmadi gərginləşməsində maraqlıdır. Nəticədə, hazırda münaqişənin böyüməsini görürük. Bu, gözlənilən idi.

- 2005-ci ildə “Zanbaq inqilabı” Əsgər Akayevi prezident statusundan məhrum etdi, 2010-cu ildə yeni dövlət çevrilişi Kurmanbek Bakiyevi hakimiyyətdən uzaqlaşdırdı. Qırğızıstanda iğtişaşlar və inqilabların davam edəcəyini gözləmək olarmı?

- Qırğızıstanda qeyri-sabitlik aşkar faktdır. Belə faktların təkrarlanmasını istisna etmək üçün bu ölkədə Çin, Rusiya və ya ABŞ-ın sərt protektoratı altında klassik Şərq istibdadını tətbiq etmək lazımdır.

Vaşinqton bunu, o cümlədən, Manasdakı aviabaza vasitəsilə etməyə çalışdı. Çin “Bir kəmər – bir yol” marşrutu daxil olmaqla, qırğız iqtisadiyyatına böyük iqtisadi sərmayələr qoymaqla buna nail olmaq istəyir. Rusiya da tarixi münasibətlər əsasında bunu edir. Lakin Moskva Bişkekdə öz təsirini xeyli itirir.

- “Qırğız epidemiyası”nın qonşu dövlətlərə sıçrama ehtimalı nə qədərdir?

- Bu cür proseslərin baş vermə ehtimalı böyükdür. Qırğızıstanda baş verənlər, ilk növbədə, qonşu ölkələr üçün, xüsusən, az dərəcədə də olsa, Özbəkistan üçün siqnaldır. Bu o deməkdir ki, vəziyyəti silkələmək mümkündür.

Deməli, öz zəifliklərinə, yaxud mənəvi güclərinin olmamasına görə indiyədək hərəkətsiz qalan oyunçular fikirləşə bilərlər ki, Qırğızıstanda vəziyyəti gərginləşdirə biləcək qüvvələr varsa, onlar qonşu ölkələrdə də qeyri-sabitləşdirici rol oynaya bilərlər.

Bu, qismən Türkmənistanda da mümkündür. Bu yaxınlarda Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun ölümü barədə məlumat yayılması bunu təsdiq edir. Tacikistanda hakimiyyətin Rahmondan başqasına keçidi ilə bağlı qeyri-müəyyən vəziyyəti də unutmaq olmaz. Əlbəttə ki, bu, ilk növbədə, Rusiya təsirinə qarşı oyundur.

- Qırğızıstanda 2005 və 2010-cu il hadisələrinin günahkarının ABŞ olduğunu hesab edirdilər. Bişkekdə baş verən prosesləri də Vaşinqtonun və digər xarici qüvvələrin “aktiv”inə yazmaq olarmı? Yoxsa bu, Qırğızıstanın daxili münaqişəsidir?

- Bu, əlbəttə ki, Qırğızıstanın daxili işidir. Onu da unutmaq olmaz ki, ölkə xarici təsirdən, o cümlədən, Rusiyadan çox asılıdır. Rusiya Qırğızıstanın yüz milyonlarla kredit borcunu silir və milyardlarla dollar həcmində yeni investisiyalar yatırır. Lakin hazırda baş verənlər Çin və ABŞ arasındakı oyundur.

Bu, Venesuela, Şimali Koreya, İran və Türkiyə kimi növbəti nöqtədir. Bütün bunlar Pekin və Vaşinqton arasında mübarizənin nəticəsidir. Buna görə də, təbii ki, burada ABŞ-ın təsiri də var. 

Rasim Musabəyovdan SƏRT SÖZLƏR: "Fransa qələt edir" - MÜZAKİRƏ-VİDEO

Xəbər xətti

ABŞ Konqresi Pentaqonun Afrikadakı dövlət çevrilişlərinə görə hesabat tələb edib
01:00 29.03.2024
Ukraynalı deputat: Hərbi xidmətdən yayınanların sayı bir milyona çatır
00:05 29.03.2024
Azərbaycan boksçuları Bakıdakı beynəlxalq turnirdə 21 medal qazanıb
23:41 28.03.2024
Yaponiya UNRWA-nın maliyyələşdirilməsini bərpa etməyi nəzərdən keçirəcək
23:13 28.03.2024
Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının 105 illiyi ilə bağlı təntənəli tədbir təşkil olunub
22:50 28.03.2024
Rusiya XİN başçısı: Məhz KTMT İrəvanın maraqlarını çətin vəziyyətlərdə müdafiə edib
22:26 28.03.2024
Lavrov: Ermənistan uydurma bəhanələrlə Rusiya ilə münasibətlərin pozulmasına çalışır
22:00 28.03.2024
Yevlaxda avtomobil yük maşınına çırpılıb, ölən var
21:45 28.03.2024
DİN vətəndaşlara müraciət edib: Hesab məlumatlarınızı tanımadığınız şəxslərlə paylaşmayın
21:30 28.03.2024
Sumqayıt Dövlət Universitetinə yeni prorektor təyin olunub
21:24 28.03.2024
BMT Baş katibi azərbaycanlı diplomatı yüksək vəzifəyə təyin edib
21:11 28.03.2024
Rusiya İstintaq Komitəsi: “Crocus City Hall”dakı terror Ukraynadan maliyyələşib
21:04 28.03.2024
İtaliya komandanlığı ordunun sayını artırmağa ümid edir
20:43 28.03.2024
Əli Nağıyev: Azərbaycanın təhlükəsizlik orqanlarının qarşısında yeni çağırışlar durur
20:30 28.03.2024
Kürdəmirdə 16 yaşlı piyadanı maşın vurub
20:21 28.03.2024
"Müharibə olmasın, bizə ədəbiyyat lazım deyil" - Yazıçılar arasında SORĞU
20:00 28.03.2024
Naxçıvanda mənşəyi bilinməyən saxta zeytun yağları satışdan çıxarılıb
19:36 28.03.2024
Aİ Şurasının komitə üzvləri Cənubi Qafqaz regionuna səfər edəcəklər
19:30 28.03.2024
Sabah Qubanın qaz təchizatında fasilə yaranacaq
19:20 28.03.2024
Əfqanıstanda güclü zəlzələ oldu
19:00 28.03.2024
Türkiyənin Rusiya-Ukrayna arasında strategiyası necə olacaq? – İsmayıl Cingözün RƏYİNDƏ – ÖZƏL
19:00 28.03.2024
Taksilərdə videokameralar quraşdırılacaq - BU TARİXDƏN
18:20 28.03.2024
AMADA-nın əməkdaşı WADA-nın vebinarında iştirak edib
18:08 28.03.2024
İki ali məktəbə prorektor təyin edilib
17:55 28.03.2024
Azərbaycanda icbari sığorta üzrə daxilolmalar azalıb
17:50 28.03.2024
Əməkdar artist Rahib Əliyev vəfat edib
Əməkdar artist Rahib Əliyev vəfat edib
17:39 28.03.2024
Azərbaycanda taksilər üçün POS-terminal tələbi qoyulub
17:35 28.03.2024
BAMF-ın daxilində Müstəqil Həmkarlar İttifaqı yaradıldı - QHT sektorunda İLK - FOTOLAR
17:33 28.03.2024
Bayram günlərində baş vermiş qəzalarda ölənlərin sayı AÇIQLANDI
17:23 28.03.2024
Azərbaycanda əlillərə məxsus avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edilir
17:10 28.03.2024
Şadlıq saraylarında menyular bahalaşdı - QİYMƏTLƏR
16:59 28.03.2024
CAR lideri Prezident İlham Əliyevi təbrik edib
16:49 28.03.2024
Taksilərə qoyulan rəng tələbinə aydınlıq gətirilib
Taksilərə qoyulan rəng tələbinə aydınlıq gətirilib
16:41 28.03.2024
Qurban Qurbanov Elvin Cəfərquliyevi CƏRİMƏLƏDİ - SƏBƏB
Qurban Qurbanov Elvin Cəfərquliyevi CƏRİMƏLƏDİ - SƏBƏB
16:22 28.03.2024
Bakıda ucuz avtomobillər satışa çıxarılacaq
16:16 28.03.2024
Taksi minik avtomobilləri ağ və ya qırmızı rənglərdə olacaq
16:11 28.03.2024
Peşə ixtisasını təsdiq edən sənədin verilməsi qaydası dəyişdirilib
16:07 28.03.2024
Azərbaycanda bank AMB-nin tələblərini pozub
16:00 28.03.2024
Tunisdə təqsirli bilinən 4 nəfər ölüm cəzasına məhkum edilib
Tunisdə təqsirli bilinən 4 nəfər ölüm cəzasına məhkum edilib
15:53 28.03.2024
Kuleba sülh planını müzakirə etmək üçün Hindistana gəlib
Kuleba sülh planını müzakirə etmək üçün Hindistana gəlib
15:42 28.03.2024
Hamısı