Rusiya ilə Ukrayna arasında münaqişə ilə bağlı gərginlik artmaqda davam edir. Son həftədəki proseslər məsələnin həllinin hərbi münaqişə müstəvisində baş tutacağını göstərir. Lakin əsas məsələ ərazisi işğal altında olan Ukraynanın Rusiya hərbi qüvvələrinin qarşısında nə dərəcədə dayana biləcəyidir.

Məsələnin sülh yolu ilə həllinin mümkün olmadığı təqdirdə hərbi yola baş vurulacağını söyləyən ukraynalı hərbi ekspert Aleksandr Kovalenko Rusiya ordusunun texniki cəhətdən üstünlüyünün danılmaz olduğunu söyləyib. Mövzu ilə bağlı ətraflı açıqlama verən mütəxəssis Eurasia Diary-yə müsahibə verib.

- Qərbin tətbiq etdiyi sanksiyalara baxmayaraq Rusiya Krım məsələsi ilə bağlı öz mövqeyində dəyişməz olaraq qalır. Ukrayna belə olan təqdirdə hansı tədbirlərə əl ata bilər? 

- Ukraynanın bu mövzuda mövqeyi hər zaman dəyişməz olub və dəyişməz olaraq da qalacaq - Krım Rusiya tərəfindən işğal edilmiş Ukrayna ərazisidir. Eyni zamanda, bu mövqe mütəmadi olaraq mümkün olan bütün beynəlxalq platformalarda elan edilməlidir.

Sanksiyalara gəldikdə, bu yalnız Rusiyanın revanşist ambisiyalarını reallaşdırma qabiliyyətini zəiflətmək məqsədi daşıyır. Həmçinin bu, Rusiyaya təzyiq göstərməyimizə imkan verən çox vacib bir məqamdır. Bununla yanaşı, biz öz mövqeyimizin Moskvanın tutduğu mövqeyi qarşısında dəyərsiz hala düşməsinə izin verməməliyik. Daim damcılayan su daşı belə yeyib bitirir. Rusiyaya sanksiya çərçivəsində edilən iqtisadi və siyasi təzyiq prinsipi də eynidir.

- Statistik göstəricilər Ukraynadakı daxili kütlənin orduya daha çox güvəndiyini qeyd edir. Sizcə Ukrayna ordusu ərazi bütövlüyü uğrunda savaşa nə dərəcədə hazırdır? 

- Ukrayna ordusu ərazi bütövlüyünü qorumağa hər zaman hazırdır. Son 7 ildə Ukrayna Silahlı Qüvvələrində təlim, təchizat və motivasiya səviyyəsi xeyli artıb. İllər öncə silah və sursatın çatışmamazlığı ölkədəki ruspərəst lobbilərin apardığı siyasət nəticəsində olmuşdu. Son dövrdə ordumuz ilk milli istehsalı olan "Neptun" gəmi əleyhinə raket sistemi alıb. Ukrayna ordusunun bu komplekslə təchiz edilməsi, ölkə ərazisinin dəniz sərhədlərindən işğalı təhlükəsini əhəmiyyətli dərəcədə azaldacaq.

- Böyük müharibə olarsa Rusiya vəziyyətdən istifadə edərək digər postsovet məkanlarında işğalçı planı işə salına bilərmi? Yəni Ukrayna və müttəfiqi olan Qərb bunu öncədən gözə alıbmı? 

- Rusiyanın revanşist siyasəti hər zaman gözlənilməz olub. Bu, xüsusilə keçmiş sovet ölkələri üzərində Rusiyanın tam olmasa da, qismən ərazi iddiaları ilə sonuclanıb və bir daha mümkündür. Rusiyada köklü dəyişikliyin baş tutması mümkünsüzdür. Dəyişsə belə, ölkə rəhbərliyi mövcud rejimdən tam siyasi asılılıq xarakteri daşıyacaq. Ona yaxın olan ölkələrə gəldikdə isə onların aqıbəti iqtisadi və hərbi cəhətdən asılı olan Belarus və Ermənistan kimi olacaq. Və yaxud da bu münasibətlər Moldova (Dnestryanı), Gürcüstan (Abxaziya, Cənubi Osetiya) və Ukraynada (Krım və Donbasın bir hissəsi kimi) olduğu kimi qismən də olsa ərazilərinin

ələ keçirilməsi ilə sona çatacaq.

Bu cəhdlər hər zaman Moskvanın məkrli planının bir hissəsi olub və hər zaman eyni üsulla həyata keçiriləcək.

- Sülh danışıqları yolu ilə azad etmək perspektivi nə qədərdir? Eyni zamanda hərbi yolu necə dəyərləndirirsiniz?

- Sülh danışıqlarının effektivliyi o zaman mümkündür ki, Rusiya heç bir tələb irəli sürmədən Ukraynanın zəbt etdiyi bölgələrinin qaytarılmasına razı olmağa hazır olsun. Bu, yalnız iki yolla mümkündür: Birincisi, sanksiya yükünü azaltmaq üçün qoşunlarını işğal olunmuş ərazilərdən çıxarmağa hazır olan Rusiyada hakimiyyət dəyişikliyi olmalıdır. İkincisi, Rusiyanın könüllü olaraq güzəştə gedəcəyi səviyyəyə qədər iqtisadiyyatının çökməsi tələb olunur.

Məsələnin hərbi yolla həlli göründüyü qədər asan deyil. Əlbəttə ki, Ukrayna ordusu bu illər ərzində əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdi. Lakin bunu da anlamaq lazımdır ki, Ukrayna ordusu ərazilərini işğaldan azad etdiyi zaman Rusiya qoşunları ilə qarşılaşacaq. Rus ordusu hələ də dünyanın ən çox inkişaf etmiş ordularından biridir və texnika və silah təchizatına görə Ukraynanın Silahlı Qüvvələrini çox üstələyir. Məsələn, Rusiyanın ehtiyatda olan tank qüvvələrinin sayı yalnız ABŞ və Çinin sahib olduqları ilə müqayisə edilə bilər. Və bütün qüvvələr 7/24 rejimində nəzarətsiz qalan sərhəddən Ukraynaya yeridilə bilər.

İşğaldan azad olmağın müvəffəqiyyəti o zaman mümkündür ki, Rusiya hərbi qoşunlarını bu prosesə cəlb etməsin.

Elnur Ənvəroğlu