Almaniya-Ukrayna münasibətlərində yaranan nisbi gərginliyi aradan qaldırmağa çalışan, bu münasibətlərə xələl gətirmək istəməyən Almaniya kansleri Angela Merkel sülhün və ərazi bütövlüyünün təminatı üçün Ukraynaya daim dəstək verəcəyini bildirib. Merkel bu fikirləri Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə Moskvada keçirilən görüşündən iki gün sonra Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski ilə Kiyevdə bazar günü keçirilən birgə konfransda ifadə edib.
O, həmçinin, Rusiyanın ixrac etdiyi qazdan Avropaya qarşı bir silah kimi istifadə etməsinə izin verməyəcəklərini də xüsusi vurğulayıb.
Növbəti ay Almaniya bundestaqında seçkilərə qatılmayacağını elan edən və 16-illik rəhbərlik fəaliyyətinə son qoymaq istədiyini bildirən Merkel bu dəfə Ukraynanı daha möhkəm müdafiə edərək ona sadiqlik nümayiş etdirdi. Halbuki, bundan öncə Şimal Axını-2 məsələsində Baydenlə nəticəsiz qalan görüşündən sonra Ukrayna məsələsinə biganəlik göstərən Merkel Ukrayna prezident administrasiyası tərəfindən ciddi tənqidə məruz qalmışdı. Görünür Merkel postunu təhvil verməzdən öncə Rusiyadan ona bir yar olmayacağını anlayaraq, siyasətini dəyişməyə çalışıb. Bəs görəsən ondan sonra əlində böyük kartlar olan Rusiyanın təzyiqi qarşısında kim dayanmalı olacaq? Avropa yenəmi Ukraynanın oduna yanaraq qışı qazsız keçirəcək?
EDNews.net Almaniya-Ukrayna münasibətlərinə şərh vermək üçün türkiyəli politoloq Engin Özərdən qısa müsahibə alıb.
- Ötən gün Zelenski ilə görüşən Merkel Ukraynanı müdafiə etdiyini bildirib və onun ərazi bütövlüyünü tanıdığını deyib. O, habelə Avropanı qazla təmin edən Rusiyanın bundan bir silah kimi istifadə etməsinə izin verməyəcəyini deyib. Halbuki, Merkel bir qədər əvvəl Ukrayna Rusiyadan çəkinərək Şimal Axını 2 məsələsində Ukrayna probleminə biganəlik sərgiləmişdi və o buna görə Ukrayna prezident administrasiyası tərəfindən ikiüzlü siyasətçi tənqid olunmuşdu. Sizcə Merkelin bu siyasətinin arxasında nə dayanır?
- Bilirsiniz, Almaniya qaz idxalının demək olar çoxunu Rusiya vasitəsi ilə təmin edir. Almaniya istəsə belə, Rusiyaya qarşı çıxa bilməz. O üzdən də Almaniya bu durumda Aİ-dan fərqli siyasət həyata keçirmək məcburiyyətində qalacaq.
Ukrayna məsələsinə gəlincə, Şimal Axını 2 layihəsi Almaniya və Rusiya arasında bir razılıq nəticəsində ortaya çıxmışdı və Almaniyanın bundan imtina etmək üçün heç bir şansı yoxdur. Xatırlayırsınızsa, 2014-cü ildə Rusiya münasibətlərdə olan gərginliklə bağlı Avropaya qaz idxalınıqısa müddətlik dayandırmışdı. Məhz bu Merkelin bu gün ən böyük qorxusudur. Hətta Merkel həmin hadisədən sonra mərhələli olaraq qarşıdakı 30 ildə Rusiya qazına olan ehtiyacdan qurtulacağını vəd etmişdi. Hesab edirəm ki, Merkel Ukrayna qarşısında bu ifadələri söyləsə də, onun hədəfi Ukraynanın ərazi bütövlüyü deyil. Onun əsl hədəfi Avropanın zamana qarşı irəliləməklə öz qaz ehtiyaclarını təmin edib, Rusiya qazından asılılığını aradan qaldırmaqdır.
- Gələn aydan bir daha seçkilərə qatılmayaraq vəzifəsindən gedəcəyini bəyan edən Merkel, Rusiyaya qarşıbəyanat verməklə Avropanı yenidən qaza həsrət qoya bilərmi?
- Hazırda Rusiya qazından asılı olan Almaniya bütün riskləri nəzərə alaraq yaxın gələcəkdə Liviyadan qaz ixracını planlaşdırır. O üzdən də bu günə qədər Almaniya öz qaz təminatını Rusiyadan problemsiz təmin etmək üçün Moskvanın aqressiv xarici siyasətinə bir qədər göz yummağa çalışıb. Bu əslində normaldır. Çünki Almaniya turizm ölkəsi deyil, o bir sənaye ölkəsidir və qaza olan tələbat onun üçün həyati önəm daşıyır. O üzdən də Rusiyanın öz qazından bir şantaj məqsədi ilə istifadə etməsi Almaniya tərəfindən qəbul edilə bilməz. Bu səbəbdən də bayaq qeyd etdiyim kimi, Almaniya digər mənbələrdən qaz təminatını bərpa edənə qədər vaxt qazanmağa çalışacaq.
Sualınızla bağlı deyə bilərəm ki, dövlətlər arasında gözlənilməz sərt gərginləşmə olmasa, Rusiyanın yaxın zamanlarda qaz şantajına keçəcəyini gözləmirəm.
- Ümumiyyətlə, Almaniya bundan sonra Ukraynanın ərazi bütövlüyünü və bölgədə sülhü hansı formada həyata keçirəcək?
- İlk öncə qeyd edim ki, bu prosesdə Almaniyanın müstəsna rolu var. Lakin Almaniyanın maddi resursları zəngin olsa da, onun hərbi gücü buna qarşılıq verə bilməz. Danılmaz fakt budur ki, Luqansk və Donetsk ərazilərinin indiyə kimi Rusiya tərəfindən tam işğal olunmaması eyni zamanda və böyük ölçüdə Almaniya sayəsində mümkün olub. Bundan əlavə, Almaniya Şimal Axını 2 layihəsinə daxil olmasaydı və qaz ixracı barədə Rusiya ilə razılığa gəlməsəydi bu gün Ukraynanın bəlkə də yarısı Rusiyanın nəzarətinə keçmiş olardı. Bu onu göstərir ki, Almaniya Rusiya ilə Avropa arasında siyasi münasibətləri tək başına yürüdür və Avropadakı digər ölkələr burada ikinci və üçüncü dərəcədə yer alır.
Elnur Ənvəroğlu
