Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəd boyu gərginlik səngimək bilmir. Əsassız ərazi iddiasında olan Ermənistan tərəfi yenidən Rusiyanı iki ölkə arasında həll oluna biləcək sərhəd məsələsi ilə bağlı problemə cəlb etmək istəyir. 

Ötən gün Ermənistan mənbələrində üzərində Rusiya bayrağı olan hərbi maşınların Ermənistanın Azərbaycanla həmsərhəd Geqarkunik vilayətində hərəkətini əks etdirən fotolarının yayıldığı bildirilib. Məlumatda qeyd edilir ki, ermənilərin yaydığı fotolarda Rusiya sərhədçilərinin ərazi kəşfiyyatı aparan mobil qrupları əks olunub və onları  102-ci bazanın hərbçiləri dəstəklədiyi qeyd olunub. 

Hazırda Ermənistan tərəfi Sovet dövründəki ərazi bölgüsü prinsiplərinə əsaslanan mövcud demarkasiya prosesindən narazı olduğunu və Azərbaycan tərəfinin sərhədlərdən geri çəkilib, bütün proseslərə nəzarəti Rusiya buraxılmasını istəyir. Bu əsassız istək əlbəttə heç bir beynəlxalq qanuna sığmadığı üçün Azərbaycan tərəfini də əsa qane etmir. Lakin ortada Rusiyanın hərbi müdaxiləsi ehtimalı var və bu ehtimal gələcəkdə baş verə biləcəklərin daha gərgin hal alacağını istisna etmir. 

Eurasia Diary baş verənlərlə bağlı hərbi jurnalist Səxavət Məmməddən müsahibə alıb. 

- Rus hərbçilərinin Azərbaycanla Ermənistan arasındakı sərhədlərə doğru irəlilədiyi bildirilir. Hətta erməni tərəfinin yaydığı fotolarda Rusiya sərhədçilərinin ərazi kəşfiyyatı aparan mobil qrupları əks olunub və onları  102-ci bazanın hərbçilərin dəstəklədiyi iddia olunur. Azərbaycan tərəfinin buna reaksiyası nə ola bilər?

- Rusiyanın Ermənistandakı 102-ci bazası həm də Türkiyə ilə sərhədi qoruyur. Düşünürəm ki, həmin bazanın Azərbaycan sərhədinə gətirilməsi qeyri-qanunidir. Ümumiyyətlə, Rusiya hərbçiləri Qarabağda yalnız sülhməramlı missiyanı həyata keçirmək üçün gəliblər. Proseslər uzandıqca, erməni silahlılarının Qarabağın işğaldan azad edilməmiş ərazilərindən çıxarılmamasının gələcəkdə problemlər yaradacağı aşkar idi. Ermənistan Türkiyə ilə sərhədi ilə yanaşı, Qafan, Mehri və Texdəki torpaq sahələrinin Rusiya Federasiyası Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin (FSB) Sərhəd qoşunlarına pulsuz istifadə üçün verdi və həmin ərazilərdən keçən sərhədi də Rusiya qoruyacaq. Amma Rusiyanın özbaşına Azərbaycan sərhədi daxilinə yerləşməsi qətiyyən yolverilməzdir. Bu yalnız o zaman baş verə bilər ki, Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya ilə razılaşma əldə olunsun. Ümumiyyətlə, bu hadisə baş versə, Ermənistan dövlətinin demək olar bütün sərhədini Rusiya qorumuş olacaq. O zaman Ermənistan adlı dövlət nəyə və kimə lazımdır? Rusiya silahlılarının əraziyə gəlməsi və orada hansısa problem yaratmasına qarşı Azərbaycan tərəfi ciddi addımlar atmalıdır. Ən azı Türkiyəni prosesə qoşmalıdır. Sərhəddə və Qarabağda hər insident Rusiyanı prosesə daha da dərindən qoşma anlamına gəlir. Rusiya hər keçən gün bölgədə aqressivləşir. Bunun üçün beynəlxalq təşkilatlar da məlumatlandırılmalıdır.

- Bəzi məlumatlara görə, rus hərbçilərinin sərhəddə yerləşdirilməsi ilə bağlı üçtərəfli danışıqlar gedir. Erməni tərəfi qüvvələrin hər iki tərəfdən geri çəkilməsini istəyir və Azərbaycan tərəfi buna razılığını vermir. Qüvvələrimiz tutduqları mövqedən geri çəkilə bilərmi?

- Bəli, belə bir danışıqlar gedir. Rusiya sərhəddə insidentlər yaranmasın deyə, özünü prosesə qoşur. Sərhəddə yaranan təxribatları da, məhz Rusiyanın oyunu kimi görürəm. Danışıqlar getsə də, hələlik rəsmi bir razılaşma əldə edilməyib. Əgər belə bir razılaşma əldə olunsa, mütləq ictimaiyyətə açıqlama verilərdi. Belə bir şey olmadığına görə, Rusiyanın əməli zərərlidir. Hətta deyərdim ki, müharibədən öncəki təsir gücündən daha da güclü kimi görsənir. Azərbaycan tərəfi haqlı olaraq icazə vermir. Çünki Azərbaycan öz qanuni, beynəlxalq aləm tərəfindən, Rusiyanın özünün belə tanıdığı sərhədini qorumaq gücündədir və etməlidir. Düşünürəm ki, Azərbaycan hakimiyyəti buna getməz və getməməlidir. Bu birmənalı qarşılanmayacaq. Onsuz da Xankəndi, Xocavənd, Xocalı və Ağdərənin işğaldan azad edilməməsini həzm etməyən cəmiyyət, belə bir addıma qarşı çox sərt reaksiya verəcək. 

- Rusiyanın müdaxiləsi və Azərbaycan tərəfinin dirəniş göstərməsi halında, hansısa toqquşma ola biləcəyi ehtimalı nə qədərdir?

- Əslində ərazidə toqquşma ehtimalı hər zaman var. Çünki istər sərhəddə, istər Qarabağın işğaldan azad edilməmiş ərazilərində erməni silahlıları var. O silahlılar ərazidən çıxmadıqca, hər zaman, hər şeyə hazır olmalıyıq. Düşünmürəm ki, geniş miqyaslı toqquşma olsun. Ancaq lokal toqquşmalar mümkündür. Əslində, bu, müəyyən fasilələrlə baş verir. Rusiya birbaşa toqquşmaya getməz. Hər zaman maşa kimi erməni silahlılarından istifadə edəcək. Çünki ortada məlum Şuşa bəyannaməsi var. Rusiya Türkiyə ilə toqquşmaya getməkdən çəkinəcək. Çünki Türkiyə demək, həm də, NATO deməkdir.

- Sizcə Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəd demarkasiyası prosesində şəffaflığı təmin etmək üçün Rusiyadan başqa dövlətlərin də iştiraki zəruridirmi? Bu mümkün ola bilər?

- Düşünürəm ki, bu məsələdə mütləq başqa dövlətlər işə qarışmalıdır. Onsuzda sülhməramlı fəaliyyəti qeyri-qanunidir. Çünki sülhməramlılar bir ölkədən yox, bir 30 faizi keçməməklə bir neçə ölkədən formalaşmalıdır. Qarabağdakı sülhməramlı qüvvələr isə yalnız Rusiyaya məxsusdur. Azərbaycan sülhməramlı fəaliyyətə Türkiyəni qoşa bilmədi. Düşünürəm ki, sərhəd məsələsində Türkiyəni mütləq işə cəlb etməlidir. Yoxsa, Rusiyanın iştahası hər keçən gün daha da artacaq və nəticə Azərbaycan tərəfinin xeyrinə olmayacaq.