Pakistanın Azərbaycandakı fövqaladə və səlahiyyətli səfiri Bilal Haye Moderator.az-a müsahibə verib.
- Hörmətli cənab səfir, Pakistan-Azərbaycan əlaqələrində hansı sektorların inkişafı sizi qane edir və hansılarda isə dəyişikliklər etmək istərdiniz?
- Pakistan və Azərbaycan tarixi, mədəni və iqtisadi əlaqələrə əsaslanan səmimi münasibətlərə malikdirlər. Azərbaycan 1991-ci ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra iki ölkə həm siyasi, həm də diplomatik baxımdan daha da yaxınlaşıb. Pakistan 1991-ci ildə yeni yaranan Azərbaycan dövlətini tanıyan ilk dövlətlər sırasında olub. O vaxtdan bəri güclü münasibətlərin əsasını qoyan bir neçə yüksək səviyyəli mübadilə və ikitərəfli səfərlər olub. Müdafiə sahəsində də əməkdaşlığımız inkişaf edir. Pakistan həmçinin ötən ilki vətən müharibəsində iştirak edən Azərbaycana öz siyasi və diplomatik dəstəyini verdi. Ümid edirəm ki, qarşıdakı aylarda və illərdə də bu əməkdaşlıq iqtisadi əlaqələr, ikitərəfli ticarət və investisiyalar, təhsil müəssisələri arasında daha sıx əlaqələr, elm və texnologiya sahəsində əməkdaşlıq və hər şeydən əvvəl insanlar arasında daha tez-tez ünsiyyət qurmaq kimi müxtəlif sahələrdə də genişlənəcək.
- Pakistan Azərbaycan bazarında idxalçı ölkə kimi hansı sahələrdə liderlik etməyi qarşıya məqsəd qoyub?
- Pakistan güclü aqrar bazaya və sürətlə inkişaf edən sənaye və xidmət sektorlarına malik böyük bir ölkədir. Azərbaycanla iqtisadi əməkdaşlığımız genişləndikcə ümid edirəm ki, Pakistandan bir çox məhsullar, o cümlədən kənd təsərrüfatı malları, həmçinin düyü kimi sənaye məhsulları, tibbi avadanlıqlar, yüngül maşınlar, kənd təsərrüfatı texnikaları, dərmanlar və idman malları Azərbaycana idxal olunacaq. Pakistanın informasiya texnologiyaları xidmətləri də sürətlə inkişaf edir. Pakistanın təcrübəli mütəxəssisləri Azərbaycanda müxtəlif xidmətlər üçün proqram təminatının hazırlanması və informasiya texnologiyaları alətləri sahəsində xidmətlər təklif edə bilərlər.
- Pakistan hökumətinin və ya Pakistanlı investorların Qarabağa investitsiya yatırımları ilə bağlı hansı təklifləri var?
- Pakistan şirkətləri Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində - Qarabağ bölgəsindəki imkanlar barədə mütəmadi olaraq məlumatlandırılır. Bəzi şirkətlər artıq Azərbaycana səfər ediblər. Ümid edirəm ki, daha çox Pakistan şirkətləri fürsətləri öz gözləri ilə görmək üçün bura gələcəklər. Fikrimcə, investisiya imkanları bərpa olunan enerji layihələri, infrastrukturun inkişafları, eləcə də əczaçılıq və tekstil sənayesində mümkün ola bilər.
- Növbəti sualım Jammu və Kəşmir haqqında olacaq. Vəziyyətdən asılı olaraq zamanla bölgədəki gərginliklər artıb - azalır. Bölgədə davamlı sülhün təmin olunması üçün Pakistan Hindistanla birbaşa danışıqlara başlamaq niyyətindədir, yoxsa hansısa başqa vasitəçi ölkəyə ehtiyac var?
- Pakistan həmişə Cammu və Kəşmir mübahisəsinin BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə uyğun həllini arzulayıb. BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri azad və ədalətli referendum keçirilməsini tələb edir. Bu referendum Cammu və Kəşmir xalqına öz müqəddəratını təyinetmə hüququnu həyata keçirməyə imkan verir. Cammu və Kəşmir xalqına qanuni və vəd edilmiş öz müqəddəratını təyinetmə hüququndan istifadə etməyə icazə verilməyənə qədər Cammu və Kəşmir mübahisəsinin həlli həyata keçirilə bilməz. Baxmayaraq ki, Cammu və Kəşmir BMT-nin gündəmində aktiv və gündəmdə olan beynəlxalq mübahisədir, Pakistan ya ikitərəfli dialoqda, ya da üçüncü ölkələrin vasitəçi kimi iştirakı ilə bunu müzakirə etməyə həmişə açıqdır. Pakistan üçün Cammu və Kəşmirin əsas məsələsinin Cammu və Kəşmir xalqının istəklərinə uyğun olaraq, ikitərəfli dialoq vasitəsilə və ya digər maraqlı tərəflərin, o cümlədən BMT və ya qərb ölkələrinin iştirakı ilə ən tez bir zamanda həll edilməsi vacibdir. Münaqişənin həllinin gecikməsi isə Hindistanın inadkarlığı və Kəşmir əhalisinin əsas hüquqlarını boğması, Hindistanın qeyri-qanuni işğal olunmuş Cammu və Kəşmirdə təhlükəsizlik vəziyyətini pisləşdirməsi və insan haqlarının pozulması ilə bağlıdır.
- Yeri gəlmişkən, sizə qonşu olan Əfqanıstanda hakimiyyət dəyişikliyi baş verdi. Rəsmi Pakistan höküməti Taliban hakimiyyətini tanıyırmı, yaxud tanımağa hazırlaşırmı?
- 2021-ci ilin avqustunda ABŞ qüvvələrinin Əfqanıstandan çıxarılmasından və prezident Əşrəf Qani hökumətinin süqutundan sonra Əfqanıstanda yeni reallıq yaranıb. Taliban Kabil və Əfqanıstanın digər bölgələrinə nəzarət edir. Pakistan hazırda Taliban hökumətini tanımır, çünki Pakistan beynəlxalq ictimaiyyətin Kabildə inklüziv hökumətin yaradılması ilə bağlı gözləntilərini bölüşür. Bu məqsədlə biz Kabildə həqiqi nümayəndə hökumətinin formalaşmasını təmin etmək üçün regional ölkələr və digər beynəlxalq qurumlarla əlaqə saxlayırıq. Həmçinin, Əfqanıstanın bilavasitə yaxın qonşusu olan Pakistan humanitar böhranlarla üz-üzə qalan Əfqanıstan xalqının həqiqi ehtiyaclarına laqeyd qala bilməz. Əfqanıstan xalqının ərzaq, tibbi ləvazimat və Əfqanıstanın aktivlərinin dondurulması və ticarət imkanlarının bağlanması səbəbindən pozulan digər əsas ləvazimatlara ehtiyacı var. Pakistan vəziyyəti yaxşılaşdırmaq və Əfqanıstan xalqına humanitar yardım göstərmək üçün əlindən gələni edir. Həmçinin yalnız Pakistan deyil, digər ölkələr də Əfqan xalqına yardım etməlidirlər. İndi beynəlxalq ictimaiyyətin qarşıdakı həftələrdə və aylarda böyük fəlakətlə üz-üzə qalan Əfqanıstan xalqını tərk etməməyi düşünməsinin tam vaxtıdır.
