4 aprel - Beynəlxalq Mina Xəbərdarlığı və Mina Aksiyasına Yardım Günüdür. Bu gün ilk dəfə olaraq 2005-ci ildə BMT Baş Assambleyasında elan edilib və hər il qeyd olunur. Bu təşəbbüs BMT və beynəlxalq təşkilatların köməyi ilə, mina və müharibənin partlamamış qalıqlarının təsirinə məruz qalmış ölkələrdə inkişaf və yenidənqurmaya ciddi maneə olan, insanların yaşayış şəraiti, sağlamlıq və həyatı üçün təhlükəli olan mina problemi ilə mübarizənin mütəmadi olaraq davam etdirilməsinə çağırışdır. Dünyanın bir çox torpağı minalarla çirkləndirilib ki, onlardan biri də Azərbaycanın Qarabağ bölgəsidir.
Mina səbəbindən məhv olan həyatlar...
Mina qurbanlarından biri olan Qurbanov Qəhrəman Tərtər rayonunun Qaynaq kənd sakinidir. O, I Qarabağ müharibəsi dövründə mina qurbanına çevrilən 3000 nəfərdən biridir. Qəhrəman bəy o günü belə xatırlayır:
“Düşünürəm ki, bizim kimi insanların həyatları iki hissəyə bölünür. Minaya düşmədən əvvəl və ondan sonra. O dəhşətli gündən əvvəl mülki həyatım var idi, hər şey yolunda idi. Ondan sonra isə həyat yolum alt-üst oldu. 1992-ci il fevralın 26-da baş verən Xocalı soyqırımı ilə bağlı olaraq ölkədə üç günlük matəm elan olundu. Matəmin üçüncü günü ermənilərin yaşadığı Seysulan kəndinə basqın etdik. Silah aparmaq üçün geri qayıtdım və daha sonra kəndə qayıdanda minaya düşdüm. O dövrdə vəziyyət çox pis olsa da, məni Tərtər rayonuna gətirdilər. Düz 6 ay ayağa qalxa bilmədim”.
Qəhrəman bəy bu gün də mina dəhşətindən əziyyət çəkir. O, söhbət əsnasında çəkdiyi ağrıların hələ də davam etdiyini bildirir.
“Hələ də bədənimdə minanın 2-3 qəlpəsi qalıb. Hava soyuq olduğu zaman qəlpələrin yerlərində ağrılarım olur. Hazırda II qrup Qarabağ əliliyəm. Hadisənin üzərindən 30 il keçməsinə baxmayaraq, sağlamlığımı tam olaraq geri qaytara bilməmişəm”.
Bu gün o, yaşadığı dəhşətli hadisəyə və keçdiyi keşməkeşli yola baxmayaraq, gələcək nəsilləri maarifləndirməyə çalışır. Özünün dediyi kimi bu fəaliyyəti ilə insanları bu “sakit yatan ilandan” qorumaq istəyir.
“Azərbaycanda Minadan Zərərçəkənlərin Assosiasiyasının Tərtər rayonu üzrə nümayəndəsiyəm. Minalarla əlaqədar könüllü olaraq maarifləndirmə işlərində iştirak edirəm. İstəyirəm ki, bizdən fərqli olaraq gələcək nəsillər minanı tanısın və ondan uzaq dura bilsinlər”.
Xatırladaq ki, işğaldan azad olunan ərazilərdə bu günədək 14448 hektardan artıq ərazi tam təmizlənib, 6092 ədəd piyada əleyhinə, 2159 ədəd tank əleyhinə və 9237 ədəd müxtəlif növdə partlamamış hərbi sursat aşkarlanaraq məhv edilib.
Qeyd edək ki, BAMF-ın regionlarda həyata keçirdiyi mina təhlükəsizliyinə dair marifləndirici PSTM layihəsi fəaliyyət göstərir. Partlayıcı sursatların təhlükəsinə dair maarifləndirmə” (PSTM) layihəsi Avropa İttifaqının maliyyə yardımı, UNICEF-in Azərbaycan Nümayəndəliyinin və ANAMA-nın dəstəyi ilə BAMF tərəfindən həyata keçirilir. Maarifləndirmə layihəsinin həyata keçirilməsində məqsəd mina və digər partlayıcı sursatların təsirinə məruz qalan və ya qalması ehtimal olunan sakinlərin mina problemi barədə məlumatlılıq səviyyəsinin artırılması, onları təhlükəsiz davranışa təşviq etməklə risklərin azaldılmasıdır.
Aysel Bədəlova
