29 oktyabr 2021-ci il tarixində Moskvada Strategiyaların və texnologiyaların təhlili Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə dördüncü illik “Oqarkov mütaliələri” adlı konfrans keçirilib. Panel müzakirələr zamanı digər mövzularla yanaşı, Qarabağ münaqişəsi də müzakirə olunub. Müzakirənin bu hissəsində ehtiyatda olan polkovnik, Rusiya Federasiyası Hərbi-Sənaye Komissiyası Kollegiyasının Ekspert Şurasının üzvü, “Vətən Arsenalı” jurnalının baş redaktoru Viktor Muraxovski, hərbi tarixçi, müəllif “1991-1994-cü illər Qarabağ Müharibəsi” kitabının müəllifi Məmməd Vəliməmmədov və Ermənistan Tədqiqat və İnkişaf İnstitutunun Müdafiə Tədqiqatları Şöbəsinin rəhbəri, Rusiya Beynəlxalq Əlaqələr Şurasının eksperti Leonid Nersisyan iştirak ediblər. Moderator konfransın təşkilat komitəsinin sədri, ordu generalı Yuri Baluyevski olub.
EDNews.net-in məlumatına görə, Qarabağ münaqişəsinin müzakirəsi zamanı İsrail dövlət xadimi, diplomat, “Nativ” xüsusi xidmət orqanının keçmiş rəhbəri Yakov Kedmi söz alaraq Qarabağın guya erməni torpağı olduğunu bildirib.
Bu arada Yakov Kedmi Azərbaycan media məkanında ən çox sitat gətirilən israilli politoloqlardan biridir. Bu səbəbdən Kedminin Qarabağla bağlı mövqeyi Azərbaycan oxucusunda, yumşaq desək, çaşqınlıq yaradıb.
Vəziyyəti aydınlaşdırmaq, eyni zamanda Yakov İosifoviçin Qarabağla bağlı mövqeyinə aydınlıq gətirmək üçün əməkdaşımız onunla əlaqə saxlayıb.
Söhbəti ixtisarsız və redaktə olmadan oxucuların diqqətinə çatdırırıq.
- Salam Yakov İosifoviç! “Oqarkov mütaliələri”ndə “Qarabağ erməni torpağıdır” demənizlə bağlı sizə bir neçə sual vermək istərdim. Azərbaycanda tez-tez sizdən sitat gətirirlər, ona görə də, belə desək, cavabı sizin özünüzdən eşitmək istərdim.
- Mənim sözlərim kimi dərc edilib yayılanlar açıq-aşkar yalandır! Mən belə şey deməmişəm. Demişəm ki, Dağlıq Qarabağın gələcəyi daha çox onun əhalisinin tərkibindən asılıdır. Bu gün orada yalnız erməni əhalisi var. Azərbaycan əhalisinin yoxluğu Qarabağın Azərbaycanın tərkibinə qaytarılması cəhdlərini heçə endirə bilər. Heç kim başqa əhali olan əraziləri zorla ələ keçirməyə imkan verməyəcək. Sözlərimin mənası bu idi, onları kobud formada təhrif ediblər.
Bunu edən yalançı məndən sözbəsöz sitat gətirib, ancaq qorxaqlıqdan sözlərimi olduğu kimi verməyə cəsarəti çatmayıb. Niyə və nə üçün, cavabı o, verməlidir. Bu mövzuda çıxışların videosu yerləşdirilən kimi hər şey aydın olacaq və bu çirkin yalan üzə çıxacaq.
- Cavabınızdan belə bir sual yaranır: Siz Ermənistan tərəfinin Qarabağ əhalisinin indiki statistikası ilə bağlı verdiyi məlumatlara inanırsınızmı? Azərbaycan tərəfinin məlumatına görə, Qarabağın ermənilər yaşayan hissəsində 20-25 min, Ermənistanın iddiasına görə isə 70 mindən çox erməni qalıb.
- Qarabağda azərbaycanlıların olmaması faktdır.
- Siz Qarabağı Azərbaycanın ərazisi hesab edirsinizmi?
- Siz dövlətə aidiyyatını nəzərdə tutursunuz, yoxsa tarix baxımından bunu soruşursunuz? Bu gün Qarabağ heç kim tərəfindən tanınmayan qeyri-müəyyən ərazidir. Tarix boyu baş verənlərin isə bu gün hər bir xalqın tarixi yaddaşı istisna olmaqla, praktiki əhəmiyyəti yoxdur.
- Mən hər nöqteyi-nəzərdən deyirəm. Sual bəlkə də bayağı səslənir, onda niyə Ermənistan özü Qarabağı tanımırdı və tanımır? Və əgər bu, qeyri-müəyyən ərazidirsə, necə oldu ki, beynəlxalq ictimaiyyət, o cümlədən Rusiya və İsrail Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdı?
- Ermənistan özü Qarabağı Ermənistana birləşdirməyib. Digər dövlətlərin reaksiyasına gəlincə, onların mövqeləri heç vaxt həqiqətə və ya ədalətə əsaslanmır, həmin məqamda dövlət maraqlarına əsaslanır.
- Sizə elə gəlmirmi ki, 90-cı illərdə Qarabağın işğalı kiminsə dövlət maraqlarına xidmət edib? Ən azından bu, sizin yuxarıdakı fikrinizə uyğun gəlir. Siz isə suala cavab vermədiniz ki, niyə Ermənistan Qarabağı nə “müstəqil”, nə də ərazi olaraq erməni ərazisi olaraq tanımır? Sizcə bu bir qədər absurd deyil? Bir də ki, 30 illik işğal ərzində orada demək olar ki, heç nə tikilməyib.
- 90-cı illərin əvvəllərində hər şeyi qüvvələr balansı həll edirdi. Digər ölkələr isə buna etinasız yanaşırdı. Bu gün həm qüvvələr balansı, həm də Qarabağ probleminə yanaşma ilə bağlı vəziyyət tamam başqadır. Ermənistanın demək olar ki, heç nəyi dəyişməməsi və Qarabağda tikinti aparmaması, onu inkişaf etdirməməsi, məskunlaşdırma aparmaması onun iddialarını xeyli zəiflədir. Ancaq orada azərbaycanlı əhalinin olmaması münaqişənin Azərbaycanın xeyrinə həlli imkanlarını zəiflədir.
- Söhbətimizdən belə çıxır ki, “Oqarkov mütaliə”lərində siz “Qarabağ erməni torpağıdır” deməmisiniz, belə çıxır ki, Qarabağı erməni ərazisi hesab etmirsiniz. Amma eyni zamanda Qarabağı Azərbaycan ərazisi hesab edirsinizmi sualıma yenə konkret cavab vermədiniz. Belə çıxır ki, o heç kimin deyil?
- Bu gün Qarabağ Azərbaycanın deyil, çünki orada azərbaycanlılar yoxdur və onun Azərbaycanla əlaqəsi yalnız tarixi baxımdan və 90-cı illərə qədər Qarabağın Azərbaycanın suverenliyi altında olması ilə bağlıdır. Qarabağ Ermənistana aid deyil, ilk növbədə ona görə ki, Ermənistan bunun üçün heç nə etməyib. Bu gün o, yalnız az sayda erməni əhalisinin yaşadığı, heç kimə aid olmayan bir ərazidir.
Qeyd: Göründüyü kimi, Yakov Kedmi “Oqarkov mütaliələri”ndə Qarabağın guya erməni torpağı olduğunu dediyini inkar etsə də, jurnalistin işğaldan azad edilmiş Qarabağın mənsubiyyətilə bağlı birbaşa sualını cavablandırmaqdan çox bacarıqsız şəkildə yayınıb. Kedminin məntiqinə görə belə çıxır ki, bir-iki ildən sonra işğaldan azad edilmiş ərazilərdə 30 il əvvəl erməni işğalçıları tərəfindən qovulmuş azərbaycanlı əhali məskunlaşanda Qarabağ Azərbaycanın ərazisi sayılacaq. Maraqlıdır, beynəlxalq hüquq da eyni məntiqlə işləyirmi? Halbuki, bu gün Kedmi kimilərin fikrindən heç nə asılı deyil. Əsas odur ki, Qarabağ azad edilib və onun əsl sahibləri tərəfindən fəal şəkildə bərpa olunur.
Müsahibəni götürdü: Hüseyn Səfərov
Tərcümə: Gülnar Səlimova